Қазақстан республикасы жоғары оқу орындарының Қауымдастығы с. Қ. Тұртабаев
жүктеу/скачать 1,75 Mb. Pdf көрінісі
|
| 4.3. Суда еритін витаминдер
Суда еритін витаминдер өте көп. Оларға: В витаминдер тобы, С, Р витаминдері, инозит жатады. В витаминдер тобына 15-тен астам зат кіреді, олардың бəрінің молекуласында азот бар. В ви- таминдер тобына жататындар В 1 , В 2, В 3, В 5 , (РР), В 6, В 12, В с, В 15 витаминдері жəне басқалар. В 1 витамині (тиамин, антиневриттік витамин, аневрин). Пиримидин жəне тиазол сақинасы В 1 витамині молекуласының негізін құрады. Ол екі сақина метилен тобы (-CH 2 ) арқылы бай- ланысады. В 1 витамині молекуласында күкірттің жəне амин тобының бо- луы оны тиамин деп атауға негіз болды. Тиамин кристалдық жағдайда түссіз ине тəрізді тұз қышқыл- ды тиамин түрінде алынады (С 12 Н 17 NOSCl·HCl). Тиамин суда жақсы ериді, этил спиртінде нашар ериді, эфирде ерімейді. Тиа- мин пирофосфат кофермент есебінде ферменттер құрамына енеді. Тиамин ағзада тиаминпирофосфатқа (ТПФ) айналады. Ал тиаминпирофосфат пируватдегидрогеназаның, α-кетаглу тарат- гидрогеназа жəне транскеталаза ферменттерінің просте тикалық тобы. Бұл ферменттер кетоқышқылдардың декарбоксилденуіне қа- тысады. Мысалы, пируватдегидрогенеза жануарлар ұлпасында пирожүзім қышқылын ацетилкоферментке дейін тотықтырып, декарбоксилденуіне жəне СО 2 бөліп шығаруды катализдейтін мультиферментік жүйеге қатысады. В 1 авитаминоз дерті кезінде миға жəне қанға мето қыш қы- лы жиналады, ол нерв тармақтарын ісіндіріп ауыртады, денені 97 құрыстырып, тырыстырады, параличке, сал ауруына ұшы рата ды. Бұдан өзге жүрек жүйесінің зақымдалуы байқалады, жү ректің соғуы жиілейді жəне жүрек бұлшық еттері ұлғайып, гипер- трофияға ұшырайды. В 1 авитаминозы кезінде қарында жəне ішекте сөл бөліну на- шарлайды, асқазан қабырғасында тұз қышқылының түзілуі тоқ- талады. Осылардың салдарынан асқа деген тəбет жойылады. Ағзадағы осы аталған жайсыз өзгерістер онда ТПФ коферменттің активті тобы тиаминнің жеткіліксіздігінің, көмірсулар алма суы- ның тотықпаған өнімдері жиналуынан болады. Тиамин өсімдіктер тектес өнімдер, əсіресе оған бидай күріш, қара бидай дəндерінің қабығы, ашытқы бай келеді. Жануар тек- тес өнімдерден: бауырда, мида, бұлшық еттерде, жүректе, жұ- мыртқаның сары уызында, сүтте кездеседі. жүктеу/скачать 1,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|