Қазақстан республикасыішкі істер министрлігі төтенше жағдай комитеті көкшетау техникалық институты
Экстремалды жағдайдың субъектілері
жүктеу/скачать 1,38 Mb. Pdf көрінісі
|
psihologyalyk komek
| 1.1.4. Экстремалды жағдайдың субъектілері
Табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайларды жою үрдісінде зардап шеккен халықтың психологиялық зардаптарын бағалау және болжау маңызды емес. Төтенше жағдайлардың жағымсыз факторларынан зардап шеккендердің барлығын психологтар топтарға бөледі (1.6 кесте). 1.6-кесте Психологиялық күйзеліске ұшыраған адамдар топтары Топ № Атауы Анықтамасы 1. Мамандар Жәбірленушілерге көмек көрсететін, төтенше жағдайды жоюға қатысатын адамдар. Өзге адамдарға көмектесуге байланысты кәсіби міндеттерді орындау жағдайында эмоциялық тәжірибе бұлыңғыр сезінеді, маман ең алдымен тапсырманы орындауға бағытталған. Бұл құбылыстың негізі психологиялық қорғаныс механизмі болып табылады - диссоциация (жағдайға сыртқы жағынан, жеке эмоциялық қатысуынсыз қарау), егер адам өзінің кәсіби іс-әрекетінің 20 табиғаты бойынша үнемі басқа адамдардың қайғы- қасіретіне кезіксе, жиі көрінеді. Мұндай реакция қалыпты деп саналады. Алайда, әрқашан экстремалды жағдайларда жұмыс істеу мамандарға ізін қалдырмай өтпейді. 2. Құрбан Зардап шеккен адамдар, төтенше жағдайдың аясында оқшауланған (кепілдікке алынғандар, қоқыс астындағы адамдар, су басқан үйлердің шатырларында қалған адамдар және т.б.). Әдетте, төтенше жағдайдан аман-есен өткен адамдар өмір үшін көп күш жұмсады және олардың аман қалуы бұл жағдайды одан әрі жеңіп, қалыпты өмірге оралу үшін үлкен ресурс болып табылады. 3. Зардап шегуші (материалдық әрі дене жарақаты) Жақындарынан айырылған немесе тағдыры туралы ақпараты жоқ адамдар, үйлерінен, мүліктерінен және т.б. Бұл топта ең ауыр эмоциялық әсер, ұзаққа созылған теріс тәжірибелер байқалады. Әсіресе зардап шеккендерге қайғы-қасіретті түсіну, өзгеріп жатқан өмір жағдайларына бейімделу қиын. Бұл топта кешіктірілген психикалық зардаптардың ең көп мөлшері анықталды, олар туралы біз келесі тарауларда талқылаймыз. 4. Көргендер әрі куәгерлер Төтенше жағдай аймағында тұратын немесе оған жақын адамдар 5. Бақылаушы (бағамдаушы) Не болып жатқандығы туралы ақпарат алған және сол жерге жеткен адамдар. 4 және 5 топтардағы адамдарға жарақат алу дәрежесі көбінесе олардың жеке ерекшеліктеріне және өткен кезеңдегі жарақаттар жағдайларының болуына байланысты. Кейбіреулер үшін тұрғын үйдегі өртті сөндіру тек қызықты, қызықты көрініске айналады, ал басқалары үшін бұл психикалық (қорқыныш, невроз) және соматикалық (созылмалы аурулардың өршуі, ұйқысыздық, бас ауруы) бұзылыстарға әкелуі мүмкін. 6. Телекөрермен Төтенше жағдайлар туралы ақпарат алатын және бұқаралық ақпарат құралдары арқылы жағдайды бақылайтын адамдар. Адамдар оқиғалар туралы ақпарат алуы керек екендігі даусыз. Алайда, мамандар төтенше жағдайларды бұқаралық ақпарат құралдарында жариялаудың жағымсыз психологиялық салдары туралы біледі. Көбінесе есептердің эмоциялық бояуы тым жағымсыз, қайғылы және пессимистік сипатта болады. Төтенше жағдайлардан зардап шеккендердің көрсетілген топтарына байланысты психологтар халыққа тиісті психологиялық көмек көрсетеді. |