Бұл сабақта біз бизнестің жауапкершілігін таңдауды жалғастырамыз. Бизнестің әлеуметтік жауапкершілігі көбінесе бұл құбылыс туралы біздің ұұымымызға сәйкес келмеуі мүмкін. Бұл таңқаларлық емес, өйткені оның көрінісі қарапайым әдеттегі құбылыстар ретінде қабылдануы мүмкін. Сондықтан
біз көбінесе бизнеспен төленген елді мекенді абаттандыру бойынша қандай да бір жұмыстар түрінде корпоративтік әлеуметтік жауапкершілік танытамыз. Бұл жаңа спорт немесе балалар алаңдары, жақсартылған саябақтар, ауруханаларға немесе мектептерге қамқорлық және т.б. болуы мүмкін 1 тапсырма бойыншаоқушылар ашық көздерден ақпарат дайындау және қысқаша шолу жасау қажет.
Кәсіпкерлік және бизнес негіздері.
11-сыныпқа арналған оқулық. 2- бөлім/ Е. С. Дүйсенхано в, С. А.
Щеглов, Д.
Ханин, Н. Е.
Жұлдызбаев
. — Алматы:
КөкжиекГоризонт,
2020., 196-
202 бет
2-кезеі. Теория-практикалық:
Сабақ ортасы 25
минут
Мұғалім КӘЖ модельдерімен таныстырады. Әдетте КӘЖ үш моделін бөліп алуға болады: американдық, еуропалық және жапон (азиялық). Сондай-ақ, африкалық және
латынамерикалық модельдерді бөлу қабылданған, бұл модельдер негізгі үш модель ретінде көп қырлы емес, бірақ бірқатар ерекшеліктері бар. Мұғалім 2тапсырмамен Қазақстанның КӘЖ қандай моделіне ұқсастық танытанынын анықтауды ұсынады. Оқушылар неге осылай ойлайтынын түсіндіру керек. Жауаптар әртүрлі болуы мүмкін, себебі бұл жағдайда ти- пология өте жақын. Біз келесі субъективті көзқарасты ұсынамыз: Қазақстанда кәсіпорындардың қызметіне салынатын салықтардың төмендігі, мемлекет қаражатты тікелей бөлуге қатыспайды, бізде «өмір бойы» жалдау тәжірибесі жоқ, КӘЖ ерекше филантропизм ретінде көрінбейді, кәсіпорындар жергілікті атқарушы органдармен келісім бойынша кедейлікпен күреске бағытталған қаражат бөледі (қамтамасыз етілмеген отбасыларға тұрғын үй бөлу, мүгедектер мен зейнеткерлерге азықтүлік пакеттерін ұсыну, тегін оқыту және т.б.) Қазақстан африкалық үлгіге көбірек ұқсастық танытады.
Статистикаға сәйкес, шағын бизнес орта және ірі бизнеске қарағанда бүгінгі күні КӘЖ-ға белсенді түрде тартылуға дайын емес. Шағын бизнес КӘЖ-ді қайырымдылық түрінде іске асыруға неге дайын еместігі себептерін сыныппен талдаңыз (3-тапсырма) Мұнда себептер әртүрлі болуы мүмкін, мысалы, жобалардың маржиналығының төмендігі және пайда алуға бағытталған шағын бизнес иелерінің өздерінің хабардар болмауы және т.б. Көбінесе, шағын бизнесті иесі тікелей өзі басқарады, онда ол көптеген операциялық міндеттерді орындайды, және бұл оған жаңа тренд терді үйренуге және дамытуға мүмкіндік бермейді.
Компанияларға әлеуметтік жауапкершілік жөніндегі іс-ша- раларды жүзеге асыруға кедергі келтіретін негізгі факторлар мыналар болып табылады: қаржы қаражатының жетіспеуі; мемлекет тарапынан ынталандырудың болмауы; тиісті білім мен дағдылардың жеткіліксіздігі; нормативтік-құқықтық базаның жетілмегендігі; қоғамда ақпараттың болмауы; қоғамның компаниялардың қоғамға қосқан үлесін мойындамауы және КӘЖ әсерін өлшеудің қиындығы. ҚР Салық кодексінде 3% мөлшерінде қайырымдылыққа салық шегерімдері көзделгеніне қарамастан, көптеген компаниялар үшін бұл стимул болып табылмайды, себебі мөлшерлеменің өзі шағын, ал осы шегерімді растау үшін құжаттарды беру процедурасы бюрократизмнің жоғары дәрежесімен сипатталады.
Жауаптар әртүрлі болуы мүмкін, себебі бұл жағдайда ти- пология өте жақын. Біз келесі субъективті көзқарасты ұсынамыз: Қазақстанда кәсіпорындардың қызметіне салынатын салықтардың төмендігі,
Оқушылар 2-
тапсырманы орындайды және мұғалімнің сұрақтарына
жауап береді
Әдістемелік құрал: Кәсіпкерлік және бизнес негіздері.
11-сыныпқа арналған /Е. С.
Дүйсенхано в, Н.Е.
Жұлдызбаев
, С. А.
Щеглов — Алматы:
КөкжиекГоризонт,
2020. —297 бет.
Оқулық, интерактивт
і тақта
мемлекет қаражатты тікелей бөлуге қатыспайды, бізде «өмір бойы» жалдау тәжірибесі жоқ, КӘЖ ерекше филантропизм ретінде көрінбейді, кәсіпорындар жергілікті атқарушы органдармен келісім бойынша кедейлікпен күреске бағытталған қаражат бөледі (қамтамасыз етілмеген отбасыларға тұрғын үй бөлу, мүгедектер мен зейнеткерлерге азықтүлік па- кеттерін ұсыну, тегін оқыту және т.б.) Қазақстан африкалық үлгіге көбірек тартылады. Статистикаға сәйкес, шағын бизнес орта және ірі бизнеске қарағанда бүгінгі күні КӘЖ-ға белсенді түрде тартылуға дайын емес. Шағын бизнес КӘЖ-ді қайырымдылық түрінде іске асыруға дайын емес себептерге сыныппен таңқалдырыңыз ба? (3тапсырма)
Мүмкін, себептер әртүрлі болуы мүмкін, мұнда жобалардың маржиналығының төмендігі және пайда алуға бағытталған Шағын бизнес иелерінің өздерінің хабардар болмауы. Көбінесе, шағын бизнесті иесі тікелей басқарады, онда ол көптеген операциялық міндеттерді орындайды, және бұл оған жаңа тренд- терді үйренуге және дамытуға мүмкіндік бермейді. Компанияларға әлеуметтік жауапкершілік жөніндегі іс-ша- раларды жүзеге асыруға кедергі келтіретін негізгі факторлар мыналар болып табылады: қаржы қаражатының жетіспеуі; мемлекет тарапынан ынталандырудың болмауы; тиісті білім мен дағдылардың жеткіліксіздігі; нормативтік-құқықтық базаның жетілмегендігі; қоғамда ақпараттың болмауы; қоғамның компаниялардың қоғамға қосқан үлесін мойындамауы және КӘЖ әсерін өлшеудің қиындығы. ҚР Салық кодексінде 3% мөлшерінде қайырымдылыққа салық шегерімдері көзделгеніне қарамастан, көптеген компаниялар үшін бұл стимул болып табылмайды, себебі мөлшерлеме өзі шағын, ал осы шегерімді растау үшін құжаттарды беру процедурасы бюрократизмнің жоғары дәрежесімен сипатта- лады.
Келесі 4-тапсырма бір көзқарасты ұстанған адамдардың 2 лагерін қамтиды. Тапсырма аясында мұғалім бизнестің қоғам алдындағы әлеуметтік жауапкершілігіне қатысты 2 лагерь бар екенін айтып береді. Бір жағынан, бизнес оны көрсетуге, қоғамды барынша қолдауға, қаражат бөлуге және т. б. міндетті деген көзқарас бар, өйткені бұл әділ! Мүмкіндіктері көп адамдар көп жауапты болуы керек! Халықтың кейбір жіктерін тұрақты әлеуметтік қолдауға бағытталған әлеуметтік жауапкершілік — бұл масылдық ойлаумен адамдарды азықтандыратын ине. Тұрақты қаражат бөлуді олар тиісті деп қабылдайды. Ешкім де олардың дамымайтынына немесе олардың өз өмірін жоспарлау түсініктері жоқ екеніне кінәлі емес!
Мұғалім короновирус пандемиясы кезінде Қазақстандағы кәсіпкерлер мен еріктілер қозғалысының қайырымдылығына мысал келтіре алады.
Өз пікіріңізді білдіріңіз және дәлелдеңіз. Оқушылар үшін ешқандай ұсыныстар немесе мақсаттар қойылмайды.
Мұғалім үшін жалғыз мақсат - сыныптағы барлық оқушыларды екі ұстанымның дәлелдерімен таныстыру, ойлау, өлшеу және бұл мәселені шешу.
