ҚазаҚстан Республикасының білім және ғылым министРлігі а и. артемьев, с.Қ. мырзалы ғылым таРиХы және ФилОсОФиЯсы
жүктеу/скачать 2,22 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «Оқы да тоқы!»
| өзіндік өмір жолын іздесе (егер басқаның жолын қайталайтын болсаң,
онда бұл дүниеге неге келдің?), пасық адам басқаларсыз күн көре ал- майды, бірақ өсең-аяң, ұрыс-керіс, кикілжің тудырмай жүрмейді. Ізгілікті адамға үлкен істерді сеніп тапсыруға және оның ол істерді (кейде өзіне зиян келтіретін іс болса да) орындайтынына сенім артуға болады. Өресі таяз адамға тіпті ұсақ істерді де сеніп беруге болмайды, өйткені ол ешқашанда алған ісін аяғына дейін жеткізбейді. Осындай қарапайым, түсіну оңай мысалдар арқылы конфуцийліктер өз халқын тәрбиелеп отырған.
37 әлеуметтік-саяси көзқарастар. Қоғам ғасырлар бойы халық даналығын бойына сіңіре қалыптасқан салт-жораларды (ли) сақтай отырып, әлеуметтік иерархия (әке – әке болуға, ал ұл – ұл болуға тиіс деген) заңдары, яғни төмен шенділердің жоғары шенділерге бағыну тәртібі бойынша өмір сүруге тиіс. Ал қоғамды басқаруда Кон-Фу- Цзы (Конфуций) заңды емес, моральды таңдайды. Әрине, адамды бір нәрсені заң бойынша істеуге мәжбүрлеуге болады. Бірақ оның жанын жағымсыз кірбің шалады. Бірақ егер адамнан бір нәрсені істеуді өтінсең немесе оны шеберлігі, адалдығы үшін мақтасаң, онда ол тапсырылған істі әлдеқайда жақсырақ орындайды. Ойшыл (Конфуций) халықтың өз билеушілеріне сенім артуына үлкен мән берген. Ол: «Қарусыздануға, халықты аштыққа душар етуге болады – ол бәрін де көтереді. Бірақ егер халық жоғарғыларға деген сенімін жоғалтса, онда дүрбелең басталады», – дегенді айтқан. Біз, өз кезегімізде, қазіргі реформалар барысында Қытайдың таңғалдыратын табыстарға жетуіне нақ осы сенімнің жоғары деңгейі себеп болғанын айтпақпыз.
несе бірдей болып келеді. Бірақ өмір тәжірибесі мен тәрбие адамдарды әртүрлі етеді. Тек биік даналық пен шектен шыққан ақымақтық қана өзгермейді. Биік данышпандық кейбір адамдарға табиғаттан беріледі. Бір білімдерді адам оқу арқылы алса, кейбіреулерін өмірлік тәжірибеден алады. Бірақ ақымақ адам тіпті өзінің жасаған қателіктерінен де қорытынды шығармайды. Ойшыл бізге: «Оқы да тоқы!» – деген қарапайым өсиет қалдырған. Егер оқуды ойлаумен ұштастырмасаң, шалағай білім аласың, ал егер ойлауды оқумен ұштастырмасаң, онда барлығына күмәнданатын боласың. жүктеу/скачать 2,22 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|