ҚазаҚстан Республикасының білім және ғылым министРлігі а и. артемьев, с.Қ. мырзалы ғылым таРиХы және ФилОсОФиЯсы

ды.  Нақты  өмірде  тек  жекелеген  заттар  болады,  ал  жалпы  ұғымдар 

(универсалиялар) – заттардаң атауы, біздің аузымыздан шығатын ды-

быстар ғана. Ерте схоластика номинализмінің ірі өкілі, француз фило-

софы және теологы Иоанн Росцеллин (1050-1120 жж. шамасы) болды. 

Ансельм  Кентерберийскийдің  және  басқа  схоластардың  оған  қарсы 

шығуы номинализм мен реализм төңірегіндегі айтыс-тартыстың ұзақ 

жылдарға созылуына себеп болды.

және  олардың  адам  санасына  тәуелсіз  екенін  мойындаған-ды.  XI 

ғасырда  «шектен  шыққан»  деп  аталатын  реализм  дами  бастады.  Ол 

И.Росцеллиннің  номинализміне  ғана  қарсылас  ретінде  пайда  болған 

жоқ,  бәрінен  бұрын  ол  «алғашқы  субстанция»  сияқты  универсалия-

лар  заттарда  олардың  мәні  ретінде  болады  деп  сендіретін,  Шамподан 

шыққан  шәкірті  Гильомның  (1070-1121)  қағидасына  да  қарсы  шықты. 

Философ  және  математик  Аделард  Батский  (1080-1150)  өз  ілімін  но-

минализммен  күрес  және  реализм  идеялары  аясында  дамытты.  Бірақ 

шіркеу  үшін  ең  орнықты  және  қабылдауға  тұрарлық  деп,  Альберт 

Великийдің және оның шәкірті Фома Аквинскийдің реализмін айтуға 

болады.

өмір  сүре  алмағанмен,  олар  тек  атаулар  ғана  емес,  заттардың  жал-

пы  нақты  қасиеттерін  білдіреді  деп  санай  отырып,  жоғарыда  аталған 

бағыттардың  біржақтылығын  жоюға  әрекет  етеді.  Концептуализмнің 

79

теориялық  негіздемесі  француз  философы,  теолог  және  ақын  Пьер 

Абелярдың (1079-1142) «Диалектикасында» көрініс тапқан.

Алайда  схоластиканың  жарқын  өкілдерінің  бірі,  католик  шіркеуі 

1323  ж.  әулиелер  санатына  қосқан  және  «періште  дәрігер»  атанған 

Фома  аквинский  (1225-1274)  болып  табылады.  Ол  Ортағасыр 

танымының  жалпылама  қағидасын  әзірледі.  Ойшылдың  негізгі  ең-

бегі – «теология жинағы».

Ф.Аквинскийдің  Құдай  болмысын  дәлелдеумен  аты  шықты.  Ол 

жүктеу/скачать 2,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: