ҚазаҚстан Республикасының білім және ғылым министРлігі а и. артемьев, с.Қ. мырзалы ғылым таРиХы және ФилОсОФиЯсы
жүктеу/скачать 2,22 Mb. Pdf көрінісі
|
| жүректің сезімдік түйсігін
енгізуді қажет деп санады. «Біз шындықты ақылмен ғана емес, жүрекпен де танып білеміз... Бастапқы түсініктер сезіммен танылады, теоремалар ой тұжырымдарымен дәлелденеді». Паскальдың бұл идеялары қайғы- қасіретке толы өмірінде мың өліп, мың тірілген қазақ халқы үшін өзгеше маңызды және жанына жақын! Ұлы Абай салқынқанды пара- сат туралы емес, жарық сәулелі ақыл, яғни жүрек жылытатын ақыл туралы шаршамастан айтпады ма! Шәкәрім үш шындықты бөліп көрсетеді. Бұл – философия тарихындағы ақыл мен сенімнің дәстүрлі шындықтары. Олардың қатарына ол ар-ождан шындығын қосады және олар біріккенде негіз құрайды деп санайды. Шәкәрімнің осы идеяла- рына ерекше назар аударған жөн болмақ. Батыс ол шындықтарға екі дүниежүзілік соғыстан кейін, Хиросима мен Нагасакиді, Бухенвальд пен Освенцим қасіреттерін бастан кешкен соң келді. Шәкәрім өмір сүрген уақытта ядролық зерттеулер жаңа басталған-ды және оған бола адамзат ерекше беймазалық сезіне қоймаған. Сол себепті Шәкәрімнің кездейсоқ пайда болған идеяларын қазақтың рухани өмірінің мыңжылдық дамуының нағыз мәні (квинтессенция) деп бағалаған дұрыс болар еді. Алайда Паскальға қайта оралайық. Ол ғылыми шындыққа ғана емес, оны басқаларға қалай жеткізу керектігіне де үлкен көңіл бөлген. Бұл жерде шынайылық пен қарапайымдылық болуға тиіс, адамдардың сезімдерін қозғай отырып, адамға жеткен ойларды түсінуге келтіретін әртүрлі бейнелер мен суреттер пайдаланылуы керек. Ал бұл XVII ғасырда айтылған! «Ақыл-парасат» ғасырында Паскаль адам жүрегінің ерекше билігін (прерогатив) және оның түйсіктерінің дәлдігін дәлелдеумен болды. Шындықтың экзистенциалдық түсіндірілуіне Паскальдың «шындыққа сүйіспеншілік жеткізеді» деген сенімі сәйкес 149 келеді. Адамның ұлылығы оның ақыл-парасатында жатқанмен, «жүректің де ақыл-ой білмейтін өз заңдары бар». «Ақыл даналығы» және «жүрек даналығы» деген бар. Экзистенциалистердің өз филосо- фиялары бастауларын соларға тірейтіні тегін болмаса керек. Кейіннен Гете: «Ұлы ақылдың алдында басымды иемін, ұлы жүректің алдын- да тізе бүгемін», – деген-ді. Бүгінгі күні, XXI ғасырдың басында өмір сүріп, оқытудың батыстық технологияларын көзсіз көшіре отырып, жүктеу/скачать 2,22 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|