Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі Шығыс Қазақстан облысы әкімдігі білім басқармасының


Ағашты шіру мен жанудан сақтау əдістері



бет23/27
Дата07.01.2022
өлшемі5,95 Mb.
#17124
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   27
Ағашты шіру мен жанудан сақтау əдістері. Ағаштың шіруі мен қызғанда өртенуі, оның ұзақ уақыттылығын, яғни ағашты құрылыста пайдалану мерзімін төмендетеді.

Ағаштың шіруі

деп – ағашты шірітетін

саңырауқұлақтар

Мен

микроорганизмдер

əсерінен

сүректегі

целлюлозаның

ыдырауын

айтады. Ағашты шірітетін саңырауқұлактардың орманда, қоймада үйде тараған түрлері көп. Олардан бөлінетін ферменттері кəдімгі жағдайда

суда ерімейтін целлюлозаны суда ерігіш глюкозаға аударады, яғни

 

қышқыл ерітіндіде гидролизденіп, глюкозаға айналады:

 

 

 

 

 

 

 

(C6Н10O6)n + nН2O¾¾® nC6Н6O12.

 

 

 

 

Глюкоза саңырауқұлақтардың қорегі болғандықтан, олар одан əрі

 

Өсіп

көбейеді.

Мұнымен

қатар,

санырауқұлақ

денесіндегі

Глюкоза

ауадағы

оттегі

əсерінен көміртегі оксиді мен су түзеді. Жеткілікті

 

Ылғал

(18-20% кем емес)

жəне жылыну (оң

температура)

Болған

 

жағдайда, саңырауқұлақтардың спорасы (ұрығы) өсіп, алдымен мақта

жабысқан

тəрізді,

ал

соңынан

тығыз

денелі

ағаштың

Бетіне




саңырауқұлаққа айналады.

Ағашты кептіру – ағаштан жасалатын материал мен бұйымның сапасын арттыру үшін жүргізілетін процесс. Кептіру нəтижесінде ағаштың беріктігі мен шіруге төзімдігі артады; салмағы, формасы мен

көлемінің өзгергіштігі кемиді; желімдеп

ұштастыруға

Бейімділігі

асады. Əдетте ағаш материалдармен бұйымдары табиғи жағдайда(ауада)

15-10%

ылғалдылыққа

дейін, ал

жасанды жағдайда(камерада, т.б.)

ылғалдығы 6-10процент аралығында кептіреді.

 

Ағаш кептірудің

мынадай

əдістері :барауада немесе күнде

кептіру; камерада алдымен 70 – 80°С бумен, онан соң 50-600Сқұрғақ

ауамен

кептіру; 120-130°С-қа

дейін

қыздырылған

Петролатумды

ваннада жəне жоғары жиілікті тоқпен кептіру. Ағаштың тұқымына, қалыңдығына жəне бастапқы ылғалдығына байланысты ауада кептіру 2 айдан 1,5 жылға; камерада кептіру –3-6күнге, петролатумда кептіру

– 8-12сағатқа созылады. Жоғары жиілікті тоқпен кептіруге электр қуаты көп кететіндіктен, бұл əдіс жоғары сапалы ағаш материалдарын(мысалы, кесінді материалдарды) тез кептіру үшін қолданылады(10.4-сурет).

10.4-сурет.Кесінді материалдарды электрмен кептіру:



1-вагонетка;2-изолятор;3 - жылжитын электродтар; 4 – ағаш материалдар;5-саңылаулар;6 - төсемдер; 7 – электрод

Ағашты антисептиктеу дегеніміз– əртүрлі химиялық жəне физикалық əдістерді қолдана отырып, зиянды микроорганизмдердіңөсіп-өндуіне жол бермеу. Ағашты антисептиктеуде қолданылатын химиялық заттар саңырауқұлақтарға у болуымен , адамқатар оргнизміне зиянды болмауы қажет.

Ағашты антисептиктеу əдістерінің көп тараған түрлерінің бірі– беттік (антисептик) ерітіндісі 1-2мм тереңдікке сіңеді, екіншісі – тереңдік антисептиктеу, (антисептик ағаштың ядросына дейін, яғни ағаштың жас сүрегінің бар бойына сіңеді). Беттік антисептиктеу үшін химиялық заттардың ерітіндісін ағаштардың бетіне жағады. Ал – тереңдік антисептиктеуыстық-суықванналарда өткізіледі. Ол үшін алдымен кептірілген ағаштардыыстық90-95°Сантисептикте бірнеше сағат ұстайды, сонан соң олардысуық20-40°Сантисептикке ауыстырады. Ыстық ваннада ағаш қызғаннан соң, оның кеуектері (саңылаулары) ішіндегі ауа жартылай ұшады, ал судың ваннада ағаш саңлауларында қалған ауа қысылып, вакуум пайда болғандықтан, антисептик ағаш



ішіне сіңеді(10.5-сурет).

10.5-сурет.Ыстық-суықванналар тəсілімен ағашқа антисептиктер сіңдіруге арналған қондырғы схемасы:1-сіңдірілмеген ағаш материалдары; 2-сіңдірілгенағаш материалдары; 3-кран; 4,5-сіңдіруге арналған ванналар; 6-антисептикрезервуары; 7-насостар



Антисептиктер – суда ерігіш жəне суда ерімейтін майлы болып бөлінеді. Суда ерігіштері – кұрғақ жағдайда қолданылатьн ағаштарды, ал суда ерімейтіндері– ылғалды, сулы жерде пайдаланылатын ағаш бұйымдарын (шпалдарды, бағаналарды, қадаларды) антисептиктеу

үшін қолданылады. Суда ерігіш антисептиктер ретінде натрий фториді

 

(NaF) мен

натрийдің

Кремний

фториді(Nа2SіF6) пайдаланылады.

 

Натрий

фториді (NaF) – суда аз

еритін (16 - 18°С-та4,5%) иісі жоқ,

 

Түсін

өзгертпейтін,

ақ ұнтақ. Оны

концентрациясы 2-3%

ерітінді

 

ретінде

қолданады.

Натрийдің

кремний фториді(Nа2SіF6)



суда

 

натрий фторидінен де аз еритін(ыстық суда 2,4%) ұнтақ. Оны натрий

 

фторидімен бірге пайдаланады.

 

 

 

 

 

 

 

 

Майлы

(суда

ерімейтін) антисептиктер

ретінде, қара

майдан

 

алынатын құрамында

фенол

мен оның

туындылары

 

бар

майлар

(антраценді,

т.б. майлар) қолданылады. Мұнда

сіңірілген

ағаш

бұйымдары қараяды, сырланбайды, олардың жанғыштығы артады, ал

 

иісі өткір, фенол иісті болады.

 

 

 

 

 

 

 

 

Ағашты

жанудан

Қорғау

үшін

оны

қыздырғыш

тордан

(пештерден, т.б.) қажетіне қарай алысырақ сақтайды, отта жанбайтын

 

(бетонмен, кірпіштен, т.б.) материалдармен учаскелерге бөледі. Ағаш

 

қызбауы үшін оны жылуды аз өткізетін(асбестпен, кеуекті сылақпен, т.б.)

 

материалдармен жабады. Ағашты оттан (өрттен) қорғау үшін, оның

 

бетін оттан сақтайтын сыр құрамдарымен сыланып, оның бетіне оттан

 

қорғайтын заттардың – антипириндердің судағы ерітінділері сіңіріледі.

 

Оттан

сақтайтын

сырлы

құрамдар– əдетте

олар силикатты

сырлар. Бұл құрамдарда байланыстырғыш заттар ретінде ерігіш шыны, ұнтақталған толтырғыштар – кварцті құм, бор немесе магнезит, сілтіге төзімді бояулар (охра, мумия, т.б.) пайдаланылады. Осындай құрамдар өрт болған жағдайда көпіреді де, ағаш оның қызуын бəсеңдетіп кеуекті қабат түзеді. Ағашты жанудан сақтау үшін қолданылатын заттарды

антиприндер дейді. Оларға фосфор мен күкірт қышқылдарынын аммонийлі тұздары – (NН4)3РО4 жəне (NН4)3SО4, бордың натрийлі тұзы – бура – Nа2B4O710H2O жатады. Соңғы зат – бура өрт кезінде су буын бөліп балқиды да, ағаштың бетіне оттегі өтуін əлсірететін жұқа қабық түзеді. Басқа антипириндер қызғанда отта жанбайтын газдар бөлініп, ағаш конструкциясына жақын газды, ортада оттегінің концентрациясын азайтады.
4-6 Дәріс. Мақсаты:

Ағаш материалдары: фанера, шпон, ДСП, ДВП, МДФ





  • Алғаш 1930-шы жылдары Ағашты-жоңқалы тақталарды(ДСП) неміс өнертапқышы Макс Химмельхебер ойлап тапқан.

  • Қаттылығы-  0,5–1,0 г/см³

  • Суға төзімділігі- 5–30 %

  • созылу кезіндегі беріктілігі- 0,2–0,5 Мпа

  • иілу кезіндегі беріктілігі- 10–25 МПа,

  • Ылғалдылығы- 5–12 %


ДСП-нің 3 сорты болады:

1сорт материал бетіндегі тікенектері жоқ толығымен тегістелген ешқандай ақаулары жоқ болады.



2 сорт материалда минималды түрде ақаулар болады; тікендері аздап болады.




3 сорт бұл материалда қалыңдық өзгеру ақаулары болуы мүмкін.



ДСП қоспасы ауаға иіс тарату жағынан 2 классқа бөлінеді:

Е1 және Е2

Е1 класы 8-100гр. Адам өміріне зиянды әсері жоқ.

Е2 класы 30-100гр. Өндірісте қолданылмайды.



ГОСТ 10632-2007


ДСП өлшемдері

Параметрі

Мәні мм

Қалыңдығы

3 немесе одан да көп

Ұзындығы

1830, 2040, 2440, 2500, 2600, 2700, 2750, 2800, 2840, 3220
3500, 3600, 3660, 3690, 3750, 4100, 5200, 5500, 5680

Ені

1220, 1250, 1500, 1750, 1800, 1830, 2070, 2135, 2440, 2500


МДФ

МДФ-Ағылшын тілінен алынған (Medium Density Fiberboard)

МДФ- Ең алғаш 1966 жылы Америкада жаслып шығарылған.

СНГ-ге ең алғаштек 1997 жылы келе бастады.

МДФ-техналогиясы ДВП және ДСП-ның техналогиясына ұксас келеді.

МДФ Материалы эко таза болып табылады.


МДФ дайындаудың екі кезеңі бар:

1) Шикізат дайындау.Ағашты дөңгелек күйінде пайдаланылады.Оның сыртын арнайы станоктармен тазартады және ұсақтап турайды, ұсақталған материалды жуады, топырақ пен тастардан тазартады және пармен қызартады.

2) Талшықты дайындау.Рафинерде ұсақтау нәтижесін жүргізеді.МДФ-қа синтетика қоспайды.

Экологиялық таза материал болып саналады.Лигнинмен араластырады, оны кептіреді, кептіргеннен кейін біртекті масса пайда болады.Циклондап ауасын тазартады.




  • МДФ технологиясы ДВП технологиясына ұқсас жасалған.

  • МДФ ДВП-ның орташа беріктігіне тең.

  • ДСП-дан екі есе мықты.



МДФ панелдері - бұл ғимараттардың ішкі көрінісін (пәтерлер (ас-үй, балкон, үй төбелері), офистер, контейнерлер және т.б.) жақсартуға арналған экологиялық таза және жылуды сақтайтын арнайы материал.
МДФ-Ерекшеліктері:

Панелдердің басты ерекшеліктері:
1)- шіріп кетуден сақтайтын панелдердің ылғалға кері әсер етуі және гигиеналық материалдан жасалынуы
2)- басқа материалдарға қарағанда (мысалы, ДСП), панелдердің беріктігі және төзімділігі
3)- арнайы кәсіби күтуді қажет етпейтін панелдердің жеңіл қолданылуы.


Бұл материалдың ағылшын атауы "тығыздығы орташа ағаш плиталары" дегенді білдіреді. МДФ - бұл ағаш талшықты плиталар, олардың құрамы оларға экологиялық құндылық береді. Беріктігімен және тығыздығымен ерекшеленді. Бояуға және ламинациялауға қолайлы.

Ламинатцияланған мдф өлшемдері

  • Страндартты калыңдығы 8<38 мм.

  • Бір палеттегі парақтар саны 16<74

  • МДФ- ұзындығы 2800 мм.Ені 2070мм



МДФ-тың дайындалу жолы:

Дайын шикізат алып одан кейін оның сыртқы қабатын арнайы станок арқылы тазартады.Одан әрі станокпен ұсақтап кеседі.Ұсақталған талшықты сұрыптайды

Оны тазартып жуады және құм тастан тазартып ыстық парда қыздырады

МДФ дайындаудың 2 ші жолы:

Талшықты рефиндерге салып оны ұсақтау. Одан алынган массаны мегнинмен араластыру және кептіру.кептіргенен кейін ол бір текті масса болады.Ең артынан циклон станогы арқылы ауасын сорады.


МДФ тың гост номері 4598-86

Ламинацияланған АЖП/МДФ



Меломин сіңдірілген қағаздан жасалған декоративті қаптау плиталары (осыған байланысты оларды кейде меламинді плиталар деп те атайды). Қызуға,ылғалға, үйкелуге және басқа да әсерлерге төзімділік сияқты артықтықшылықтарға ие.


МДФ-тың физика-механикалық параметрлерін анықтайтын тақталары

Параметрі

Өлшем бірлігі

ТУ 5536-003-50113531-2005 талаптары

Зерттеу нормаларына сәйкестігі

Қалыңдығы

Мм

>6 <9,0;>9,0 <12,0, >12,0 <19,0; >30,0 <45,00;




Беріктігі

кг/м3

Плиталарға арналған марка:

МДФ -720÷980; ХДФ -840÷980; ЛДФ -600÷800



ГОСТ 10634

Иілу кезіндегі беріктік шегінен кем емес

МПa

23 22 20 18 17

ГОСТ 10635

Созылу кезіндегі беріктілік шегі жазықтығына перпендикулярдан кем емес

МПa

0,65 0,60 0,55 0,55 0,50

ГОСТ 10636

тақталарға арналған маркаларды МДФ, ХДФ)-артық емес

%

17 15 12 10 8

ГОСТ 10634

тақталар маркалы на арналған ЛДФ)-тан артық емес

%

30 20 20 17 17

ГОСТ 10634

Ылғалдылығы

%

3 тен 10 ға дейін

ГОСТ 10634



ДВП (АТҰ)

Ағаш ұнтақты тақталар (ДСП) органикалық талшықты құрамнан (негізінен, арнайы әзірленген ағаш ұнтағы) - 90%, синтетикалық негіздегі шайырдан - 7...9%, гидрофобтайтын заттардан, антисептик, антипиреннен тұрады. Олардың тығыздығы 500.. .1000 кг/м3 , қысым кезіндегі беріктігі - 10...25 МПа ең кішісінен бастап; ылғалдылығы - 5- 12%, суда ісінуі - 5-30%. Ағаш талшықты оқшауландырғыш тақталар (ДВП) ағаш қалдықтарынан жасалады: ағаш өңдеу мен ағаш кесу қалдықтары, жүгері сабақтары,шөп сабақтары, байланыстырғыш құрам ретінде - барша байланыстырғыштар - синтетикалық шайырлар, химиялық қоспалар (гидрофобтаушылар, антипирендер, антисептиктер), тығыздығы - 250 кг/м3 дейін, майысу кезіндегі созылу беріктігі - 12 МПа дейін, жылу өткізуі - 0,07 Вт/(мК). Көбікполиуретандар (ППУ) полиэфир, су, дизоцианид, эмульгаторлар мен катализаторлардың қатысуымен химиялық әрекеттесу нәтижесінде алады, тығыздығы - 40.. .80 кг/м3 (тығыздығы 500 кг/м3 жоғары ППУ судан қорғау қасиеттері болады). ППУ жылу өткізгіштігі төмен болады - 0,019...0,028 Вт/мК. ППУ жылу, су ұстағыш қасиеттерінен басқа акустикалық оқшаулауы, химиялық тұрақтылығы да жоғары. Араланып жасалатын жылу оқшаулауда пайдаланылады, кез келген күрделіліктегі құрылымдардың жылу, гидро оқшаулануын қамтамасыз етуге мүмкіндік беріп, «салқын көпірлерін» болдырмайды. Мипора мочевина-формальдегидті шайырдың эмульсиясын көпіртіп, сынғыштығын болдырмау мақсатында глицерин қосылып жасалады. Оның құрамында сульфоқышқылдар (көбік жасаушы ретінде) және органикалық қышқылдар (катализатор ретінде) болады. Мипора блоктар, тақталар немесе ұнтақ ретінде беріліп, құрылымдар мен кеңістіктерге кұйылып, бөлме температурасында қатаяды. Оның 3 0 тығыздығы 20 кг/м (бұл тығыннан 10 еседей төмен), жылу өткізуі 0,03Вт/(мК), 500 С температураға дейінгі температурада жанбайды, күйеді, оның құрамына оттегі ортасында тұтануын болдырмау үшін антипирен қосады, агрессивті химиялық әсерге сезімтал, суды сіңіреді. Көбікполистирол (ППС) дегеніміз 98% ауа, 2% сатылы үдеріс негізінде мұнайдан алынған полистиролдан тұрады. Сонымен қатар оның құрамына түрлі модификаторлар, мысалы, антипирен кіреді. Оның жылу өткізуі 0,037...0,041Вт/(мК), ал төмен гигроскопиялылығы полистиролдың гидрооқшаулағыш қасиеттерін 169 жоғарылатады, коррозияға тұрақтылығын арттырады, микрофолраның қалыптасуы мен дамуына қолайсыздық, биоагенттердің әсеріне тұрақты етеді - отқа жануы төмен. Негізінде бұл - өздігінен оты өшетін материал: жану кезінде көбікполистирол бөлетін жылу энергиясының мөлшері ағаштың жылу мөлшерінен 7 есе аз. Көбіктелген полиэтилен полиэтиленнен көмірсутектерді көбік жасайтын қоспа ретінде енгізіп жасайды,тығыздығы - 25...50 кг/м3 дейін, жылу өткізуі - 0,044...0,051 Вт/мК, шудан, будан қорғауда -400С тан +1000С дейін пайдаланылады, суды сіңіруі төмен, химиялық, биологиялық тұрғыдан тұрақты материал. Фибролит - тақталық материал, жіңішке ағаш қиқымдарынан (ағаш жұрқасы) және бейорганикалық біріктіргіш құрамнан (мысалы, портландцемент, кей кезде - магнезиялық байланыстырғыш) тұрады. Материалдың тығыздығы - 300...500 кг/м , жылу өткізуі - 0,08...0,1 Вт/(мК). Бейорганикалық қоспаларының арқасында отқа тұрақтылығы, биологиялық, химиялық тұрақтылығы артады, ылғалдылығы жоғары жағдайларда пайдаланылады, мысалы, хауыздар орналасқан ғимараттарда [4]. Жүргізілген зерттеулердің нәтижесінде барлық органикалық жылуоқшаулағыш материалдардың негізгі кемішіліктеріне жүктеме, от, су, кеміргіштерге тұрақтылық көрсеткіштерінің төмендігі және әсіресе өрт кезіндегі тез жанғыштығы. Сондықтан оларды үнемі адамдар болмайтын ғимараттарда немесе ғимараттардың қабырғаларының сыртын оқшаулауда атмосфералық әсерлерден қорғай отырып пайдаланады.
Ағаш өңдеу қалдықтарын әртүрлі материалдарды өндіру үшін пайдалану табиғи ресурстарды үнемдеудің ғана емес, сонымен қатар үнемдеудің жақсы әдісі болып табылады. Сондықтан ағаш талшықтарының парақтары (DWP) және чиптер (DSP) ең кең таралған. Бірақ ұқсас атауға қарамастан, бірнеше айырмашылықтар бар. Қайсысы жақсы және ағаш тақтайшаны қайда пайдалануға тура келеді?

DSP жақсы жылу оқшаулау параметрлерін ерекшелендіреді. Мұның себебі икемді талшықты плиталар үшін қол жетпейтін тақталардың үлкен қалыңдығы. Міне, сондықтан Ішкі төсеу  қосымша оқшаулауды қажет ететін қабырғалар, ағаш жоңқа тақтайшалар жылу оқшаулағыш материалмен және булардың тосқауылымен жабдықталған тақтайға қарағанда арзан болады. Бұл айырмашылық, әрлеу жұмыстарының уақытына әсер етеді.

Қуат параметрлері, ЕАФ-да жақсы болуы керек деп ойлайтын, бірақ содан кейін технология араласқан. Дәнекерліктердің көптеген түрлері бар, олар әртүрлі техникалық сипаттама. Негізгі классификациясы тығыздыққа негізделген: жұмсақ бағдарламадан суперхараттық оргализмге дейін. Ал егер бірінші сандық тақталармен салыстырғанда икемділікке қарсылық көрсеткен болса, олар қатты талшықты брендтерге үмітсіз жоғалтады.

Жіңішке ағаштан жасалған жұқа ағаш талшықтары (M, HT) қайда орынды болады әрлеу материалы  Икемділік қажет: стандартты емес қабырға конструкцияларын дөңгеленген беті, арка элементтері, бастапқы көп деңгейлі төбелермен қаптау үшін. Бірақ оның шағын қалыңдығымен өңделу кезінде, өнім өзін-өзі дайындама ретінде көрсетпейді.



Сонымен қатар, дисплей тақтайшасы артық ылғалға төзімді ағаш тақтайшадан ерекшеленеді, өйткені олардың өндірісіне арналған желімдердің құрамына парафин мен роза, беріктік және төмен баға кіреді. Сондай-ақ, борттың табақтарынан аз зиянды булар бар, бұл оларды адамдарға қатысты зиянсыз және қауіпсіз деп атауға, сондай-ақ дымқыл бөлмелерде (ванна, ас) пайдалануға мүмкіндік береді.

Кесте салыстырмалы сипаттамалары  Бұл DSP-ден дисплейден ерекшеленетіндіктен жақсы түсінуге көмектеседі.

Параметрлер

Шайбора

Тақталар

Қалыңдығы, мм







Минималды

10

2,5

Максимум

50

7,0

Иілу беріктігі, N / mm 2

12 – 18

0,4 – 50

Созылу беріктігі, N / mm 2

0,25 – 0,45

0,30 – 0,40

Жылу өткізгіштік, W / m · K

0,15

0,042

Ылғалдылық,%

5 – 13

3 – 12

Суды сіңіру,%

22 – 33

13 – 23


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   27




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет