ТБҚ = Б + ТШ Мұндағы:
ТБҚ –толық бастапқы құн, тг;
Б – негізгі қаржыларды сатып алу бағасы, тг;
ТШ – негізгі қаржыларды жеткізудің транспорттық шығындары.
Бұл көрсеткіш пайдалану мерзімінде өзгеріссіз қалдырылады.
Б) Қалдық құн – негізгі қаржының толық бастапқы құнынан оның тозған құнын алып тастағандағы қалған бөлігін атайды. Ол қашанда толық бастапқы құннан төмен және толық бастапқы құнның өнімге көшпеген бөлігін көрсетеді.
ҚҚ = ТБҚ – ТБҚ * НА * У / 100 Мұндағы:
ҚҚ – қалдық құн, тг;
ТБҚ – толық бастапқы құн, тг;
НА – жылдық амортизация нормасы, %
У – негізгі қаржыны пайдалану уақыты (жыл саны н/се жұмыс көлемі)
В) Қалпына келтіру құны - әр жылғы шығарылған қордың бағаларын бір деңгейге келтіру.
3. Негізгі қорлар өндірісте пайдалану кезінде тозады (ескіреді), оның екі түрі бар:
Табиғи тозу – қорды пайдалану кезінде олардың бүлінуі, сынуы, істен шығуы.
Моральдық тозу – қолданылудан ҒТП-тің дамуына байланысты шығып қалуы немесе сирей бастауы.
Табиғи тозу деңгейіне байланысты негізгі қорлар өзінің құнының бір бөлігін жойып отырады немесе өз құнының бір бөлігін жаңа өндірілген өнімнің құнын құруға қатысады.
Негізгі қорлардың әр-бір түрінің тозу құнын есептеп және одан шығатын қаржыны жеке қолға жинақтап, сол арқылы негізгі қорлардың табиғи тозу шығынын жауып қалпына келтіруді – амортизация деп атайды.
Амортизацияның атқаратын функциялары:
- негізгі қорлардың тозу деңгейін жалпы формада сипаттау. Бұл негізгі қорларды қалпына келтіруді жобалау, негізгі қорларды ауыстырып жөндеуге қажетті қаржылық қорды қалыптастыру үшін керек.
- өндіріс шығындарын анықтау
Амортизацияның тозудан айырмашылығы ол физикалық ұғым емес, экономикалық ұғым, яғни тозудың ақшалай формасын бейнелейді (көрсетеді) және ол жекелеген жыл аралықтарында тозу мөлшерімен сай келмеуі мүмкін, себебі негізгі қорлардың барлық түрі бірдей тозбайды (ескірмейді), ал амортизация жыл ішінде теңбе-тең (бірдей) үлеспен есептелінеді.