Қызметкерлер құрамын басқару түсінігінің мәні мен мазмұны

Адамдарды басқару ірі және шағын, коммерциялық және коммерциялық емес, өнеркәсіптік және қызмет көрсету саласында әрекет ететін барлық ұйымдар үшін зор маңызы бар. Адамдарсыз ұйым жоқ. Қажет адамдарсыз ешбір ұйым өзінің мақсаттарына жете алмайды және өмір сүре алмас еді [6].

Сурет 1. Қызметкерлер құрамын басқарудың сатылары

Қызметкерлер құрамын басқару келесідей сатылардан тұрады:

• 
  қорды жоспарлау – адам қорына деген болашақ қажеттіліктерді қанағаттандырудың жоспарын жасау;
  
• 
  персоналды жинақтау – барлық лауазымдар бойынша потенциалды үміткерлердің резервін құру;
  
• 
  іріктеу – бос жұмыс орнына үміткерді бағалау және жинақтау барысында құрылған резервтен ең жақсыларын іріктеу;
  
• 
  еңбекақыны және жеңілдікті белгілеу – персоналды тарту, жалдау және сақтау мақсатында еңбекақы және жеңілдіктердің құрылымын жасау;
  
• 
  кәсіптік бағдар және бейімдеу – жұмысқа қабылданған жұмысшыларды ұйымға және оның бөлімшелеріне енгізу, жұмысшылардың ұйымда оны не күтетіні және қандай еңбек тиісті бағасын алатыны туралы түсінігін дамыту;
  
• 
  оқыту – жұмысты тиімді орындау үшін қажет еңбек дағдыларына оқыту бағдарламаларын жасау;
  
• 
  еңбек қызметін бағалау – еңбек қызметін бағалаудың және оны жұмысшыға дейін жеткізудің әдістемелерін жасау;
  
• 
  басқарушы персоналдарды даярлау, қызмет бойынша жоғарылауды басқару – басқарушы персоналдар еңбегінің мүмкіндіктерін дамыту және тиімділігін арттыру бағдарламаларын жасау;
  
• 
  қызмет бойынша жоғарылату, төмендету, ауыстыру, жұмыстан шығару – жұмысшыларды жауапкершілігі жоғары немесе төмен қызметке ауыстыру, басқа қызметке немесе жұмыс учаскесіне ауыстыру жолымен жұмысшының кәсіптік тәжірибесін дамыту әдістерін, сондай-ақ жалдау келісім-шартын тоқтату тәртібін жасау.
  

• 
  жалпы мақсаттарға жетуде кәсіпорынға көмек көрсету;
  
• 
  жұмыскерлердің шеберлігі мен мүмкіндіктерін тиімді пайдалану;
  
• 
  кәсіпорынды біліктілігі жоғары және қызығушылық танытатын қызметкерлермен қамтамасыз ету;
  
• 
  жұмыскерлердің өз жұмыстарына барынша толық көрсете алуына ұмтылу, ал бұл өз алдына әрбір жұмыскердің осы кәсіпорында жұмыс істеу тілегін жоғарылатады;
  
• 
  жеке адамның потенциалын тиімді пайдалану қағидаларына сәйкес адамның еңбек (жеке басты, психофизиологиялық) іс-әрекетін басқару механизмін меңгеру [10].
  

• 
  кәсіпорын іс-әрекетінің стратегиясына сәйкес әр түрлі біліктілігі бар жұмысшылар, иженерлер, менеджерлерге деген қажеттілігін анықтау;
  
• 
  еңбек нарығын талдау және жұмысбастылықты басқару;
  
• 
  персоналды іріктеу және бейімдеу;
  
• 
  кәсіпорын қызметкерлерінің мансабын, олардың кәсіби және әкімшілік өсуін жоспарлау;
  
• 
  еңбек етуді қолайлы жағдайлармен қамтамасыз ету, соның ішінде әрбір адам үшін игілікті әлеуметтік-психологиялық хал-ахуал құру;
  
• 
  өндірістік процестерді ұйымдастыру, еңбек шығындары мен нәтижелерін талдау, құрал-жабдықтар бірлігінің саны мен әртүрлі топтардағы қызметкерлер құрамы саны арасындағы тиімді қатынасты бекіту;
  
• 
  еңбек өнімділігін басқару;
  
• 
  тиімді іс-әрекетті мотивациялау жүйесін жасау;
  
• 
  еңбекақы төлеу жүйесін жобалау;
  
• 
  кәсіпорынның әлеуметтік саясатын жасау және жүзеге асыру;
  
• 
  дау-жанжалдан сақтау және болдырмау.