Қазақстан республикасының Ғылым және жоғары білім министрлігі

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Уыттың өзіне тән қасие
Уыт өндірісінің шикізаты ре 
Өсіп-өнген уытты оның дайын болуы дәрежесін құрғаннан кейін, яғни сыртқы түрі 
мен консистенциясымен сипатталатын, жылы ауа жіберу арқылы кептіреді. Мұндай 
жағдайда уыттың иісі жаңадан піскен қиярдың иісіне ұқсас болуы керек. Уытты кептіру 
артық ылғалдан арылту үшін қажет, оның кесірінен уыт тез және жеңіл бұзылып кетуі 
мүмкін және сақтауға тұрақты күйге келтіру үшін кептіреді. Уытты кептіру ондағы 
химиялық-биологияолық процестерді тоқтатады және уыттың әрбір типіне сәйкес 
ароматтың түзілуі мен уытқа сәйкес түстің болуын қамтамасыз етеді. Кептіруден кейін 
уыттан өскіндер мен сабақтардан арылту жүргізіледі,себебі олар уытта қайтадан ылғалдың 
пайда болуын тудырады. Бұл процесс өскіннен арылтқыш машинада жүргізіледі. 
Содан кейін тазаланған уытты суытады және өлшейді және осыдан кейін барып қана
арнайы уыт сақтайтын қоймаға апарады, бұл жерде уыт 30 тәуліктей жатады. Осылай 
жатқызылған уыт сыра қайнату өндірістерінде пайдаланылады. 
Уыт дайындаудың көп тараған 3 тәсілі бар: 
1.Арпаны асфальттаған қырманда (площадкада) өсіру. Бұл тәсілде арпаны 15-20см 
қалыңдықта жаймалап, дүркін-дүркін суғарып, жеті күн ішінде өндіреді. Өніп жатқан 
арпаны күнде араластырып, түгелдей өніп шығуына мүмкіншілік туғызады. Бұл тәсілді тек 
жазда ғана пайдалануға болады. 7 күннен кейін оның өнімділігін тексереді. Осы кезде 
арпаның 95 пайызға жақын өніп шығу керек, ал дәнді эндосперм арқылы кесіп көрсек, оның 

ортасында иненің жасуындай ғана ақ нүкте болады. Ол дәннің әлі құрғақ тұрған бөлігі. Осы 
кез арпаның тірі дәндерінің түгел өніп шығатын уақыты.Осыдан кейін оны жинап булайды. 
Оны қазақша «сағыныш» дейді. Мұнда жиналған арпа қыза бастайды. Міне, осыдан кейін 
тез кептіріп, ұн тәрізді ұсақ уытқа айналдырып ұсатады. Осымен уыт дайындау кезеңі 
аяқталады, екінші кезең –сыра қайнату басталады. Астық шаруашылығында істейтін 
мамандарға тек осы мәліметтерді білсе жеткілікті.
2.Арпаны жәшікте өсіру әдісі. Бұл көбінесе, қыста, жылы (200С-тан кем емес) үйде 
жүргізіледі. Әр күн сайын өніп жатқан арпаны суарып, бір жәшіктен екіншісіне аудастырып 
тұру керек. Басқа технологиясының бірінші әдістен айырмасы жоқ. 
3.Арпаны өзіне арналған, ақырын айналып тұратын барабандардан тұратын арнайы 
ыдыстарда өндіру. Мұнда барабандардың ішіндегі температурасы, ылғалдылығы автомат 
арқылы тұрақты бір қалыпта ұсталады. Қол жұмысы өте аз жұмсалады. Бұл – ең 
прогрессивті әдіс. Осы әдістерді тиімді қолданып, сапалы арпадан дайындалған уыт жоғары 
сапалы сыраның көп шығымдылығын қамтамасыз етеді. 
Уыт тазалау. Арпа құрғақ уыт сақталғаннан кейін кейбір мөлшерде шаң, өскін 
қалдықтары, кездейсоқ түскен металл бөлшектер және сыраның сапасын нашарлататын 
басқа да қоспалар бар. Сондықтан қалған уыт тазартылады. Тазартылған мия жылтыратады. 
Ары қарай уыт Автоматты таразыда өлшеп, ұсақтағышқа жіберіледі. 

жүктеу/скачать 4,98 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: