«Азған елдің молдасы. Үлкен болар салдесі. Аса бауыр кылмақыз, Онын рас емес алласы». Ыбырай Алтынсарин

жөнінде, екеуінде де белгілі бір адамдардың есімдері 
аталады. Мысалы, «Естеліктердегі»: «Аристодем»1. Есть 
ли такие люди, мудросте которых ты удивляешься? «Ко­
нечно»,— ответил тот.—«Так назови мне их по име­
нам»,— сказал Сократ.—«В поэмах я найболее удив­
ляюсь Гомеру»,— отвечал Аристодем, «в диферамбах 
Меланиипиду, в трагедии Софоклу, в ваянии Поликли- 
ту, в живописи Зекису»2,— деген әңгімені Абай: «Эй, 
Аристодем, ешбір адам бар ма, сенің білуіңше, кылған 
өнерлері себепті адам таңырқауға лайықты?»— дейді.
«Ол айтты:
— Толып жатыр, қазірет.
— Бірініц атын аташы,— дейді.
— Гомерге бәйітшілігі 
(ақындыгы) 
себепті, Со- 
фоклге трагедиясы себепті, яғни біреудің сипатына түс- 
пектік, Зевкиске суретшілігі себепті таңырқаймын,— 
деп соған ұқсаған неше онан басқа өнерлері әшкере 
болған жандарды айтты»3,— деп аттары онша әйгілі 
емес Меланиппид пен Поликлитті атамай, Сократ әңгі- 
месінің мазмұнын дәлге жуық береді, оның әңгімелесу 
тәсілін сақтайды.
Құдайдың бар екендігіне күмәнданасың, сондыктан 
да оны шын ықыласпен қошеметтемейсің деп Сократтың 
таққан кінәсіне Аристодемнің: «Сократ! Я не отвергаю 
высшего существа, но я считаю его слишком великим 
для того, чтобы нуждаться в моем предрасположе­
нии»4,— деп берген жауабын Абай: «Ол құдайдын ұлық- 
тығына іңкәрім жоқ. Бірақ сондай ұлық құдай менің 
құлшылығыма не қылып мұқтаж болады»5,— деп Арис- 
тодемнің жауабын кесімдірек түйеді.
Сократтың кейбір ойларына, ұғымдарына сын көз- 
бен қарап, оның «гармония мира», «прекрасный поря­
док» сияқты идеалистік түсініктерін «жарастыкты зако- 
нымен жаратылғаи», «себепті байланыс» секілді түп 
нұсқада жоқ жаңа ұғымдармен ауыстырады. Біз казір

жүктеу/скачать 4,18 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: