Қазіргі заманғы білім беру: даму тенденциялары және жоғары мектеп мәселесі
Оқытудың интербелсенді әдістері, оларға сипаттама
жүктеу/скачать 1,25 Mb.
|
| 30.Оқытудың интербелсенді әдістері, оларға сипаттама.
Жоғары мектептің білім беру тәжірибесінде интербелсенді әдістер кеңінен қолданылады. Оқытудың интербелсенді әдістері оң мотивация жасау әдістері интербелсенді танымдық когнитивтік және практикалық іс-әрекетті ұйымдастыру әдістері рефлексивтік-бағалау әдістері оқытудың жеке білім беру ортасын дамыту әдістері кәсіби перспективалар жүйесін құру талқылау, пікірталас бақылау және өзін-өзі бақылау нәтижелерін талдау, бағалау студенттің жеке тәжірибесін тарту эмоционалдық ынталандыру нақты жағдайларды талдау негізінде міндеттерді шешу, жобалар оқу қиындықтарының диагностикасы практикалық бағдар, оқытуды ашық жоспарлау жеке оқу жетістіктерін есепке алу оқу зерттеулері алған білімі мен біліктіліктің маңыздылығы қосымша ақпарат көздерімен жұмыс Студенттердің белсенділігін және барлық оқу процесінің тиімділігін арттырудың келесі негізгі жолдары бөлінеді: 1) студенттердің оқу мотивациясын күшейту: а) ішкі және б) сыртқы уәждер (ынталандыру себептері есебінен); 2) мотивацияның жаңа және неғұрлым жоғары нысандарын қалыптастыру үшін жағдай жасау, оқыту процесінде өзін-өзі крсетуге және өзін-өзі тануға ұмтылысты қалыптастыру; 3) студентке жаңа қызмет түрлерін, құзыреттілікті белсенді меңгеруге өз мақсаттарын іске асыру үшін жаңа және неғұрлым тиімді құралдар беру; 4) оқытудың ұйымдық нысандары мен құралдарының оның мазмұнына барынша сәйкестігін қамтамасыз ету; 5) оқу сабақтарының уақытын тиімді пайдалану есебінен студенттердің ақыл-ой жұмысын қарқындату, студенттің оқытушымен және студенттердің бір-бірімен өзара қарым-қатынасын қарқындату; 6) меңгеруге жататын ғылыми-негізделген іріктеуді оның негізгі (инварианттық) мазмұнын бөлу негізінде қамтамасыз ету; студенттердің жеке дара ерекшеліктерін ескеру Интербелсенді оқытудағы ең бастысы студенттердің белсенділігі. Интербелсенді оқыту бірмезгілде бірнеше міндеттерді шешеді: - білім алушылар арасында коммуникативтік біліктілік пен дағдыны дамытады, эмоционалдық байланыс орнатуға көмектеседі; - ақпараттық міндеттерді шешеді, студенттердің бірлескен іс-әрекетті жүзеге асыруына қажетті ақпараттармен қамтамасыз етеді; - жалпы оқу біліктері мен дағдыларын (талдау, жинақтау, мақсат қою және т.б.) дамытады, яғни үйрету міндеттерін қамтамасыздандырады; тәрбиелік міндеттерді командада жұмыс істеуге, өзгенің пікірімен санасуға үйретіп, құндылықтармен алмасуды қамтамасыз етеді. 31.Тұтас педагогикалық үрдістегі оқыту және оның мәні. Біртұтас педагогикалық процесте оқыту жүйелі білім алудың ең сенімді және маңызды жолы болып табылады. Оқыту педагогикалық процестің жеке тұлғаны жан-жақты дамытуға бағытталуы, процессуалдық және мазмұндық жақтарының бірлігі, екі жақтылығы сияқты қасиеттерін көрсетеді. Дегенмен, оқыту процесінде ерекше сапалық айырмашылықтарды да байқауға болады. Оқытудың функциялары білім берудің барлық құрамдас бөліктерін міндетті түрде кешенді түрде жүзеге асырумен және педагогикалық процестің оқушы тұлғасының шығармашылық, жан-жақты дамуына ұмтылуымен анықталады. Сонымен бірге оқыту келесі міндеттерді орындауы керек: дамыту, тәрбиелеу және тәрбиелеу. Өз кезегінде оқытудың дамытушылық сипаты құрылымдық күрделенумен, тәрбиелік – көлемінің ұлғаюымен, тәрбиелік – қарым-қатынастың қалыптасуымен байланысты. Дамытушылық қызметі Бұл функцияның мазмұнын әртараптандырылған дамудың әлеуметтік процесі анықтайды. Дұрыс ұйымдастырылған оқыту үнемі дамиды, бірақ оқушылар мен студенттер арасындағы өзара әрекеттестік жеке тұлғаны жан-жақты дамытуға бағытталса, дамытушылық функция тиімдірек жүзеге асады. Оқыту процесінің әрбір оқушының жеке тұлғасын дамытуға бағытталған мұндай бағытты «дамыта оқыту» деп атайды. Тәрбиелік функция Білім беру функциясының негізгі мақсаты – студенттерге ғылыми білімдер жүйесін, оны практикалық есептерді шешуде қолдана білу дағдылары мен дағдыларын беру. «Ғылыми білім» ұғымы әлемнің жалпыланған бейнесін, заңдылықтарын, ұғымдарын, теориялары мен заңдарын қамтиды. Олар жеке тұлғаның тәжірибесінің құрылымына еніп, оның меншігіне айналуы керек. Тәрбиелік функцияның толық орындалуы білімнің саналылығын, толықтығын және жүйелілігін, сонымен қатар оның тиімділігі мен беріктігін қамтамасыз етеді. Ол үшін дайындық пен оқу процесін оқу пәні ғылыми білімнің сәйкес саласын, оның ішінде себеп-салдарлық байланыстарды және негізгі идеяларды түсіну үшін маңызды барлық элементтерді көрсететіндей етіп ұйымдастыру қажет. 32. Жоғары мектепте оқыту үрдісін ұйымдастырудың түрлері Оқытудың кең таралған ұйымдық формасы – лекция. Дәріс негізгі үш бөлімнен тұрады: кіріспе, негізгі және қорытынды. Кіріспе бөлімде тақырыптың тақырыбы, лекцияның жоспары мен мақсаты анықталады. Ол аудиторияны материалды қабылдауға қызықтыруға және баптауға арналған. Дәрістің бұл бөлігінде оқытушы осы дәрістің өзектілігін, негізгі идеясын, алдыңғы дәрістермен байланысын және оның негізгі сұрақтарын белгілейді. Кіріспе қысқа, мақсатты және ынталандыратын сюжетті қамтуы керек. Дәрістің негізгі бөлімінде тақырыптың ғылыми мазмұны, негізгі түйінді мәселелері баяндалып, ең қолайлы әдіснамалық әдістерді қолдану арқылы дәлелдемелер жүйесі берілген. Әрбір оқу сұрағы логикалық түрде лекциядағы келесі сұраққа әкелетін қысқаша қорытындылармен аяқталады. Қорытынды бөлімде нәтижелер қорытындыланады, негізгі ережелер қысқаша қорытындыланады және қорытындылар тұжырымдалады. Презентация барысында туындаған сұрақтарға жауаптар беріледі. Дәрістердің әртүрлі классификациялары бар. Дидактикалық мақсаттары мен оқу-тәрбие процесіндегі орнына қарай мыналар бөлінеді: кіріспе, бағдарлы, ағымдық, қорытынды, шолу лекциялары. Дәрістер басқа белгілер бойынша да жіктеледі: • жалпы мақсаттар үшін: тәрбиелік, үгіт-насихаттық, насихаттық, тәрбиелік, дамытушылық; • мазмұны: академиялық және ғылыми-көпшілік; • әсер ету: эмоция, түсіну, сенім деңгейінде. 33. Жоғары оқу орнында оқыту үрдісін ұйымдастырудың дәстүрлі және инновациялық формалары. Жоғары оқу орнында оқытудың дәстүрлі әдістері: Дәріс әдісі: оқытушы аудитория алдында сөз сөйлеп, ақпарат беру және түсіндіру арқылы студенттерге білім береді. Практикалық сабақтар: Студенттер тапсырмаларды орындайды, кейстерді шешеді, эксперименттер жүргізеді немесе мұғалімнің жетекшілігімен нақты дағдыларды жаттықтырады. Семинарлар мен дискуссиялар: Студенттер тақырыпты талқылауға белсенді қатысады, өз ойларымен бөліседі, сұрақтар қояды және мұғаліммен бірге ақпаратты талдайды. Жеке кеңес: Студенттер нақты тақырып немесе мәселе бойынша қосымша көмек, түсініктеме немесе кеңес алу үшін оқытушымен байланыса алады. Оқулықтарды және басқа оқу материалдарын пайдалану: студенттер материалдарды өз бетінше оқиды, лекциялар мен семинарларға дайындалады, білімді өз бетінше жаңғыртады және жүйелейді. Жоғары оқу орындарында оқытудың инновациялық әдістері: Жобалық жұмыс: Студенттер алған білімдері мен дағдыларын пайдалана отырып, нақты өмірлік мәселелер мен жобаларды шешеді. Интерактивті технологиялар: оқу үшін компьютерлерді, интерактивті тақталарды және басқа ақпараттық технологиялар құралдарын, соның ішінде интернет ресурстарын, онлайн курстар мен вебинарларды пайдалану. Топтық тапсырмалар және ұжымдық оқыту: оқушылар топпен жұмыс жасайды, есептерді бірлесіп шешеді, білім мен тәжірибе алмасады. Виртуалды шындық және модельдеу: студенттерге практикалық оқыту үшін виртуалды орталар мен модельдеулерді жасау үшін арнайы технологияларды пайдалану. Проблемалық оқыту: Студенттер нақты немесе жалған есептерді шешуге белсенді түрде қатысады, жағдайларды талдайды, ықтимал шешімдерді іздейді және оларды жүзеге асырудың стратегияларын әзірлейді. Жоғары оқу орнында оқытудың оңтайлы тәсілі оқытудың нақты мақсаттары мен контекстіне байланысты әртүрлі тәсілдерді біріктіретін дәстүрлі және инновациялық әдістерді қамтуы мүмкін. 34. Жоғары оқу орнындағы дәріс және оған қойылатын талаптар Жоғары оқу орнындағы дәріс оқытудың дидактикалық циклінің басты буыны. Оның мақсаты студенттердің оқу материалын меңгеруі үшін бағдарлы негіз қалыптастыру. Қазіргі заманғы жоғары мектептің (ЖМ) өмірінде дәрісті «ыстық нүкте» деп атайды. «Дәріс» сөзі латын тілінен «lection» – оқу. Дәріс Ежелгі Грецияда пайда болып, Ежелгі Римде және орта ғасырларда ары қарай дамыды. Рессейде алғашқы отандық университеттің негізін қалаушыларының бірі М.В.Ломоносов оқытудың дәрістік түрлерінің даму тарихына назар аударды. Дәріс жоо-да оқу үдерісін ұйымдастырудың жетекші нысаны болып қала берді. Жоғарыда көрсетілген кемшіліктер дұрыс әдістемені және материалды тиімді құрумен айтарлықтай дәрежеде жойылуы мүмкін. Оқу үрдісінде оқытудың дәрістік түрін басқа бір түріне ауыстыру мүмкін болмайтын бірқатар жағдайлар пайда болады: • жаңа қалыптасқан курстар бойынша оқулықтар болмаған жағдайда дәріс - ақпараттың негізгі көзі; • нақты тақырып бойынша жаңа оқу материалы бар оқулықтарда әлі көрініс таппауы немесе оның кейбір бөлімдерінің ескіруіген; • оқулықтың жеке тақырыптары өз бетінше зерттеу үшін қиындық тудыруы және дәріскердің әдістемелік өңделуін талап етуі; • курстың негізгі мәселелері бойынша қарама-қайшы тұжырымдардың болуы; 35.Жоғарым ектеп оқытушысының лекторлық шеберлігі. Педагогикалық шеберлік педагогикалық іс-әрекеттің жоғары деңгейін сипаттайды. А.С.Макаренко: «Педагогикалық шеберлік – бұл оқыту мен тәрбиелеудің жоғары өнері, үнемі жетілдіріп отыратын, әрбір мұғалімге қолжетімді, оның негізі кәсіптік білім, білік және дағды», - деп атап көрсеткендей, жоғары оқу орны оқытушысының кәсіби білімі – ол туралы мінсіз білім. өзі оқытатын пәннің мазмұны және оның әдістемесі, психология және педагогика, логика, оқыту мен тәрбиелеудің принциптері, формалары мен әдістері, оқушылардың жеке психологиялық ерекшеліктерін білу. Дәріс дағдысы лекция мәтінін пайдалана білуді болжайды. Дәріс мәтіні мен сценарийін білу оны сәтті түсіндіру және сонымен бірге студенттердің жұмысын басқару үшін қажет. Дәріс, жоғарыда айтылғандай, психологиямен, атап айтқанда, аудиторияны басқару психологиясымен тығыз байланысты. Сонымен қатар лекцияның ең ұтымды құрамын таңдауға, дәйекті, дәйекті дәлелдер, тұжырымдар мен қорытындылар жүйесін құруға көмектесетін логика ережелерін білу қажет. Сөйлеушінің негізгі психологиялық міндеті – аудиторияның ауызша сөзге деген қызығушылығын ояту және қолдау. 36. Жоғары оқу орнындағы семинар сабақтары, олардың түрлері. «Семинар» сөзі латын тілінен «seminarium» – көшет өсірілетін орын, білім берушілерден білім алушыларға берілетін және студенттердің санасында «өсіп келе жатқан», өз бетінше ойлауға, алған білімдерін жаңғыртуға және тереңдетуге қабілетті білімді «егу» функцияларымен байланысты. Семинар сабақтарының басты мақсаты – студенттерге оқытылатын саланың ерекшеліктеріне қатысты теориялық білімді қолдану дағдылары мен іскерліктерін меңгеру мүмкіндіктерін қамтамасыз ету. жүктеу/скачать 1,25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|