дейшілік басады деп пайымдады

і
туғызган:  айырықша  қасиеті  бар  адамның  бейітінің  үстінде  керемет  агаш 
өседі жэне ол агаш сол марқүмды қастерлейтін адамға жақсьшық жасайды.
Мүндай  түсініктің  сарқыншағы  жеке  өсіп  түрған  ағашты  эулие  са- 
найтын,  қастерлейтін  жэне  оған  эр  түрлі  шүберекті  байлайтын  қазақ 
арасында  элі  күнғе  сақталған.  Қазақтардың  түсінігі  бойынша  жалғыз 
ағаштар  эулиелер  моласының  үстінде  өседі.  Ауру  жэне  перзентсіз  адам-
1  дар  бүл  бейіттерге  жэне  ағаштарға  зиярат  етеді,  олардың  басына  түнеп,
|  қүрбандыққа мал шалады, сөйтіп марқүмға, оның аруағына, (тіпті молада 
өсіп  түрған  ағашқа  ақтық  байлап)  сыйынады.  Ертеде  ғана  емес,  бүгінде 
жні  кездесетін  бүл  ырым  қазақтың  фольклорында  бүрыннан  бейне- 
леніп  келеді.  Бүған  Алпамыс  пен  Қобыландының  перзентсіз  ата-анасы 
мола  басьша  түнеп,  бала  сүрайтынын  айтсақ  та  жеткілікті.  Мүны  ерте- 
гіден  де  көреміз.  Мысалы  ясиһанкез  қаһарман  далада  (жер  астында,  су 
жағасьшда)  жалғыз  ағашты  кездестіріп,  оның  астында үйықгайды,  содаи 
кейін соңынан өзіне көмектесетін мифтік құс Самүрықтың балапандарын 
айдаһардан  күтқарады. 
Бүл  сарында шамандық үш элем түсінігі жэне 
мифологияда  ясиі  кездесетін  космостық  ағаштың  рөлі  жаңғырған  түрде
пайдаланылғанын көреміз.
Сонымен,  зерттеуіміздің  нэтижесінде  мынадай  қорытынды  жасауға
болады. Қазақ ертегісі алғашқы қауымдағы ежелгі емір шындығының бел-
гілерін  өз  бойында фольклор  поэтикасына,  эстетикасына сәйкес,  өзгерте,
көркемдей  сақтаған.  Айталық,  матрилокальды  неке,  кувада,  экзогамия,
эндогамия,  авункулат,  кэмелеттік  сынақгардан  өткізу  сияқты  ежелгі
гұрыптардың  іздері  қылаң  береді.  Ал,  осының  бәрі  фольклорда,  ертегіде
адамдар  нанбайтын,  өмірде  болмайтын  құбылыс ретінде  көрсетіледі.  Сөз
жоқ,  ертегіде  қиял  араласпай  тұрмайды,  сондықтан  ол  ескі  салттардың
копшілігі қайта қарастырылады, эр дэуірге сэйкес трансформацияланады,
өзгеріске  ұшырайды;  қаһарманның  бір  кездері  ежелгі  салт-дэстүрлермен
байланысты  болган  кейбір  қылықгары  ертегіде  ертекші  омір  сүрген
дэуірдің ұстанымдары тұрғысынан түсіндіріледі.
Бұлармен  қатар  ертегі  алғашқы  қауымдағы  анимистік дүниетанымға
тэн  синкреттік  ойлаудың да  іздерін  біздің  заманымызға  алып  келіп  отыр. 
Қаһарманның көптеген іс-әрекеті, жэрдемшілердің қызметгері, жаулардың 
істері осы ұғымдарға негізделген.  Бірақ қазіргі заман ертегісінде көптеген 
тотемдік  жэне  анимистік  мотивтер  қаһарманды  идеализациялау  тәсілі 
ретінде  пайдапанылады.  Сондықтан  кейбір  мотивтер  мен  сюжеттердің 
ежелгі діни негіздері ұмытылады, бертінгі дәуірде көркем жанрға айналған 
ертегінің  өзі  мифологиялық  түсініктер  мен  ұғымдарды  өңдейді,  әзінің 
жанрлық  ерекшеліктеріне  сэйкес  оларға  қиял-ғажайып  жэне  поэтикалық
сипат береді.
91

Сілтемелер және ескертпелер:
1.  Тарихи  әдебиетте  матриархаттың  қоғамдық  өмірдің  түрі  ретінде 
болмағандығы  туралы  пікір-талас  бар  екенін  атап  өту  қажет.  Ежелгі  дәуірде 
матриархалдық  өмір  салты  болмағаны  туралы  ойды  дәлелдейтін  деректер  жет- 
кіліксіз деп білеміз.
2. Косвен М.О. Амазонки // Советская этнография.  1947. №2-3
3. Древняя и новая Россия. СПб.,  1875, Т.З. №11.
4. Астраханский листок.  1894, №  13,24
5. Валиханов Ч.Ч. Собр. соч., в 5 т. А.-А.,  1961. Т.  1, 232-а.
6. Что образ бабы-яги восходит к понятиям о прародительнице -  главе женс- 
кого рода доказано В.Я.Проппом в работе “Исторические корни волшебной сказ-
ки”. Л., 1946, 40-97-6.
7.  Косвен М.О.  Матриархат.  Этнографические материалы // Ученые записки 
МГУ,  1940. Вып. 61. История, 91-152-6.
8. Сонда, 94-6.
9.  Паллас  П.С.  Путешествие  по  разным  провинциям  Российской  империи. 
СПб.,  1773.4.  1,578-6.
10.  Валиханов Ч.Ч.  Собр.  соч., Т.1,  116-6.  Елті -  состояние экстаза,  от слова 
“еліту” -  прийти в состояние экстаза.
11.  Штернберг  Л.Я.  Семья  и  род  у  народов  Северо-Восточной  Азии.  Л., 
1933,37-38-6.
12. Сонда, 37-6. 
. 
.  /
13.  М.Әуезов  атындағы  Әдебиет  және  өнер  институтының  қолжазба  қоры.
(ӘӨИ ҚҚ). Папка №  119
14.  Миропиев  М.  Демонологические  рассказы  киргизов.  СПб,  1888, 
10-15-6.
15.  Потанин Г.Н.  Казак-киргизские и алтайские предания, легенды  и сказки.
Пг.,  1917, №13
16. Труды  Общества по изучению киргизского края.  Оренбург,  1925,  Вып, 4,
8-10-6. 
, 
й З  
/-
17. Пропп В.Я. Исторические корни волшебной сказки, 205-214-6.
18. Косвен М.О. Матриархат.  105,  118,  129,  144- 66.
19. Сонда,  103,  120,  125,  132,  143-144-66.
20. Труды Томского краевого музея. Томск,  1931. Т. 4, 95- 6.
21.Известия  Общества  археологии,  истории  и  этнографии  при Казан- 
ском университете. 1929.Т.34.Вып.З-4,40-б.
22. Косвен М.О. Очерки истории первобытной культуры, М.,  1957,133-6.
23. Веселовский А.Н. Историческая поэтика. Л.,  1940, 546-560- 66.
24.  Үлттық ғылым  академиясы  Орталық ғылыми  кітапханасының  қолжазба 
қоры. (ОҒК ҚҚ). Папка №  142
25. Толстов С.П. Древний Хорезм. М.,  1948, 283- 6.
26. Карутц Р. Среди киргизов и туркмен на Мангышлаке. СПб,  1911, 96-6. 
27.3олотарев А. Родовой строй и первобытная мифология. М.,  1964,.  121-6.
92

28.  Левшин  А.  Описание  киргиз-кайсацких  или  киргиз-казачьих  орд  и  стс-
пей.  СПб.,  1832.  4.3,  109 с.
28.  Ш тернберг  Л.Я.  Семья  и  род  у  народов  Северо-Восточной  Азии,
170-174- 66.
29.  Волжский  вестник.  1885, 219-6.; 
ОҒК 
ҚҚ.  Папка №45,
30.  Қазақ ертегілері.  Алматы,  1957.  1-т.  244-248-6; ӘӨИ  ҚҚ.  Папка №118
31.  Потанин  Г.Н.  Казак-киргизские  и  алтайские  предания,  легенды  и  сказки.
№ 47; ӘӨИ ҚҚ.  Папка №  114
32.  Карутц Р.  Среди  киргизов и туркмен  на Мангышлаке, 7-6.
33. Сонда, 8-6.
34.  Косвен  М.О.  Очерки истории  первобытной  культуры. М.,  1957.
35.  Байбулов  Б.  Заметки  по истории  и этнографии.  Б.  м.  и г., 6-6.
36. Сонда.
37.  Қазақ ертегілері.  1-т.  11-6.
38.  Известия  Общества  археологии,  истории  и  этнографии  при Казан- 
ском университете.  1904. Т.20.  Вып.  4-5;  Потанин Г.Н.  Казак-киргизские  и алтай-
ские предания, легенды  и сказки. №  13
39.  Потанин  Г.Н.  Көрсетілген  кітап, № 56;  Қазақ ертегілері.  1-т.  3-41-6.
40. Валиханов Ч.Ч. Собр.  соч. т .1 ,113-114-6.
41. Сонда, 485-6.
42.  Фрэзер Дж.  Золотая  ветвь.  М.,  1928
43.  Левшин  А.  Описание  киргиз-кайсацких  или  киргиз-казачьих  орд  и  сте- 
пей.Ч.3,65— б.
44.  Поганин  Г.Н. Очерки Северо-Западной Монголии.  СП6,  1881. Вып.  2, 99-
100
-
66
. 
.
45.  Карутц  Р.  Среди  киргизов  и  туркмен  на  Мангышлаке,  122,  126-128,
129“  66.
46.  Потанин  Г.Н.  Казак-киргизские  и  алтайские  предания,  легенды  и  сказки.
№  13; Қазақ ертегілері.  1-т. 3-41-6.
47. Харузина В.Н. Сказки русских инородцев с краткими бытовыми очерками
и  иллюстрациями.  М.,  1898,  102-6.;  Известия  Общества археологии, истории
и этнографии.  1904.  Т.20 Вып. 4-5, № 5
48.  Левшин  А.  Описание  киргиз-кайсацких  или  киргиз-казачьих  орд  и  сте-
пей.Ч.3,62-6.
49.  Валиханов Ч.Ч.  Собр. соч., Т.1,  115-116-6.
50.  Астраханский листок.  1893. 
1; ӘӨИ  ҚҚ.  Папки №116,187.
51.  Валиханов Ч.Ч.  Собр.  соч., Т. 1 ,4 8 0 - 6.
52.  Георги  И.Г.  Описание  всех  обитающих  в  Российском  государстве.
СПб.,1779.  4.1,128-6.
V
93

ФОЛЬКЛОР  Ш ЫҒАРМАЛАРЫНЫҢ ТЕКСТОЛОГИЯСЫ
Ж АЙЫНДА
Қазіргі шақта фольклор шыгармалары көптеп жариялануда жэне зерт- 
телуде.  (Әдебиет  туындылары  да  солай).  Бұл,  бір  жағынан,  қуанышты 
жағдай.  Бірақ...  Елдің  бұрынгы  мұрамызга  деген  құпшынысын,  ертеде- 
гі  мәдениетіміз  бен  тарихымызды  білуге  деген  кұмарлыгын,  ягни  қазақ 
жұртының  осы  қажеттілігін  орындауда  жарияланып  жатқан  аңыздар, 
билер  сөзі,  ертегілер,  жырлар,  өкінішке  қарай,  кешегі  Кеңес  өкіметі  мен 
Компартияның  саясаты  мен  идеологиясының  кесірінен  қысқарып,  ре- 
дакцияланып,  «советтік  ұгымга»  сәйкестендіріліп,  «түзетіліп»  шыққан 
текстер  сол  күйінде  қайтадан  басылып,  копшілікке  тарап  жатыр.  Ең 
сорақысы  сол  -   мәтіндерді  тарихшылар  да,  философтар  да,  педагогтар 
да  зерттеп  жатыр,  ал  бұл  ғалымдар  өздерінің  объектісі  болып  отырган 
текстер  қаншалықты  дұрыс,  дэл  (достоверный)  екеніне  көңіл  бөлмейді, 
сөйтіп қазақ халқының дүниетанымын, эстетикасын, қоғамдық ой-пікірін, 
педагогикалық 
көзқарасын  Кеңес  дәуіріндегі  таптық,  интернациона- 
листік тұрғьщаи  қарайтын  цензураның «қырағы»  козінен  өткен дүниелер 
негізінде  анықтауға  мэжбүр  болып  отырғанын  сезбейді.  Созіміз  дәлелді 
болу үшін біз бір ғана жанрға енетін мэтіндердің, ягни ертегілердің Кеңес 
екіметі  тұсында  қалай  жарияланганын  көрсетеміз.  Ол  үшін  біз  бірнеше 
текстің  қолжазбадағы  нұсқасы  мен  жарыққа  шыққан  үлгісін  салыстыра- 
мыз, екінші созбен айтқанда, біршама текстологиялық зерттеу жүргіземіз. 
Алдымен ғылыми текстологияның  біздегі жайына қысқаша  шолу жасауга 
тура келеді.
Осы уақытқа дейін жинаушьшар мен шығарушылардың қайсысы бол- 
са да текстология мэселесін өз әлінше алдына қойған мақсаты мен жинақгың 
міндетіне  байланысты  шешіп  келді.  Мәселен,  эрбір  ергегілік  жинақгьщ 
мазмүнына, ерекшелігіне, сөз жоқ, сол дәуірдегі тарихи жағдайлар мен фоль- 
клортану ғылымының жалпы дәрежесі, бағьггы, сондай-ақ, ш ыгару шьшарды ң 
саяси-қоғамдық,  ғылыми  козқарасы  эсер  етті.  Бұл  жерде,  мысал  үшін  Ок- 
тябрь революциясына дейін шыққан В.В.Радлов, И.Березин, Г.Н.Поганин, т.б. 
жинақгарын еске алуға болады. Бұл ғалымдар өз жинақгарына көп жиналған 
материалдарының ішінен өздерінің ғьшыми мақсаттарьша қажеттілерін ғана 
енгізген. Жэне текстердің орналасуы мен түсініктемелері де олардьщ ғьшыми 
көзқарастары мен методикасьша сэйкес.
94

Айталық,  академик  В.В.Радлов  үшін  қазақ  фолыслоры  тілді  зертте- 
уге гана қажетті материал болды. Ол фольклорлық мәтіндер арқьшы қазақ 
тілінің  эр  түрлі  мәселелерін  зертгеді,  сездік  жасады.  Сондықтан  ертегі 
мен  жырды  жазып  алғанда,  ол  жыршы  мен  ертек айтушылардың  ауызекі 
тілінде  кездесетін диалектілік жэне фонетикалық  ерекшеліктерді  барын- 
ша  қамтып  отыруға  тырысқан.  Тілші-ғалым  болғандықтан  В.В.Радлов 
қазақ  фольклоры  мен  ауыз  әдебиеті  шығармалары  тіліндегі  лексикалық 
байлықгы,  көркемдікті жіті аңғарып, бағалай білген.  Таза халық тші мен 
кітаби  тілдің  жігін  ашып,  фольклорлық  шығармалар  тілінің  нэрлшігін
атап көрсеткен. 
щ 
п
Ал,  Г.Н.Потанин  болса,  ол  ондай  жітілікке, терендікке  бармаған.  Се-
бебі, оның ғьшыми зерттеулеріне керегі көркем шығарма емес, фольклорлық
мотивтер  мен сюжеттер  болды.  Мүны оның фольклорға деген  компарати-
вистік көзқарасы қажет қылды. Ол өз еңбектерінде эр мотив пен сюжеттщ
төркінін іздеп, олардың эр халықтағы ұқсастығын тауып, салыстыра зерт-
теді. Сол себепті Г.Н.Потанин -  фольклоршы өзі естіген ертегі мен аңызды
қолма-қол қазақтілінде жазып алмай, оның орысша аудармасын (тілмашта-
ры арқылы) хатқа түсіріп отырған [1]. Бір жақсысы -  аудармашылар ертегі
мен аңызды  естіген бойда орысшаға аударып отырған.  Соның арқасында
Г.Потанин шығарған жинақтағы ертегілер (орыс тілінде болса да) сюжет-
тік жағынан толықгығымен эрі қызғылықтығымен құнды.
Егер Октябрь революциясына  дейін ертегі жанры  жеке жинақ ретін- 
де санаулы түрде ғана жарық көріп, көбінесе жалпы фольклорлық жинаққа 
еніп жүрсе,  Кеңес  өкіметі түсында  ертегіге  арналған  бірнеше  жинақ бас- 
падан  шықгы  [2].  Олай  болу  себебі  1   Кеңес  дэуірінде,  әсіресе  1930-40 
жылдары,  фольклор  шығармалары  көп жиналды.  Жиналған  материалдьщ 
көбісі сол жинақгарды қүрады. Ал, бүл кітаптарға сыймағандары қолжазба 
қорында  сақгала  берді.  Оларға  кейінгі  кездерде  жиналған  ертегілер  де 
қосылып  жатты.  Сөйтіп,  жаңа  қалыптасып  келе  жатқан  қазақ  ертегітану 
ғылымы үшін сан жағынан да,  сапасы  жағынан да айтарлықтай  материал 
жиналды.  Қазақ  ертегісін  зерттеп  жүрген  оқымыстылар  ең  алдымен  осы
текстерге жүгінетіні сөзсіз. 
|   .
Кеңес заманында  жарық көрген ертеғілік жинақгар кепшшік қауымға
бағышталған.  Ғылыми  түрғьщан  алғанда,  олардың  қүнды  жағы  -   қазақ 
ертегі  мүрасын  халыққа  кеңінен  таратуы,  үлтгық  ертегіміздегі  көптеген 
сюжеттерді  қамтуы.  Демек,  текстологиялық  ақауларына  қарамастан, 
аталған  ергегілік  жинақгар  қазақ  фолышортану  ғылымы  қалыптасып, 
дамуына  айгарлықтай  үлес  қосты.  Ендігі  сөз  ертегіге  арналған  ғылыми
(академиялық) жинақ хақында болмақ.
Ғылыми  мэнді  ертегілік  жинақ  шығару  үшін  қолдағы  материалды
сүрыптау, саралау ісі -  жинақгы дайындау жолындағы жауапты кезең. Се- 
бебі қүрастырушының  қолындағы ертегі текстері жанр жағынан да, кәлемі 
жағынан да, тіпті  көркемдік сапасы жағьшан да эр түрлі.  Кеибіреулерінщ 
көремдік-стильдік  формасы  жақсы  болса,  енді  біреулерінщ  мазмүны  на-
1 ’ 
95

I
шар болуы ықтимал,  керісінше,  қайсы біреулерінің мазмұны тэуір болып, 
формасы нәрсіз болуы мүмкін т.т.
Жинақтың  колемі  әрқашан  молшерлі  болғандықган  құрастырушы 
ең  алдымен  кітапқа  нені  енгізіп,  нені  қалдыратынын  шешіп  алатыны 
белгілі.  Бізде  шыгып  жүрген  ертегілік  қана  емес,  жалпы  фольклорлық 
жинақтарда тек көркемдік-идеялық  жақтарынан тәуір деген  шыгармалар 
орын алып жүрді. Алайда, бүл гылыми объектілік емес еді.  Мәселен,  кол- 
косір  материалдан  тэуірін,  керегін таңцаганда бір  шыгарманың бірнеше 
вариантынан қайсысын  алган дұрыс?  Фольклортану гылымы үшін барлық 
варианттың  маңызы  бар.  Негүрлым  шығарманың  варианты  көп  болса, 
солғұрлым зертгеу мәселелері кеңейе түседі, ғылыми қорытьшдылар дүрыс 
болады.  Бірақ қазақ ертегілеріне арналған жинақгарда сюжет  варианттары 
ескерусіз  қалды,  сюжеттің  бір-ақ  варианты  беріліп,  қалғандары  аталмады 
да, сипатталмады.  Мысалы, түгелдей дерлік жинақтарға енген «Ер Тостік» 
ертегісін алайық.  Бұл ертегі тольщ күйінде  1957  жылы  шыққан үш томдық 
«Қазақ ертегілері» атты жинаққа енді. Алайда, онда  «Ер Төстік» ертегісінің 
ешбір сюжеттік варианттары аталмаған жэне бұрынғы басылған нұсқалары 
да  көрсетілмеген.  Ал,  егер  таза  ғьшыми  жинақ  болса,  онда  түсініктемеде 
бьшай  деп  жазу  керек  еді:  «Ер  Төстік»  ертегісі  өте  кең  тараған. 
Жинаққа  пәлен  архивтен,  не  басылымнан  алынды.  Бүл  сюжеттес  ер- 
тегі В.Н.Харузинаның,  Г.Н.Потаниннің, А.Мелковтың, А.Васильевтің, 
М.Миропиевтіц, Ә.Диваевтың басылымдарында кездеседі» [3].
Демек, қазақ фольклортануында ертегілерді ғылыми  түрде жинақ етіп 
шығару жұмысы элі толық қалыптаспаған [4].  Құрастырушылар элі күнге
деиін  ертешик  материалды  озінше  сұрыптап,  өзі  қалаған  мэтінді  гана 
жинаққа енгізіп жүр.  Шығарма варианттары да ескерілмей, жинақтан тыс 
қалуда.  Жэне эркім бір жаңадан сүрлеу салуға тырысады, бірақ ол қолдан 
келе бермейді.
Шынын  айту  керек,  бізде  ертегі  мэтініне  гылыми  көзбен  қарау  элі 
де жолга қойылмаған.  Көп жағдайда тексті тек мазмұны тұрғысынан, ара- 
гідік  көркемдік жағынан  бағалаймыз  да,  сол текстің тілі,  орындалу  сапа- 
сы қандай,  оған  мэн  бермейміз.  Текстологиялық редакциялаудың ғылыми 
негізделген  шарттары  да  жоқ  бізде.  Тексті  қаншалықты  жэне  қандай 
түрде  редакциялауға  болады?  Бүл  да  элі  ғылыми  негізделмей  жатыр. 
Сондықтан  қазақ ертегілері  жинагын  құрастырушылар  мэтінді  редакция- 
лауда оз  білімі  мен тәжірибесіне жэне баспахананың шарттарына сүйеніп 
жүр.  Соның  салдарынан  ертегілік  жинақгарда  текстің  тілі  көп  өзгеріске 
ұшырап,  ертекшінің стилі  мен халықгың ауызекі тілі толық сақталмай, өз 
ерекшеліктері  мен  сипаттарынан  айырылып  қалып  жүр:  жинақгарда  эр 
жерден  жазылып  алынған  ертегілерде  кездесетін  диалектілік  ерекшелік- 
тер де өшіріліп қалады. Бір өкінішті жері -  құрастырушылар осы өздерінің 
«текстологиялық редакциясы» туралы не кіріспе созде, не түсініктемелерде 
бір  ауыз  соз  айтпайды.  Мысал  үшін,  ең тэуір деп  саналатын  үш  томдык 
«Қазақ ертегілері»  жинағын алайық. Бүл жинаққа енген біраз ертегілер-
96

дің  түпнұсқасы  Орталық  ғылыми  кітапхана  мен  М.Әуезов  атындағы 
Әдебиет  жэне  өнер  институтының  қолжазба  қорларында  сақтаулы. 
Солардың  бір-екеуін  алып,  баспадан  шыққан  нұсқасымен  салыстырсақ,
былай екен:
Институт  қолжазба  қорындағы  нұсқасында  ертегі  «Екі  қыз  Ми-
нуар, Бибәтима» деп  аталады (116-п).
«Бүрынғы  өткен  заманда  бір 
патша  болыпты.
 
Патшаның  үш  ұлы 
болыпты.  Патша 
үш 
ұлына күнде тапсырады  екен: 
«
Үшеуің
 
күнде көрген 
түстеріңді  маған  айтып  тұрыңдар.  Мен  сендерге  күнде  жақсы  ойыншық 
берем жэне ойын-сауық, тойға апарып тұрам», -  депті. Соған  баладар мэз 
болып,  күнде  көрген  түсін  әкесіне  айтып  келіп  жүрді.  Әкесі  баладарын 
қызықтырып,  түсін  айтқан  сайын  жақсы-жақсы 
неше түрлі
 
ойыншықгар 
беріп  жүрді.  Сонымен  бір  күні  ең  кіші  баласы  бір  жақсы, 
қызықты
 
түс 
көріп, 
ойпайды
:  «Е, бұл түсімді  ешкімге өлсем де айтбайын», — деп, бала- 
сы белін бекем буып, таңертең әкесіне келді. Ана екі үлкен  баласы көрген 
түсін  әкесіне  айтып, 
тиісті
 
ойыншықгарын  алып  жатыр,  ал  мына  кіші 
баласы  айтты әкесіне:  «Әке,  мен  бүгін түс  коргенім  жоқ», — деп еді,  экесі 
зекіп, «Айт шыныңды, сен түс кердің», -  деп, баланы ұрып-соғып, зорлай 
бастады.  Бала  экесіне  айтты:  «Түс  көргенім  рас,  бірақ  бұл  айтылмайтын 
түс.  Себебі  мен  өлсем  де  ешкімге  айтбасқа  серт  еттім»,  -   деп  еді,  әкесі 
патша
 -  мұның сертшілін деп, зорлық қып, үш қайыра сұрады. Және -  ана 
екеуінен де саған қызықгы, көп ойыншық берем, — деп алдағысы келіп еді, 
оған бала көнбеді. Аяғы бала қалай қылса да  көнбеген соң, бір жэшік жа- 
сатып, 
су өтпейтін
 
сол жэшікке салып, суға 
агып жатқан салып
 
жіберді.
Бала суға ағып кете барды». (37-39-6).
«Қазақ ертегілерінің» II томындағы  «М инуар  мен  Бибәтима»  ер-
тегісі:
«Бұрынғы  өткен  заманда  бір  патшаның  үш  ұлы  болыпты.  Патша 
үшеуіне  күнде  көрген  түстеріңді  маған  айтып  тұрыңдар,  мен  сендерге 
күнде жақсы ойыншық берем жэне ойын-сауық, тойға апарып тұрам, — 
деп 
тапсырады  екен.
 
Соған 
балалары
 
мэз  болып  күнде  көрген  түсін  әкесіне 

жүктеу/скачать 22,51 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: