Б. А. Джаамбаева Философия Оқулық
Позитивизм философиясы: Конт, Спенсер, Милль
жүктеу/скачать 1,78 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «Позитивті философия»
|
8.3. Позитивизм философиясы: Конт, Спенсер, Милль XIX ғасырдың соңына таман капитализм дәуірі алға тартқан мәселелерге Жаңа дәуір философиясының жауап беруге қауқары жетпеді. Кезінде француздың моралист-философы Ф.Ларошфуко ғылымдағы арзан сынға және соқыр фанатизмге ӛзінің бағасын бере келіп, философияның ғылымдар жүйесіндегі орнын кӛрсеткен болатын: «философия ӛткен ӛмір мен болашақтың қиындықтарын, ауыртпалықтарын жеңді, бірақ қазіргі ӛмірдің ауыртпалығынан жеңілді». Бұл сӛз ғасырлар тоғысында тоқырауға ұшыраған жаңаеуропалық метафизиканы мейлінше дәл кӛрсетеді. ХХ ғасырдың басында Еуропада философияға тағы бір кезекті «тӛңкеріс» әкелген позитивизм бағыты (қоғамға практикалық пайда әкелетін, тек жекелеген ғылымдарға ғана қатысты позитивтік білімдер) пайда болды. Бұл бағыттың ӛкілдері «бұрынғы» философия ғылыми емес, тым ойшыл деді. Сол себепті ол жаратылыстану және нақты ғылымдар секілді тексерілген білімге сүйенуі қажет, сӛйтіп практикалық пайда әкелуі тиіс. Философия тек деректерді зерттеп, ешқандай бағалауға жол бермеуі керек, зерттеулерінде ғылыми құралдарға жетекшілік етуі қажет. Бұл бағыттың негізін қалап, «Позитивті философия» курсында оның басты ұстанымдарын ұсынған Огюст Конт (1798-1857 жж.) болды. Ол ұстанымдар ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың соңындағы кӛптеген позитивтік теориялар мен тұжырымдарға негіз болды. Позитивизм XVIII ғасырдағы француз Ағартушылық философиясының орнын басқан болатын. Ағартушы- энциклопедистер секілді Конт ғылымнан культ жасап, оның мүмкіндіктеріне шексіз сенімін білдірді. Ойлаудың ғылыми әдістері қолданылатын салалардың шексіз кӛп екендігін айтты (метафизиканы қосқанда). Олар жасаған ғылымдардың жіктемесін кӛп жағдайда энциклопедистердің ӛсиетінің жүзеге асырылуы ретінде қарастыру керек. Жіктемеде ғылымдар табиғи иерархиясына қарай бӛлінеді: математика – астрономия – физика – химия – биология – әлеуметтану. Оның ойынша, осы ғылымдардың байланысын қарастыратын «жалпы» ғылымды «философия» деп атау орынды. Алайда оның дәстүрлі метафизикамен еш байланысы болмауы тиіс, себебі олардың зерттеу пәні мен әдістері екі түрлі болып келеді. Ғылым мен философияны салыстыра келіп, Конт ғылымға практикада қолданылатын позитивті, дәлелденген білімдердің кӛзі деген анықтама береді. Ал философия «білімдердің жалпы жүйесі» болғандықтан да ғылымға қажет емес. Ол «синтетикалық» ғылым, сол себепті де жаратылыстану жүктеу/скачать 1,78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|