Б. А. Джаамбаева Философия Оқулық
жүктеу/скачать 1,78 Mb. Pdf көрінісі
|
| Киниктердің мектебін (циниктер) Антисфен (б.д.д.V-IV ғғ.) құрады,
тұынушылық ӛмірді, адамдардың рахат ӛмірге құштарлығын даттады. Бірақ ол аскеттер болмады, олар табиғи қажеттіліктерді қамту керек дегенін жасырмады. Сана, киниктер бойынша, адамның қолы жетпейтін, теориялық ілімде тұрады. Жақсы ӛмір – бұл зат емес, рахат сезімдер емес және ӛмірдің ӛзі де ғана емес, ал тыныштық, бәрінен бас тарту, адам арасында қабылданған шарттылықтардан. Басқаша айтқанда, киниктер этикасы – жеке еркіндік пен сана уағызы. Киниктер бірқатар сократ принциптерін дамытады. Осылайша жеке автономия концеясын дамытады. Антисфен сократтың «ешбір уайымсыз», шегі «автаркии». Жеткілік оған философиялық мақсат болды. Осы принциптермен ӛмір сүре отырып, ол қабылданған салт-дәстүрлер мен заңдардан, яғни аполотикалық индивидуализмнен бас тартты. Киниктер этикасын дамытқан Синоптан шыққан Диоген тыныш, қарапайым ӛмірді қалады. Оның идеалы – табиғатқа қайту, әлемге, қоршаған қоғамға кӛз салмады. Диогеннің аскетизмі «мәдениетке дейінгі» күйімен шектесті. Аңыз бойынша, Александр Македонский оны бірде кӛріп, қошемет кӛрсетіп, Диогеннен сұрапты: «Саған не керек?» деп. Жауабы: «Менің күнімді кӛлеңкелеме». Киниктердің индивидуализмінің шегі, антикалық қоғамда қабылданған заттардың қатынасы мен олардың жағдайы барларға жауапты реакциясы. Диоген Синопскийдің ӛмірі туралы басқаша аңыз, оның ӛлімі туралы: рим императоры Нерон, оны цирк аренасында ішкі еркіндігі, тиранға бағынғысы келмейтіні үшін ӛлтірді. Осыған қарсылық ретінде атақты жас рим философ – стоик, жазушы, ақын Сенека Диогеннің бӛшкесіне отырып алады. Киник- ғұламаның ӛлімінен кейін Нерон бӛшкенің бос емес екенін байқайды, ол жынданып, оны теуіп жібереді, одан мынадай дауыс шығады: «Әрі кет Цезарь! Мен Диоген. Менің күнімді кӛлеңкелеме». Нерон Сенеканың бӛшкесін жағып жібереді. Киниктер жиі-жиі кӛшелерде, алаңқайларда, порттарда шығып тұрды, кедейшілікті тек сӛзбен ғана емес, іспен де дәлелдемекші болды. Эллинистік дәуірдің әйгілі кинийгі Фивтен шыққан Кратет (б.д.д. 365-285 жж.), ол шектеулі кинизмді жақтады және адамдарға деген сүйіспеншілігімен аты шықты. Оның кӛптеген оқушылары мен ізбасарлары болды, олардың арасында Зенон да болды, стоиктар мектебінің негізін қалаушы. Әйтсе де бай мен ауқаттылардың арасында сынға ұшырады. Бақытқа жетуді олар барлық қажеттіліктер мен армандарынан бас тартуда, кедей-философты хандармен теңеді. Олар адамның жақсы кӛмекшілері деп оның қанағатқа шыдай жүктеу/скачать 1,78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|