ғарыштан адамға ауыстырды. Мысалы: егер жел соқса, оның жылы не суық
екендігін адам қалай сезінсе, демек, ол сондай болады. Демек, ешнәрсе
жалған емес. Әр нәрсенің шындығы бар. Таза ақиқат жоқ, ол тек аз
мӛлшерде.
Адамның барлық ойы таза ақиқат еместігін айтқан Протогор заттарды,
түсініктерді орнымен алмастырмаған. Әр нәрседен адамға пайда шығаруға
болатындығын айтқан. Демек адам басқа затқа сүйенуі қажет. Протогор
адамға пайдалы нәрсені қандай жағдайда болсын қорғауды үйреткен. Ол
зардап шегуші адам емес, әрекет етуші адамды зерттеген.
Кіші софистер – Фразимах, Критий, Полемон, Алкидам, Ликофронал барлық адам табиғатта тең деген ой айтады. Бұл кӛзқарастарда
құлиеленушілік айтылады. Фразимахтың айтуынша, әділеттілік – ол күші
басым адамның жеңісі.
Философияның бұрынғы сенімдерінің бәрін бұзып, софистер орнына
тұратын ештеңе бермеді. Адамды тек биологиялық тұрғыдан қарастырып,
жандүниесіне кӛңіл бӛлмеді.
Қоғам софистердің сендіру ӛнеріне зарық болды. Олар демографиямен
танылды. Олар демагогтарды тәрбиеледі. Және ол Сократ, Платон,
Аристотель кезінде кӛп орын алған. Софистердің білімі аз болған.
Философтар софистердің ӛз мақсатына қандай жолмен болса да жету
ұстанымын айыптаған.
Сократ (б.зд.д. 469-399 жж.) – үш танымал антикалық философтардың
бірі. Оның ӛмірі қайғылы, ілімі қарапайым. Ол ӛзін тек қана философ
(даналықты сүйетін) деп есептеген, ӛзін ешқашан «дана» санамаған. Сократ
ешқашан ештеңе жазбаған, ойларын достарының арасында айтып отырған.
Оның
пікірлері
оқушыларының,
бірінші
кезекте
–
Платонның
мазмұндамаларынан бізге жеткен.
Сократтың пайымдауы бойынша философия – табиғатты ойша
талқылау емес, қалай ӛмір сүру, жақсылықты қалай жасау мен танып білу,
қалай жанды ӛсіру туралы ілім. Оның ғылыми қызығушылықтары адам