Б. С. Исмакова, М. А. Умирбекова

66 
Төртінші кезең
– нақты таныстыру. Бұл кезеңде аудиторияның 
назарын аудару және ұстау және өз тақырыбыңды абсолютті меңгеру 
қажет. Аудиторияның назарын аудару және ұстау – презентациямен 
сөйлеушінің ең негізгі міндеттерінің бірі. Назар аудару әдістерінің екі тобы 
бар:
1) вербалды емес (аудиториямен сөйлесу, көрнекі құралдар мен
иллюстрацияларды пайдалану, қимыл-қозғалыс немесе лектордың кез 
келген басқа әрекеттері жатады); 
2) ауызша (аудиторияға сауалнама, әзіл-оспақ, күрделі тапсырмалар 
немесе басқатырғыштар, дәйексөздер, әсерлі фразалар, ағымдағы оқиға- 
ларды айту).
Аудиториямен көз байланысы - аудиторияға әсер етуді айтарлықтай 
күшейтетін фактор. Аудиторияға қарамайтын сөйлеуші алыс және сенімсіз 
болып көрінеді. Әр тыңдаушының көзіне қарап, әр адамға жеке сөйлей 
отырып, шешен бүкіл аудиторияны бірлескен жұмысқа тартады. Әрбір 
айтылған сөз тыңдаушылардың біріне арналуы керек. Сөйлеу барысында 
тыңдаушылардың әрқайсысы бірдеңе айтуы керек, яғни ешкімге ешбір 
кедергісіз сөйлеу керек. Тұрақты көзбен байланыста болу жүргізушіге 
тыңдаушылардың көңіл-күйін бақылауға, түсінбеушілік, келіспеушілік, 
тітіркену және т.б. пайда болуын көруге мүмкіндік береді. Егер сіз 
тыңдаушыларға қарамасаңыз, онда сіз кері байланыс түрінде кері 
байланыс алу мүмкіндігін жіберіп аласыз.
Тақырыпты абсолютті меңгеру сұрақтарға жауап беруге дайын 
болуды білдіреді. Баяндамашы сөйлеуге дайындалып жатқанда, 
аудиторияға қойылатын сұрақтардың көпшілігін алдын ала білуі керек. 
Сондықтан жауаптарды алдын ала дайындаған жөн. 
Мұнда тыңдауға және сұрақтарға жауап беруге арналған бірнеше 
кеңестер берілген. 
Сұраққа жауап бермес бұрын үзіліс (кем дегенде бес секунд). Егер 
сұрақ құрамы бойынша күрделі болып шықса (яғни, бірнеше қарапайым 
сұрақтардан тұратын), алдымен оны құрамдас бөліктерге бөліңіз. Сұрақ 
мазмұны жағынан қиын болса, онда: 
а) сұрақты қайталауын сұрау; онда екпін, тіпті бүкіл мағына да өзгеруі 
мүмкін;
ә) сұрақты түсінгеніңізше қайталаңыз; 
в) ойлануға бірнеше минут беріңіз; 
г) өз тәжірибеңізден ұқсас мысал келтіріңіз. 
Сұрақ қойып отырған адамға қараған дұрыс. Оның мінез-құлқы 
арқылы адамның өзі үшін мәселенің қаншалықты маңызды екенін және 
оның не сезінетінін түсінуге болады. Сұрақты тыңдай отырып, 
презентация кезінде алған жағымды әсеріңізді бұзбау үшін қолдарыңызды 
қадағалаңыз. Қолыңызды төмен түсіріп, босаңсу және сұрақты мұқият 
тыңдауға назар аудару ұсынылады. Сұрақтарға жауап бергенде, мінез-

67 
құлқыңызды сақтау маңызды. Мінез-құлықтың өзгеруі аудиторияңыздың 
сізді сенімсіз немесе қабілетсіз деп күдіктенуі мүмкін. Барлық сұрақтарға 
жауап бергеннен кейін аудиторияға алғыс айтуды ұмытпаңыз. 
Қорытындылай келе, презентация дағдыларын дамытуға маманданған 
бизнес-тренер Д.Лазаревтың кеңестері берілген.
1. Соңғы минутқа дейін күтпеңіз. Алдын ала дайындалыңыз. 
Презентацияңыздың ұзақтығына байланысты сізге жаттығуға уақыт беру 
үшін 1-2 апта бұрын аяқталған сценарий қажет болады. Бұл уақытты 
күнтізбеңізде «өзіңізбен кездесу» деп белгілеңіз. 
2. Бірнеше «жүгіруді» дауыстап орындаңыз. Жаттығудан бұрын 
мазмұнды жақсы білетініңізге көз жеткізіңіз («өз рөліңіздің сөздері»). 
Отырыңыз және презентация материалдарын қарастырыңыз. Дауыстап 
оқы. Содан кейін тұрып, презентацияңызға дауыс беріңіз. Мәтінді презен-
тация кезінде сөйлейтіндей айтыңыз. 
3. Жаттап үйренбе. Егер сіз материалды сөзбе-сөз жаттауға тырыс-
саңыз, шын мәнінде айтқыңыз келетін нәрсені ұмытып кету қаупі бар. Өз 
сөзіңізбен сөйлеңіз. Жазылғанның құлы болма.
4. Ақыл-карталар мен сценарийлерді пайдаланыңыз. Жеткілікті 
дайындық критерийлерінің бірі - тек жазбаларға қарау керек. 
5. Сөйлеудің ұзақтығын жазып алыңыз. Дайындық кезеңінде сіз нені 
кесу немесе ашу керектігін шеше аласыз. Белгіленген уақыттан асып 
кетпеңіз. 
6. Мүмкін «қиын» сұрақтар тізімін жасаңыз. Негізгі мәселелердің 
әрқайсысына, әсіресе жағымсыз мәселелерге қатысты өз ұстанымыңызды 
дамытыңыз. Дәлелдерді жинау.
7. Бейне камераны пайдаланыңыз. Сөйлеуді талдау қажет болғанда, 
көзіңізді жабуға немесе бейне кескінді өшіруге болады және керісінше - 
қимылдарды талдау қажет болғанда - дыбысты өшіріңіз. Үлгіленген,
стереотиптік қозғалыстарды анықтау үшін біз презентацияны жылдам ой-
нату режимінде көреміз. Жұмыс презентацияларын бейнежазбаға жазып 
алып, содан кейін талдау жасаған дұрыс. 

жүктеу/скачать 1,16 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: