Б. С. Исмакова, М. А. Умирбекова

5 
1 «АКАДЕМИЯЛЫҚ ЖАЗЫЛЫМ» ПРАКТИКАЛЫҚ ПӘН 
РЕТІНДЕ. «АКАДЕМИЯЛЫҚ ЖАЗЫЛЫМ» ҰҒЫМЫ 
1.1 «Академиялық жазылым» практикалық пән ретінде 
 
Жоғары оқу орнында оқу процесінде студенттер, магистранттар мен 
докторанттар оқу және ғылыми мәтіндермен (оқу, өңдеу және жазу) жұмыс 
істеуі керек: эсселер, жобалар, есептер, презентациялар, курстық және 
дипломдық жұмыстар, магистрлік және докторлық диссертациялар. ЖОО-
да оқу, сонымен қатар, ғылыми зерттеулер жүргізуді, отандық және 
шетелдік ғылыми журналдарда мақалалар дайындауды және жариялауды, 
ғылыми пікірталасқа қатысуды, ғылыми және ресми салада ауызша және 
жазбаша коммуникация стандарттарын меңгеруді көздейді. Осы қызмет 
түрлеріне тиімді қатысу және Қазақстан жоғары оқу орындарының білім 
беру бағдарламаларында академиялық сауаттылық концепциясын іске 
асыру үшін 2020 жылдан бастап ҚР білім және ғылым министрлігінің 
ұсынысы бойынша «Академиялық жазу» жаңа пән енгізілді.
«Академиялық жазылым» пәнінің мақсаты докторанттарда зерттеу 
жұмысының практикалық дағдыларын қалыптастыру және олардың 
мақсаттары, құрылымы, стилистикалық және жанрлық ерекшеліктері 
туралы идеялар негізінде академиялық мәтіндер жазу болып табылады.
Оқу құралы білім алушылардың өзіндік жұмысына және ғылыми 
тестте оның нәтижелерін зерттеу мен ұсынудың практикалық дағдыларын 
дамытуға бағытталған. Теориялық бөлімдер зерттеудің жалпы әдіснамасы 
және зерттеу нәтижелерін баяндаудың және ғылыми мәтінді ресімдеудің 
академиялық нормалары бойынша базалық білім мен практикалық 
ұсынымдардың қысқаша мазмұны болып табылады. Оқу құралында 
зерттелген материал бойынша өзін-өзі бақылауға арналған тесттер 
ұсынылған. 
Оқу құралындағы академиялық жазу оның оқу және ғылыми-зерттеу 
қызметіндегі орны нақты белгіленген практикалық пән ретінде 
қарастырылады. Ғылыми мәтін тұтас және құрылым ретінде, сондай-ақ 
плагиат пен ғылыми дәйексөз ережелерімен қарастырылады. Ғылыми 
мәтінді құруға көп көңіл бөлінеді: логика және дәлелдеу жүйесі.
Оқу құралында ғылыми стильдің жанрлары ашылып, олардың 
сыныптамасы келесі позициядан беріледі: ғылыми стильдің ірі жанрлары 
(оқу құралы, жеке немесе ұжымдық монография, диссертациялық 
шығарма, энциклопедия, сөздік, анықтамалық және т.б.); ғылыми стильдің 
шағын жанрлары (мерзімді немесе мерзімді емес басылымдағы мақала, 
реферат тезистер, шолу, рецензия және т.б.). 
Ғылыми стильдің әртүрлі жанрлары, әсіресе, мақсаты мен олардың 
мазмұнының ерекшеліктері тұрғысынан қарастырылады. 

6 
Scopus, Clarivate Analytics, Web of Science және т.б. халықаралық 
ғылыми дерекқорларды пайдалана отырып, зерттеу тақырыбы бойынша 
ғылыми әдебиеттерді тиімді шолу ережелеріне назар аударылды. 
Библиографиялық 
сипаттау 
қағидаттары 
(библиография 
мен 
сілтемелерді ресімдеу), қазақстандық және халықаралық библиографиялық 
стандарттардың ерекшеліктері ашылады. 
Осы пәнді оқу нәтижесінде білім алушылар: 
түсінік алады:
маманның ғылыми және оқу-әдістемелік қызметіндегі 
академиялық жазудың маңыздылығы; сенімді авторлық позицияны 
қалыптастыру тетіктері; ғылыми мәтіндерді ашық баспасөзде жазу және 
жариялау кезіндегі плагиаттың салдары туралы; 
білім алады: 
ғылыми сөйлеу стилистикасы, ғылыми жұмыстардың 
жанрлары, ғылыми мәтіндерді ұйымдастыру қағидаттары, мәтінді талдау 
әдістемесі, ғылыми білім жүйесіндегі «Плагиат» заң категориясы, ғылыми 
мәтіндердегі «бөтен сөзді» беру қағидалары, библиографиялық сипаттау 
қағидаттары, 
қазақстандық 
және 
халықаралық 
библиографиялық 
стандарттар туралы; 
үйренеді: 
ғылыми жұмыстың негіздемесін жасауды, таңдалған 
тақырып бойынша ғылыми әдебиеттерге шолу жасауды, академиялық жазу 
жанрын таңдауды, басқа біреудің мәтінін өңдеуді, дәйексөздерді 
орындауды, библиография мен сілтемелерді ресімдеуді, ғылыми 
кітапханалар мен электрондық дерекқорларды пайдалануды; 
практикалық дағдыларын игереді: 
ғылыми мәтіндер тақырыбын 
негізді таңдау, қажетті ғылыми дереккөздерді іздеу және талдау, жанрға 
сәйкес ғылыми мәтінді құрылымдау, плагиатқа қарсы талаптарға сәйкес 
оригиналдық мәтіндерге дәйексөз келтіру, библиографиялық сипаттама 
жасау. 
 

жүктеу/скачать 1,16 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: