Б. С. Исмакова, М. А. Умирбекова
жүктеу/скачать 1,16 Mb. Pdf көрінісі
|
|
2 ҒЫЛЫМИ СӨЙЛЕУ СТИЛІ 2.1 Әдеби тіл стилі жүйесіндегі ғылыми стильдің орны Ғылыми стиль-әдеби тілдің жетекші стильдерінің бірі. Қазіргі әлемде қоғамның дамуына қызмет ететін ғылыми білімнің рөлі күшейе түсті. Сондықтан бүгінгі күннің ғылыми стилінің заңдылықтарын зерттеу болашақ мамандар үшін міндетті болып табылады. Ұлттық тіл- белгілі бір ұлттың тарихи қалыптасқан тілі. Ұлттық тіл гетерогенді, өйткені барлық ана тілінде сөйлейтіндер бірдей сөйлей бермейді. Тілді қолданудағы айырмашылықтар адамның мәдени және білім деңгейіне, кәсібіне, жасына, әлеуметтік мәртебесіне және тіпті ол тұратын аумаққа байланысты. Ұлттық тілдің сорттарының ішінде норма ұғымына негізделген әдеби тіл ерекшеленеді. Әдеби тіл-тарихи тұрғыдан үлгілі, эталондық, ұлттық тілдің ең жоғарғы түрі ретінде қалыптасқан халықтың білімді топтарының тілі. Әдеби тілге диалектілер (аумақтық және әлеуметтік), сондай-ақ, ауызекі тіл қарсы тұрады. Аумақтық диалект- бұл белгілі бір аумақта тұратын адамдардың сөзі. Мысалы, қазақ тілінің негізгі диалектілері (қазақ тілінің аумақтық түрлері) батыс, оңтүстік және солтүстік-шығыс болып табылады. Соңғысы қазіргі қазақ әдеби тілінің негізі болды. Орыс тілі үшін бұл оңтүстік орыс немесе солтүстік орыс халық диалектілері. Әлеуметтік диалект- бұл мүдделер, кәсіптер, қызмет түрлерімен біріктірілген адамдардың сөзі (мысалы, армия жаргоны, компьютерлік жаргон, студенттік жаргон). Ауызекі тіл- бұл әдеби тілдің нормаларынан әр түрлі ауытқуларға мүмкіндік беретін қала тұрғындарының қалыптан тыс сөйлеуі. Тыйым салу немесе сөйлеу қарым-қатынасының нормаларын өрескел бұзатын және сөйлеушінің мәдени және білім деңгейінің төмендігін көрсететін лексика. Талқыланған лексика (лат. obscenus» ұятсыз, азғын»; сонымен қатар, балағат сөздер, жаман сөздер) – сөйлеушілер жиіркенішті, ұятсыз деп қабылдайтын тыйым салынған (жол берілмейтін) лексика. 10 Ұлттық тілдің аталған сорттарының (диалектілерінің) пайызы 1- суретте схемалық түрде көрсетілген. жүктеу/скачать 1,16 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|