12.4. Сурет. Биржада сатушы мен сатып алушының өзара байланысы
12.5. Сурет. Сатушы мен сатып алушының дилер арқылы өзара байланысы
Алайда биржаға 12.6. Суретте өрнектелгендей қосарланған делдалдық жүйе, яғни брокер және дилер арқылы байланыс үлгісі тән.
Сатып алуға тапсырыс
Ақша
Сатып алуға
тапсырыс Тауар
Тауар
Ақша
Сатуға тапсырыс
12.6. Сурет. Сатушы мен сатып алушының қосарланған делдалдық жүйе арқылы өзара байланысы
Егер мәміле делдалдар арқылы жасалса, онда клиент (не сатушы, не сатып алушы) делдалмен я тапсырма шартын, я комиссиялық шарт бекітеді.
Әдетте клиенттің статусына қарай мәміле екі түрге бөлінеді. Егер мәміле институционалдық инвестордың тапсырысы бойынша жасалса, онда ол көтерме мәміле деп, ал жеке инвестор үшін жасалса, бөлшек мәміле деп аталады. Көтерме мәмілеге келгенде институционалдық инвесторларға қойылатын кейбір шектеулерді ескеру қажет. Мысалы, бюджеттен тыс қорлар үшін мәміле тек мемлекеттік бағалы қағаздармен ғана жасалуы тиіс, инвестициялық қорлар бір эмитенттің бағалы қағаздарын сатып алуға өз жарғылық капиталының 5 процентінен артық жұмсауға болмайды және т.с.с. шектеулер болады.
Мәмілеге келуді ұйымдастыруға байланысты мәміле биржалық және биржадан тыс деп те бөлінеді. Бұл мәмілелер - дереу орындалатын немесе мерзімді мәміле болуы мүмкін.
12.2. Тауар, қор және валюта биржаларында мәміле жасасу тәртібі, олардың түрлері және ерекшеліктері
Тауар, қор және валюта биржаларында жасалған мәмілелердің барлығынана тән жалпы белгілері болуымен қатар, әрбір биржа мәмілелерінің өзіне тән ерекшеліктері де бар.
Достарыңызбен бөлісу: |
