Бағалы қағаздар нарығы және биржа ісі: Оқу құралы. Алматы: 2007
Үшінші категориялы биржа мүшелері – ол ақшалы брокерлер
жүктеу/скачать 1,63 Mb.
|
Áà?àëû ?à?àçäàð íàðû?û æ?íå áèðæà ³ñ³ Î?ó ??ðàëû. Àëìàòû 2007
| Үшінші категориялы биржа мүшелері – ол ақшалы брокерлер. Олардың атқаратын негізгі қызметі - нарықты ұйымдастырушылар үшін бағалы қағаздарды шеттен алып пайдалану.
Биржа мүшелері мемлекеттік заңнамалардың және биржалардың өздерінің талаптарын орындайды. Әдетте, заңдар биржаның мүшелігіне жалпы талаптар, ал биржаның ішкі нормативтік-құжаттары қосымша талаптар қояды. Мысалы, биржа өз жарғысында мүшелікке өткізгісі келген ұйымдардың тізімін анықтау қажеттілігін көрсетуі мүмкін; сондай-ақ жеке жақтардың мамандық аттестациясы міндетті түрде болуы қажет. Биржа мүшелерінің құқығы мыналар:
биржаның жалпы жиналысына қатысу және оның ісін басқару; басқару және бақылау органдарын сайлау және оларға сайлану; биржаның мүлкін, ақпаратын және көрсететін барлық қызметін пайдалану; биржа залында өз атынан және өз есебінен (дилер қызметін орындау), сондай-ақ клиент атынан және клиент есебінен (брокер қызметін орындау) сауда жүргізу; биржа жабылғаннан кейін оның калған мүлкін алуға қатысу. Биржа мүшелерінің міндеттері: биржаның жарғысын және басқа да ішкі нормативтік құжаттарын орындау; жарғыда және нормативтік құжаттарда көрсетілген мөлшерде және тәртіпте жарна төлеу; биржаның мақсатын, міндеттерін орындауға және дамуын қамтамасыз етуге атсалысу. Биржаны құрушылар, жоғарыда айтылғандай, биржа мүшелерін мұқият таңдап алады. Биржа мүшелерінің саны шектеулі, ол жарғылық қордың көлеміне және бір акцияның көрсетілген құнына (номиналына), сондай-ақ жарғы бойынша биржаның бір мүшесі қанша акция иеленуге құқығы барлығына байланысты болады. Акция биржа мүшесінің өз құқығын пайдалануға мүмкіндік береді. Әдетте, биржа мүшесі өз міндеттері мен құқығына биржага кіру жарнасын және акциялар құнын төлегеннен кейін ғана ие болады. Биржа мүшесінің құқығы биржадағы «орынның» құнын білдіреді, ал орын - ол биржа мүшесінің меншігі. Егер биржа мүшесі оның құрамынан шыққысы келсе, орын сатылуы, жалға берілуі мүмкін. Орынның құнын Биржалық комитет анықтайды. Ол сұраныс пен ұсынысқа байланысты өзгеріп отырады. Биржаға жаңа мүшелерді алу жарғыда қарастырылады. Биржаның ұйымдық құрылымы қойылған міндеттерді орындауға және биржалық сауданы ұйымдастыруға шығынды аз шығаруға мүмкіндік туғызуға мүдделі болуы тиіс. Қор биржаларының ұйымдық құрылымы және оның басқару органдары бүкіл елдерде шамамен бірдей. Ол 11.1. Суретпен өрнектелген [8; 114.]. Биржаның жоғары басқару органы - акционерлердің жалпы жиналысы. Оның негізгі қызметі: пайданы бөлу; төрағаны және биржа кеңесінің мүшелерін сайлау және оларды қызметінен түсіру; жарғыға және басқа реттеуші құжаттарға өзгеріс енгізу; биржа ісінің бағдарламасын бекіту; жылдық есебін карау және оны бекіту туралы шешімдер қабылдау. Жалпы жиналыс аралығында биржа жұмысын қолма-қол басқару және бақылау биржалық кеңеске жүктеледі. Ол биржа акционерлерінен сайланады. Оның құрамына биржа президенті мен тексеру комиссиясының төрағасы кеңесші дауыс құқығымен кіреді. жүктеу/скачать 1,63 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|