Дәрісте қаралатын мәселелер: Жоспар: 1.Синтаксис пәнінің обьектісі, мазмұны.
2.Синтаксис зерттеу обьектісінің сипатына ҕарай бӛлінуі.
3.Сӛз тіркесі синтаксисі және зерттелу тарихы.
4.Жай сӛйлем синтаксисі.
5. Ҕұрмалас сӛйлем синтаксисі.
6.Мәтін синтаксисі.
Синтаксис-«ҕазіргі ҕазаҕ тілі»курсының бір саласы.Ол-грамматиканың морфология сынды
саласының бірі.Синтаксис сӛзі,негізінен,грек тілінен алынған,сӛз бен сӛздің бірігуі,ҕосылуы деген
ұғымды білдіреді.Яғни сӛйлем ҕұраудың жүйесін және тілдің синтаксистік ҕұрылысын зерттейтін
ғылым деген мағынада ҕолданылады. Демек,синтаксис-сӛздердің бір-бірімен байланысу
амалдарын,сӛз тіркесін,сӛйлемді ҕұру тәсілдерін,олардың ҕұұрамы мен түрлерін,сӛйлемдердің ірі
бірліктерге бірігу тәсілдері мен түрлерін,ондағы жеке сӛйлемдердің бір-бірімен ҕарым-ҕатынасын
зерттейтін ғылым. Синтаксис-гректің ҕұру,біріктіру деген мағынаны білдіретін сӛзі.Ол грамматиканың бір
саласы болып есептеледі де,сӛйлемдегі сӛздердің бір-бірімен байланысын,сӛз тіркесін,сӛйлемнің
ҕұрамы мен ҕұрылысын,түрлерін және сӛйлем мүшелерін зерттейді.Синтаксис саласы
морфологиямен тікелей сабаҕтаса байланысып отырады.Сондыҕтан сӛздердің морфологиялыҕ
ҕұрылысы синтаксистің де грамматикалыҕ талдауының негізі болады.Сӛз тіркесінің ҕұрамы мен
мағынасы сӛз таптарының ерекшелігіне ҕарай аныҕталатын болса,сӛйлем мүшелері де сӛз
таптарынан жасалатыны аныҕ.Жалпы ҕұрамалас сӛйлем компоненттерінің жай сӛйлем түрлері
ыңғайында жұмсалатыны,ал сабаҕтас сӛйлем бағыныңҕыларының шартты райлы,кӛсемше
тұлғалы етістіктер арҕылы не болмаса бір септік жалғаулы,есімшелі етістіктер арҕылы
ҕалыптасатыны осы жайды аңғартса керек.
Синтаксис зерттеу обьектісінің сипатыны қарай тӛртке бӛлінеді: 1.Сӛз тіркесі синтаксисі; 2. Жай сӛйлем синтаксисі; 3.Құрмалас сӛйлем синтаксисі;
