Бағыттары ІІ халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары Современная система дошкольного образования
жүктеу/скачать 14,44 Mb. Pdf көрінісі
|
Абдрахманова О.Ю. КГУ «Комплекс школа – детский сад» №33 г.Караганда
Речь является одной из сложных высших психических функций человека, обеспечиваемой деятельностью головного мозга. Еще в начале XX в. была общепринятой точка зрения, когда функцию речи связывали с существованием в мозгу особых «изолированных речевых центров». Речь может возникнуть при наличии определенных биологических предпосылок. Однако одних этих предпосылок недостаточно. Необходимы потребность в общении и само общение. То и другое возникает на основе совместной деятельности. На первый взгляд может показаться, что ребенок овладевает речью так же, как способностью дышать, ходить и смотреть. Однако это не так. Об этом, в частности, говорят описанные в литературе случаи. Речь идет о некоторых детях, оказавшихся на длительное время вне общения с людьми. Такие дети овладевали умением бегать, прятаться от опасностей, добывать пищу и т.п. Однако речью они не овладевали. Им не у кого было научиться речи и не с кем было говорить. Вернувшись в человеческое общество, эти дети не были в состоянии усвоить речь. Эти случаи свидетельствуют о том, что первые годы жизни являются наиболее сенситивными в отношении развития речи. Приведенные факты указывают на то, что логопед должен считаться с биологической природой ребенка и помнить, что упущенные возможности речевого развития в первые годы жизни с большим трудом восполняются в дальнейшем, а в ряде случаев и не восполняются вообще.
11
Речь - это деятельность. Для того чтобы ребенок усвоил язык, необходима сформированность производящих звуки органов речи. Надо, чтобы артикуляция, фонация и дыхание были достаточно скоординированы в своей работе. Необходимо также, чтобы речедвижения соотносились с соответствующими слуховыми ощущениями. Как и всякая деятельность, речь побуждается мотивом, потребностью в общении. Если по каким-либо причинам эта потребность отсутствует, речь задерживается в своем развитии. Малоподвижный образ жизни детей с церебральным параличом и ограниченный характер их контактов с внешним миром может приводить к недоразвитию мотивационной сферы. Логопеду важно учитывать это обстоятельство в своей работе. Особенно важна
для речевой
деятельности координация работы периферического речевого аппарата с работой речевых механизмов мозга. В процессе развития речи ребенок должен научиться производить при помощи органов артикуляции различные единицы устной речи: фонемы, слоги, фонетические слова (группировка слогов под одним ударением), речевой такт (объединение слов при помощи ограничительных пауз) и фонетические фразы (объединенные единством интонации такты). С этой артикуляционной работой тесно связана работа мышц пишущей руки. В процессе развития речи формируется координация движений пишущей руки с артикуляцией. Дизартрия — нарушение произносительной стороны речи, возникающее вследствие органического поражения центральной нервной системы. Основным отличительным признаком дизартрии от других нарушений произношения является то, что в этом случае страдает не произношение отдельных звуков, а вся произносительная сторона речи. У детей-дизартриков отмечается ограниченная подвижность речевой и мимической мускулатуры. Речь такого ребенка характеризуется нечетким, смазанным звукопроизношением; голос у него тихий, слабый, а иногда, наоборот, резкий; ритм дыхания нарушен; речь теряет свою плавность, темп речи может быть ускоренным или замедленным. [1]. Дизартрия может наблюдаться как в тяжелой, так и в легкой форме. Тяжелая форма чаще всего рассматривается в рамках детского церебрального паралича и является его компонентом. Дети с тяжелой формой дизартрии получают комплексную логопедическую и врачебную помощь в специальных учреждениях: детских садах и школах для детей с тяжелыми нарушениями речи и для детей с нарушениями опорно- двигательного аппарата. В детских садах и школах общего типа могут находиться дети с легкими степенями дизартрии (другие названия: стертая форма, дизартрический компонент). Эти формы проявляются в более легкой степени нарушения движений органов артикуляционного аппарата, общей и мелкой моторики, а также в нарушениях произносительной стороны речи - она понятна для окружающих, но нечеткая. В комплексную систему коррекционных мероприятий при дизартрии используют логопедический массаж, который предваряет артикуляционную, дыхательную и голосовую гимнастику. Правильный подбор массажных комплексов способствует
12
нормализации мышечного тонуса органов артикуляции, улучшает их моторику, что способствует коррекции произносительной стороны речи. Теоретическое обоснование необходимости логопедического массажа в комплексной коррекционной работе встречается в работах М.Б. Эйдинова, О.В.Правдина, К.А. Семенова, Е.М. Мастюкова. Целью логопедического массажа при устранении дизартрии является устранение патологической симптоматики в периферическом отделе речевого аппарата. Основными задачами логопедического массажа при коррекции произносительной стороны речи при дизартрии является: нормализация мышечного тонуса, преодоление гипогипертонуса в мимической и артикуляционной мускулатуре; устранение патологической симптоматики такой, как гиперкинезы, синкинезии, дивиация и др.; стимуляция положительных кинестезии; улучшение качеств артикуляционных движений (точность, объем, переключаемость и др.); увеличение силы мышечных сокращений; активизация тонких дифференцированных движений органов артикуляции, необходимых для коррекции звукопроизношения [2]. Предлагаю три комплекса дифференцированного логопедического массажа, в каждом из которых предлагаются упражнения, направленные на преодоление патологической симптоматики. I комплекс упражнений логопедического массажа при ригидном синдроме (высокий тонус). II
комплекс упражнений логопедического массажа при спастико – атактикогиперкинетическом синдроме (на фоне высокого тонуса проявляются гиперкинезы, дистония, атаксия). III комплекс упражнений логопедического массажа при паретическом синдроме (низкий тонус) [3]. Структура индивидуального занятия включает 3 блока. I блок, подготовительный – нормализация тонуса мышц органов артикуляции; нормализация моторики органов артикуляции и улучшение качеств самих артикуляционных движений; нормализация голоса и голосовых модуляций, с этой целью рекомендуется голосовая гимнастика; нормализация речевого дыхания; нормализация просодии, развитие тонких дифференцированных движений в пальцах рук.
II блок, основной – определение последовательности работы над звуками; отработка и автоматизация основных артикуляционных укладов для звуков, нуждающихся в уточнении или коррекции; развитие фонематического слуха; постановка звука традиционными в логопедии способами; автоматизация звука в слогах разной структуры, в словах разной слоговой структуры и звуконаполняемости, в предложениях; дифференциация поставленных звуков с оппозиционными фонемами в слогах, словах; отработка слов сложной звуко – слоговой структуры; тренировка правильных произносительных навыков в различных речевых ситуациях с адекватным просодическим оформлением. III блок, домашнее задание – включает материал для закрепления знаний, умений, навыков, приобретенных на индивидуальных занятиях. Кроме того, планируются задания из психолого – педагогического аспекта коррекционного воздействия: 13
развитие стереогенеза; развитие конструктивного праксиса; формирование пространственных представлений; формирование графомоторных навыков и т.д. Таким образом, цель логопедического массажа, проводимого в начале индивидуального занятия перед артикуляционной гимнастикой необходим в создании и закреплении прочных, положительных кинестезии, которые создают предпосылки для совершенствования артикуляционной моторики у детей с дизартрией. В настоящее время, по данным зарубежных и отечественных исследователей, количество детей с дизартрией значительно возросло. Двигательная активность является мощным биологическим стимулятором жизненных функций растущего организма ребенка. Потребность в движениях составляет одну из основных физиологических особенностей детского организма, являясь условием его нормального формирования и развития. Движения, адекватные физиологическим возможностям детей всегда выступают как оздоровительный фактор, повышается эмоциональный тонус, появляется чувство радости, удовольствия. Одним из самых частых расстройств речи считается дизартрия, в настоящее время ее значение для детской практики резко возросло в силу того, что недостаточность двигательного отдела центральной нервной системы в детском возрасте становится все более обычным явлением. Несмотря на то, что в настоящее время методы коррекции дизартрии являются достаточно разработанным вопросом, эффективность логопедического воздействия в ряде случаев недостаточно высока. Современная концепция дошкольного воспитания, изменение требований к содержанию и характеру дошкольного образования предопределяют необходимость совершенствования развития ребенка дошкольного возраста, как многоаспектного целостного процесса, важным направлением которого является речевое развитие. Как мы постигаем мир дошкольного детства? Как открываем его влияние на развитие ребенка? Прежде всего, через детские игры. Не случайно игра названа спутником детства. Ключ к познанию дошкольного детства следует искать в игре как наиболее близкой, органично соответствующей детской природе, деятельности дошкольника и естественном выражении его активности. Дети с дизартрией - это особая категория детей, нуждающиеся в постоянной коррекционной работе. Для достижения положительного результата необходимо непосредственное участие и взаимосвязь логопеда и родителей в коррекционной работе. Ранняя диагностика и коррекция дадут положительный результат в развитие речи ребенка. Дети, плохо говорящие, начиная осознавать свой недостаток, становятся молчаливыми, застенчивыми, нерешительными. Особенно важное значение имеет правильное, четкое произношение детьми звуков и слов в период обучения грамоте, так как письменная речь формируется на основе устной, а недостатки устной речи могут привести к неуспеваемости. В учебном процессе во все времена реализовывалась определенная схема обучения. В настоящее время следует вести речь об разносторонних способах обучения, сущность которой состоит в определении наиболее рациональных способов достижения поставленных учебных целей.
14
Поэтому в настоящее время, чтобы заинтересовать учащихся, сделать обучение осознанным, нужны нестандартные подходы. Игра способствует становлению не только общения со сверстниками, но и произвольного поведения ребёнка. Механизм управления своим поведением складывается именно в игре, а затем проявляется в других видах деятельности (в частности, в учебной). В игре развивается мотивационно - потребностная сфера ребёнка. Возникают новые мотивы деятельности и связанные с ними цели. Происходят качественные изменения: от мотивов, имеющих форму аффективно окрашенных непосредственных желаний, ребёнок постепенно переходит к мотивам - намереваниям. В игре дошкольники учатся менять свою позицию, мысленно вставать на место другого, учитывать требования роли и координировать разные точки зрения. В игре дошкольники развивают воображение (через импровизацию в реализации замысловатых сюжетов), произвольную память, преодолевают познавательный эгоцентризм [4]. Таким образом, у детей с нарушениями речи игровая деятельность затруднена. Это проявляется в несовершенстве игровых действий, трудности сосредоточения на игре, недостатке творческого подхода к сюжету. А также в сложности установления контакта с партнёрами по игровой деятельности. В то же время, дошкольники с первичными речевыми нарушениями испытывают потребность в игре, и эта деятельность у них может развиваться в условиях правильного психолого- педагогического подхода.
Литература 1.
Волкова Л. С. Логопедия. – 2003. - 680 с. 2.
Власова Т.А., Певзнер М. С. О детях с отклонениями в развитии. М., 1993. -175 с. 3.
.Мастюкова Е.М. , Ипоолитова М.В. Нарушение речи у детей с церебральным параличом. – М., 1985. – 189 с. 4.
возраста с минимальными дизартрическими расстройствами. Учебное пособие, СПб: Из-во «Союз» 2005 г. - 192 с.
Абдыкаримова Э.А. «Алтын сақа» балбақшасы КМҚК
Құнды қасиеттерге ие болу,рухани бай адамды қалыптастыру оның туған кезінен басталуы керек.Сондықтан да жаңа кезеңдегі өзекті мәселе жас ұрпаққа-адамгершілік- рухани тәрбие беру болып табылады.Бұл тәрбие отбасынан бастау алады.Шыр етіп сәби дүниегк келген сәттен бастап ата-ана алдында үлкен міндет тұрады.Ол-бала тәрбиесі. 15
Ана – бала тәрбиесіндегі ерекше тұлға. Сондықтан әке де,шеше де балаларының жан дүниесіне үңіліп,мінез-құлқындағы ерекшеліктерді жете білген жөн.Балалармен әңгімелескенде олардың пікірімен де анасып отырған дұрыс.Өз баласымен ашық сөйлесе алмай,сырласа білмейтін ата-аналар көп.Олар «Екеуміз де жұмыстамыз,кешкісін үй шаруасынан қол тимейді,баламен сөйлесуге уақыт жоқ»дегенді айтады.Бұл дұрыс емес.Баламен сөйлесуге тіпті арнайы уақыт бөлудің қажеті жоқ.Әке мен шеше ұл-қыздарымен үй шаруасында жүріп-ақ әңгімелесіп,ой бөлісуге неге болмасқа. Халықта «Ағаш түзу өсу үшін оған бұтақ кезінде көмектесуге болады, ал үлкен ағаш болғанда оны түзете алмайсың» деп бекер айтылмаған. Сондықтан баланың бойына жастайынан ізгілік, мейірімділік, қайырымдылық, яғни адамгершілік құнды қасиеттерді сіңіріп, өз-өзінесенімділікті тәрбиелеуде отбасы мен балабақша шешуші рөл атқарады. Рухани-адамгершілік тәрбие- екі жақты процесс.Отбасында ата-ана берген тәрбиені балабақшада тәрбиеші әрі қарай дамыту тиіс. Баланың өмірге белсенді көзқарасының бағыты ата-анасы арқылы тәрбиеленеді.Тәрбиешінің міндеті
балалармен мазмұнды,жан-жақты іс-
әрекетінде,айналадағы құбылыстармен танысу кезінде,балаларға арналған шығармаларымен,суретші туындыларымен танысу негізінде іске асырылады.Мұндай мақсатқа бағытталған жұмыс еңбек сүйгіштікке,ізгілікке,ұжымдық пен паротизм бастамасына тәрбиелеуге,көп дүниені өз қолымен жасай алуды және жасаған дүниеге қуана білуді дамытуға,үлкендер еңбегінің нәтижесін бағалауға тәрбиелеуге мүмкіндік жасайды.Сонымен қатар,балаларда ортақ пайдалы жұмысты істеуге тырысу,бірге ойнау,бір нәрсемен шұғылдану,ортақ мақсат қою және оны жүзеге асыру ісіне өздері қатысуға талпыныс пайда болады.Мұның бәрі баланың өмірге деген белсенді ұстанымын бірте-бірте қалыптастырады. Әр баланың бойында адамгершілік,патриоттық сезімдерін дамыту бүгінгі күннің және алдағы күндердің талабаы,оған ата-ананың және педагогтың күнделікті көңіл бөлуі талап етіледі. Мектепке дейінгі жастағы баланың рухани-адамгершілік,патриоттық сезімдерін дамыту балабақшасы мен отбасы арасындағы қарым-қатынастың тығыздығы артқан сайые ойдағыдай жүзеге асады. Атақты педагог Сухомлинский; «Бала кезде үш жастан он екі жасқа дейінгі аралықта әр адам өзінің рухани дамуына қажетті нәрсенің бәрін де ертегіден алады. Тәрбиенің негізгі мақсаты- дені сау, ұлттық сана сезімі оянған, рухани ойлау дәрежесі биік, мәдениетті, парасатты, ар-ожданы мол, еңбекқор, іскер, бойында басқа да игі қасиеттер қалыптасқан ұрпақ тәрбиелеу. Ертегінің рухани тәрбиелік мәні зор. Ол балаға рухани ляззат беріп, қиялға қанат бітіретін, жасбаланың рухының өсіп жетілуіне қажетті нәрсенің мол қоры бар рухани азық«, деп атап көрсеткен. Ендеше барлық жақсы қасиеттер бала бойына ертегілер,әртүрлі ойындар,қызықты қойылымдар арқылы беріледі.Сонымен бірге,мақал- мәтелдер,жұмбақ,айтыс,өлеңдер де адамгершілік тәрбиенің арқауы болып табылады. Балабақшада өтілетін әрбір оқу іс-әрекеттерінің балаларды адамгершілікке тәрбиелеуде өзіндік орны бар.Мысалы,Балалар әдебиетімен таныстыру,Тіл дамыту,Қоршаған ортамен таныстыру оқу іс-әрекеттерін де
16
өлең,тақпақтар,ертігілер оқып беру арқылы әртүрлі дидактикалық,сюжетті рөлді,қимылды ойындар арқылы баланың бойында адамгершілікк,патриоттық сезімдерін оятады.Қалай?Өйткені қай оқу іс-әрекеті болмасын әрбір тақырыпты өткенде,кез-келген ойындарды ойнатқанда да халықтық педагогика эементтерін пайдаланасың.Мәселен,жай ғана баланы тәртіпке шақыру,бір-біріңнің сөзін тыңдау керек,қыз балаларды ренжітпеңдер,үлде ата-ананалырыңды тыңдаңдар,үлкендерді силаңдар деген сияқты сөздер отбасында болсын,балабақшада болсын күнде қайталанады.Баланыың
бойында адамгершілік,патриоттық сезімдер жинақталып,дамиды.Сонымен қатар,ашық оқу іс-әрекеттерінің,мерекелік ертеңгіліктердің,ойын-сауықтардың да
пайдасы зор.Балабақшадағы әр ертеңгіліктердің,ойын-сауықтардың да жасалынады.Мысалы,«Әке көрген оқ жанар»,«Бала отбасымен бірге»,«Қыз сыны»сайыстары өйткізіледі.Ата-ананы баланың баланың балабақшады өміріне қатыстыра білу,әке-шешесі баланы жақсы көретіндіктерін сезіндіре білу,қыз балаларды әдемілікке,сипайылыққа үйрету.Міне,осының бәрі бала бойында жақсы қасиеттердің пайда болуына көмектеседі. Жоғарыда айтып өткендей,әсіресе,баланың бойында инабаттылық,мейірімділік,парасаттылық қасиеттерін ауыз әдебиеті арқылы дамыту маңызды орын алады, Бала тәрбиесі-бұл өмір тынысы және тарихи ұғым.«Бала тәрбиесі -бесіктен»деп көп айтылғанымен соңғы жылдары бала тәрбиесіне жеткілікті назар аударылмай келгендігі баршамызға аян.Соның нәтижесінде адамдар
арасында мейірімділік,адамгершілік пен имандылық азайып,қатігездік орын алды деуге болады. Өмірге келген баланы қуанышпен қарсы алып «Шілдехана»өткізу,ат қою,тұсауын кесу,туған күнін атап өту-әрбір отбасы үшін үлкен қуаныш. «Тәрбие негізі-ұлттық әдет ғұрыпта», мақсаты баланың денсаулығын нығайту,кішіпейілдікке, имандылыққа, парасаттылыққа , табиғатты аялай білге бағыттау. Ғұлама жазушы М.Әуезов: «Ел болам десең, бесігіңді түзе!»деген ұлағатты сөзінің мағынсына ой салсақ,тәрбие ұрпақты дүниеге келтіруден басталады. Қазақ халқының бала тәрбиесі нәресте ана құрсағында жатқан кезден басталады.Себебі өз болашағына немқұралы қарайтын,сәбидің дүниеге жарымжан болып келмеуін қаламайтын халық алдын-ала сақтандыру әрекеттерін жасаған. Ата-ана үшін баланың бәрі тәтті,бәрі бірдей.Ешкім баласын жаман болсын демейді. Кей ата-ана баласы үшін жанын құрбан етуге бар десек артық емес.Бірақ ешбір бала өздігінен адам бола қалмайды. Болашақ азаматтың адамгершілігі мол болып өсу үшін халық ауыз әдебиетінің маңызы зор.Бұрынғы кездері аталарды,әжелері немерелерін тізелеріне отырғызып әңгіме тыңдататын.Мұндай балалардың тілі ерте шығып,ой өрісі дамып.сөздік қоры молая түсетін.Әлі күнге дейін ауылдық жерлерде балабақша бола тұрса да,балалар көбінесе ата-әжелерінің қолында тәрбиеленеді. Ондай балалар көп жағдайда инабатты, түсінігі,мәдениеті мол болып келеді,тіпті тілі де тез дамиды. «Жұмыла көтерген жүк жеңіл»-демекші отбасы,балабақша,ата-ана,жұртшылық бірлесе,тәрбие жұмысын мақсатты жүргізсе,халқын,дәстүрін сыйлайтын азаматтарды
17
тәрбиелеу ісін жүзеге асыруда мақсатқа жетілуге болады.Бала қашан да балалығын көрсетпей тұрмайды,сондықтан оларға әрдайым ата-ана ,тәрбиешілер тарапынан қамқорлық аадау қажет. «Ұлды тәрбиелей отырып,жердің иесін тәрбиелейміз,Қызды тәрбиелей отырып,ұлттың иесін тәрбиелейміз,Қызды тәрбиелей отырып,ұлттың иесін тәрбиелейміз-деген Платон данышпаның даналық пікірі адамзаттың арманындай ,ұранындай естіледі.Бала тәрбиесі ұлт тәрбиесіне негізделеді.Бала тәрбиесі ұлт тәрбиесіне негізгелген.Әр ұлттың өзіндік дүниетанымы,өзіндік әдептілік пен қағидаларының тәртіп жүйесі бар.Әрбір перзенке өз ұлтының тілі мен тәлімін ардақтау парыз.Баланың табиғатын және оны түсініп қабылдау ерекшеліктрін жөнінде Ыбырай Алтынсарин былай деген: «Балалар сөйлескенде ашуланбай,жұмсақ сөйлеуі,шыдамдылық етуі керек,әрбір нәрсені де ықыласпен түсінікті етіп түсіндіру керек.Кім баласын әдептілікке,кітап оқуға,білім алуға,қайырымды-мейірімді болуға тәрбиелейміз дейсіз.Қоғамда адамгершілік,мәдениет,рухани қасиеттер мол болса,бала тәрбиесі соғұрлым жемісті болады». Тәрбиеде басты назар аударатын мәселе-адамгершілік.Оның өлшемі әрқайсысымыздың мәдениеті.«Тәрбие-қандай да болса да бір жан иесіне азық беріп,соның өсуіне көмек көрсету»-деген Мағжан Жұмабаев.Сондықтан.адам өмірінің «алтын бесігі»-халқымыздың әдептілік,инабаттылық,мейірімділік ,қайырымдылық,ізгеттілік,қонақжайлылық қасиеттерін жас ұрпақтың бойына сіңіру үшін әрбір тәрбиеші,ұстаз халық педагогикасын,салт-дәстүрін,әдеп-ғұрыптарды жақсы біліп,рухани бай,жаны таза адам болу керек. Сонда ғана бала тәрбиесінде мінез құлқы жетілген саналы адам қалыптасады.Жаңа заманның талабына сай тәрбиелі де білімді бала,яғни ұрпақ өсіреміз. Адамгершілік тақырыбы-мәңгілік.Ол ешқашан ескірмек емес.Жас ұрпақтың бойына адамгершілік қасиеттерді сіңіру-ата-ана мен мектепке дейінгі мекемедегі педагогтардың басты міндеті.Адамгершілік әр адамға
тән асыл
қасиеттер.Адамгершіліктің қайнар
бұлағы-халқында,отбасында,олардың өнерлерінде,әдет-ғұрпында.Әр адам адамгершілікті күнделікті тұрмыс
тіршілігінен,өзін қоршаған табиғаттан бойына сіңіреді. Көрнекті педагог В.Сухомлинский «Егер балаға қуаныш пен бақыт бере білсек,ол бала солай бола алады»-дейді.Демек,шәкіртке жан-жақсы терең білім беріп,оның жүрегіне адамгершіліктің асыл қасиеттерін үздіксіз ұялат білсек,ертеңгі азамат жеке тұлғаның өзіндік көзқарасының қалыптасуына,айналасымен санасуына ықпал етері сөзсіз.
Қай заманда болмасын адамзат алдында тұратын ұлы мұрат-міндеттерінің ең бастысы-өзінің ісін,өмірін жалғастыратын салауатты,саналы ұрпақ тәрбиелеу. Ұрпақ тәрбиесі-келешек қоғам тәрбиесі.Сол келешек қоғам иелерін жан-жақты жетілген,ақыл-парасаты мол, мәдени-ғылыми өрісі озық етіп тәрбиелеу-біздің де қоғам алдындағы борышымыз. Тұлғаны жан-жақты үйлесімді адамгершілікке тәрбиелеу саласының бірі- құқықтық тәрбие.Ол қоғамның әрбір азаматының мемлекеттік заңдары аса
18
жауапкершілікпен орыдап отыруы талаптарымен тығыз байланысты.Әсіресе,оның елімізде жүріп жатқан жариялық,құқықтық және зайырлы қоғам орнату процесімен аланысының маңызы ерекше.Ол үшін адамзаттық сан ғасыр уақытта жасап шығарған жалпы адамзаттық негізіндегі моральдық нормаларын қоғамның әрбір өскелең жастарының сана-сезімімен,күнделікті мінез-құлықтарына қалыптастыру қажет.Бұл талапты іс жүзіне асыру,әсіресе елдің әлеуметтік-экономикалық жағдайын дамыту кезіңінде,ең бірінші кезекте құқықтық сананы тәрбиелеу мен мемлекеттік заңдарды жетілдіру процесінде жандандыру айырықша міндетті іс. Бүгінде оқушылармен жүргізілетін құқықтық тәрбиенің мазмұнын айқындауда А.С.Макаренко,В.А.Сухомлинский «қандай да бір құқықтық тәрбие болмасын,егер ол белгілі
бір мақсатпен ұйымдастырылып жеке
адамның мақтаждығына негізделсе,екіншіден,ұжымдық жұмыстарға оқушылар шаруашылықпен қатысса,соғұрлым алдыңғы
буын ағалардың әлеуметтік-құқықтық жетістіктерін.тәжірибелерін қабылдап,өз мінез-құлықтарына қалыптастырады» деп осы мәселеге қатысты айтқан пікірлеріне кең түрде басшылыққа алудың маңызы ерекше.
Балалардың мінез-құлқының нормадан,шамадан ауытқуына түрлі жағдайлар себеп болады.Олардың ішінде ең бастысының жаман-жақсы қасиеттерінің негізі отбасынан басталады.Сондықтан да,балалардың өнеге алып үлгі тұтары-ең алдымен өздерінің та-аналары. А.С.Макаренко сөзімен айтқандай,«Тәлім-тәрбие,кең түрде алғанда әлеметтік процесс».Адамдар да,заттар да тәрбиеленеді.Дегенмен,адамдардың үлес салмағы басым.Солардың ішінде ата-аналар мен тәрбиені нәтижелі ұйымдастыру үшін,отбасы жағдайн жан-жақты танып білу қажет.Бүгінгі таңда бұл жұіндеемыс табысы жүргзіледі деп айту қиын.Соның нәтижесінде балаларың мінезіндегі кейбір ауытқулары мұғалімдер тарапынан дер кезінде байқалмауы,түбінде орны толмас үлкен өкініштерге әкеліп тірейтіні даусыз мәселе. Балалардың ата-аналары қонақта болады немесе өздері қонақ шақырады.Осының бәрі ішімдіксіз өтпейді,дастарханға ішімдікті самсытып қоядыАл,жастардың қайсысы болмасын ересектерге еліктейді.Өздерін ересектерше ұстайды,ересектерше әрекет жасауды қалады.Ең қауіптісі сол-бала көргенін істеп,ішімдікке бой ұрады. Ата-аналар тағы басқа да ішімдікке салынған адамдардың отбасында күнде жан- жал,төбелес болғандықтан балаларды дұрыс тәрбиелеу мен оқытуға ешқандац жағдай болмайды.Керісінше,мұндай бүлінген отбасында балалардың өздері ішімдікпен әуес бола бастайды. Бала ата-ананың қамқорлығы мен махаббатына, олардың қарым-қатынасы мен еркеліктеріне мұқтаж. Ата-ананың балаға деген махаббаты мен олардың қамқорлығы баланың да жауапты үн қатуын шақырады, бала ата-ананың сөзіне құлақ салып, тәрбиелі болып өседі. Егер бала махаббат пен қамқормен бөленсе, ол өзінің қандай екеніне қарамастан жақсы көретінін, өзгелер үшін қажетті де, сүйікті жан екенін түсінсе, ол өзін қорғанған, біреуге қажеттілігін түсінеді. Осының бәрі оның мейірбан болып өсуіне жақсы ықпалын тигізеді. 19
Балалар бақшасында және жанұяда балаға қойылатын талаптардың жүйелілігі, бірізділігі және бірлігі мінез-құлық дағдыларын бекем меңгеруді, баланың жеке басының адамгершілік қасиеттерінің қалыптасуын қамтамасыз етеді.
Пайдаланылған әдебиеттер: 1.«Отбасы және балабақша»журналы 2.«Бала тәрбиесі»журналы 3. Дүкенбаева Г. Мектеп жасына дейінгі балаларды ойын арқылы адамгершілікке тәрбиелеу. Алматы,1992. 4. Нысанбаева Ә. Ой. Ақыл. Адамгершілік. Алматы,1994. 5. Отбасында балаларды адамгершілікке тәрбиелеудің кейбір мәселелері. Алматы,1985. 6.Айджанова З. Балаларды адамгершілікке тәрбиелеудің бүгінгі мәселелері Ұлт тағылымы-2003-№4. 7. Бала тәрбиесі № 2 2006 ж , № 4 2008 ж
КӨПТІЛДІЛІКТІ МЕҢГЕРТУДІ ЖОЛҒА ҚОЮ - МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНДЕГІ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҮДЕРІСТІҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТЫ жүктеу/скачать 14,44 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|