Байдуллаева Қазақтіліне аударғандар Н. М. Алмабаева, Г. Е. Байдуллаева, К. Е. Раманқұлов Мәскеу и з д а т е л ь с к а я г р у п п а «гэотар-медиа» 1 9



Pdf көрінісі
бет88/387
Дата10.12.2023
өлшемі28,1 Mb.
#135579
1   ...   84   85   86   87   88   89   90   91   ...   387
1
L
±
ІІІ_ J J __ 1 1 ..
О 
400 
800 1200 1600 2000 У ,Г ц
1 0 0
75
50
25
О
1 1 1
.- _. U
О 
400 
800 1200 1600 2000 у ,Г ц
8.1-сурет
Шуға машиналардың вибрациясы, кол шапалактау, шырағданжалыны- 
ның шуы, шикыл, сықырлау, дауыссыз дыбыстап шығатын дыбыстар жатады. 
Шуды күрделі тонның бей-берекет өзгерісінен шығатын дыбысы деп карасты- 
руға да бол ад ы.
Егер шуды шартты спектрге бөліп карасак, онда оның спектрі тұтас болып 
шығады, айталык 
8
.
2
-суретте көрсетілген бунзенды газды жылыткышынан 
шыккан шу.
Дыбыстық соққы
— 
бул дыбыстың аз мезеттегі эсері; тырсьи, жарылу т.б.
Дыбыстық соққыны толқындық соғумен шатастыруға болмайтынын ескереміз
(§7.10 қараңыз). Дыбыстың механикалық толкын ретіндегі энергетикалық си- 
паттамасы каркындылык (§7.9 караңыз) болып табылады, ол Умов векторы 
аркылы өрнектеледі. Тәжірибеде, дыбысты бағалау үшін каркындылыкпен ка­
тар дыбыстық кысым колданылады, ол дыбыс толкындары сұйык және газды 
ортадан өткенде косымша түрде пайда болады.
Жазык толкын үшін /каркындылығы
р
дыбыстын кысыммен мынадай бай- 
ланыста:
І = р 2/(2рс),'
мұндағы р — ортаның тығыздығы; 
с
— жа- 
рык жылдамдығы.
Адамның қалыпты күлағы дыбыстың кен 
диапазонды каркындылығын қабылдайды: 
мысалы, 1 кГцжиілікте 
/ 0
= 10
~ 12
Вт/м2және 
р0

2
-
1 0 - 5
Па (есту табалдырығы) шамасынан 
Ітах -
10 Вт/м
2
немесе 
ртах
= 60 Па (ауруды 
сезіну табалдырығы) шамасына дейін.
8.2-сурет
1 Бұл формуладағы р дыбыстық кысымның орташа амплитудасы деп түсіну кажет.


Бұл каркындылыктардың катынасы 10
13
тең, сондықтан оны логарифмдік 
бірлікте және логарифмдік шамаға сипатталған жөн. Дыбыс каркындылығы- 
ның деңгейлері былай аныкталады.
/ шамасын шкаланың алғашқы денгейі деп алып, қалған кез келген /қ а р - 
қындылыкты /0-ге логарифмдік қатынас ретінде алады:
I B = lg(///0), 
(
8
.
1
)
ал дыбыстың кысым үшін:

2
lg
(р/р0).
Ал децибелді колдансақ: І ДБ = 10 lg(///0) және І ДБ = 20
(р/р0).
(8.2)
Газдардағы дыбыстык кысым микрофонмен өлшенеді, ал акустикалық ша­
маны электрлі шамаға түрлендіріп, электронды үдеткішке, ал ол өз тарапынан 
электрлі өлшеуіш кұралына жібереді (8.3-сурет).
Бүл §21.1 көрсетілген жалпы кұрылымдык жүйенің дербес жағдайы.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   84   85   86   87   88   89   90   91   ...   387




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет