Байдуллаева Қазақтіліне аударғандар Н. М. Алмабаева, Г. Е. Байдуллаева, К. Е. Раманқұлов Мәскеу и з д а т е л ь с к а я г р у п п а «гэотар-медиа» 1 9

V ” ’=
------= - v, 
(7-58)
и + и н
мұндағы жоғары жағындағы таңбалар жа- 
кындаған жағдай үшін, төменгі таңбалар 
алыстаған жағдай үшін. 
7.24-сурет
Доплер эффектісін дененің арадағы 
козғалыс жылдамдығын аныктау үшін колдануға болады. Медициналык ба- 
кылау үшін мүның маңызы зор. Накты мысал карастырайык. Айталык ульт- 
радыбыс генераторы кандай да бір техникалык жүйе аркылы кабылдағышпен 
байланыстырылсын (7.24-сурет).
Техникалык жүйе ортаға катысты тыныштыкта тұр. Ортада кандайда бір 
объект (дене) и
0
жылдамдыкпен козғалсын. Генератор vr жиілікті ультрадыбыс 
шығарсын. Қозғалған объект бакылаушы ретінде де (7.54) формуласынан та- 
былған v, жиілікті кабылдайды:
v =
і
и + ио
X
U + U
h
О
(7. 59)
мүндағы и — ультрадыбыстың таралу жылдамдығы. v, жиілікті ультрадыбыс 
козғалыстағы объектіден шағылысып техникалык жүйеге кайта келеді. Енді 
кабыдцағыш баска жиілікті кабылдайды (Доплер эффектісі), оның шамасын 
(7.56) формуласымен аныктаймыз:
и
v = -------
ПР 
о — и
0
и
V
= --------------- • V ,
ПР 
О — и „
г
и + ип
____ ° ескеріп v =
о
о + о
0
---------------V •
0
-
0
« г
(7.59а)
(7.60)
Сонымен, екі жиіліктің айырымы:
о + о
0
v = 
V
— V = ---------------
Д 
n p
r 
U — и„
V — V =
U + U
q
- O + O
q
=
о — и„
2о„
и - и„
V •
(7.61)
Бұл 
жиіліктің доплерлік ығысуы
деп аталады.
Медициналык колданыста ультрадыбыс жылдамдығы дене жылдамдығы- 
нан әлдекайда жоғары (и >> и0). Онда (7.61) формуласынан:
2ио
V = —
V , .
(7.62)
Доплер эффектісі канның ағу жылдамдығын, клапандардың қозғалыс жыл- 
дамдығын және жүрек кабырғасының козғалысын реттеуге (доплерлі эхокар­
диография) колданылады.

8-тарау

жүктеу/скачать 28,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: