Байдуллаева Қазақтіліне аударғандар Н. М. Алмабаева, Г. Е. Байдуллаева, К. Е. Раманқұлов Мәскеу и з д а т е л ь с к а я г р у п п а «гэотар-медиа» 1 9



Pdf көрінісі
бет163/387
Дата10.12.2023
өлшемі28,1 Mb.
#135579
1   ...   159   160   161   162   163   164   165   166   ...   387
Байланысты:
Ремизов А.Н. Медициналық және биологиялық физика (1)

n

(16.7)
мұндагы 
Bn

В
cosa — 
В
векторының проекциясы ауданға 
п
нормаль бағыты- 
мен алынады; Ф — 
магнит агыны.
Көптеген жағдайда, мысалы, біртекті емес магнит өрісінде бет жазык емес 
(16.4-сурет). Ф магнит агыны сонымен катар бетті тесіп өтетін магнит индук- 
циясынын сызыктарынын санына тен.
Магнит өрісінің ағынынын өлшем бірлігі, (16.6) сәйкес вебер (В6): 
1 Вб = 1 Т л м 2.
(16.7) 
формулаға сәйкес агыны он да (cosa > 0), теріс те (cosa < 0) болады. 
Осыған сәйкес тұйыкталған беттен шығатын осы магнит индукциясының 
сызыктары оң деп саналады, ал кіретіндері — теріс.
Магнит индукциясының сызыктары тұйыкталған болғандықтан магнит 
ағыны тұйыкталған бетте нөлге тен (16.5-сурет).
Магнит өрісінін басты көріністерінің бірі оның қозғалыстағы заряд пен ток- 
ка күштік әсері болып табылады. Көптеген зерттеулерден алынған деректерді 
А.М. Ампер жалпылай отырып, осы күштік әсерді аныктайтын заң тағайында- 
ды. Оның дифференциалдык түрін келтіреміз, ол аркылы магнит өрісінде ор- 
наласкан тоғы бар әртүрлі контурларға эсер ететін күшті есептеуге мүмкіндік 
береді. Магнит өрісінде орналаскан өткізгіштен d/ аз аймақты бөліп алып ток 
бағыты бойындағы вектор түрінде карастыруға болады (16.6-сурет).
Idl
көбейтіндісі 
тоқ элементі
деп аталады. Магнит өрісі жағынан ток эле- 
ментіне эсер ететін күш:
16.3-сурет
16.4-сурет
16.5-сурет
16.2. АМПЕР ЗАҢЫ. МАГНИТ ӨРІСІНДЕГІТОҒЫ 
БАР КОНТУРДЫҢ ЭНЕРГИЯСЫ


мұндағы 
к
— пропорционалдык, коэффициент; ХБ жүйе- 
дегі 
к
= 1, сод себептен:
d/7= /fisin P d /, 
(16.9)
немесе вектор түрінде:
dF= Ш
х В. 
(16.10)
Осы тендеуді интегралдап өткізгіштің / аймағына 
магнит өрісінен эсер ететін күшті табамыз:
F = /
j(d 7
х В). 
(16.11)
/
(16.8)—(16.10) катынастары 
Ампер заңын
көрсетеді.
(16.10) формуласын қолдануына кейбір мысалдарды карастырамыз.
1. 
В
магнит индукциясына Р бұрышпен біртекті магнит өрісінде орналаскан 
ток күші /, ұзындығы / болатын өткізгішті түзу сызыкты аймақ (16.7-су- 
рет). Өткізгіштің осы аймағына магнит өрісі тарапынан эсер ететін күшті 
табу үшін интегралдаймыз (16.11) және мынаны аламыз:
Ғ= ІВІ
sinp. 
(16.12)
2. /тоғы бар 
KLMN
тікбұрышты рамка индукциясы 
В
біртекті магнит өрісіне 
орналаскан (16.8, а-сурет). Рамканың кабырғаларын нөмерлеп және 
магнит өрісінен эсер ететін күштерді Ғ,, 
Ғ2, Ғу
Ғ4 белгілейміз. Сәйкес 
кабырғалардың ортасына түсірілген және карама-қарсы бағытталған 
Ғ]
және 
Ғ}
күштері (16.12) формулаға сәйкес тең.
Ғ2

ІВЬ
және Ғ4 = 
ІВЬ
күштері жұптык күштерді кұрайды, ал моменттері 
(16.8, б-сурет):
М =
ІВЬ
(а/2) sina + 
ІВЬ (а/2)
sina = 
IBba
sina, 
(16.13)
болғандыктан, онда (16.13) аламыз:
Iba = IS =рт,
болғандықтан, онда (16.13) аламыз,
М = ртВ
sina, 
(16.14)
немесе вектор түрінде:
М = Р т* В .
(16.15)


Осы тәуелділіктің негізінде магнит индукциясы шынында алынған. Ампер 
заңын қолдана отырып, магнит өрісінің жұмысын тоғы бар контурдың орын 
ауыстыруынан немесе оның формасының өзгерісінен есептейміз.
Ғ2
және Ғ4 күштерінің (16.8, б-сурет) әсерінен оң жұмыс жасалғанда 
а
бұры- 
шы азаяды (da <0), сод себептен рамка айналғанда [(5.13) караңыз]:


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   159   160   161   162   163   164   165   166   ...   387




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет