МАГНИТ ӨРІСІ Өріске орналастырылган қозгалыстагы электр зарядтарына және магнит моментіне ие болатын басқа денелердің күиітік әсерін жузеге асыратын мате- рияның бір түрі магнит өрісі деп аталады. 16.1. МАГНИТ ӨРІСІНІҢ ИНДУКЦИЯСЫ
Электростатикалық өрісіне ұқсас магнит өрісі үшін де сандық сипат қажет.
Сол үшін магнит өрісіне жауап беретін кандай да бір объект — «сынак дене»
алынады. Осы дене ретінде өрістің кандай да бір нүктесіне тоғы бар рама алуға
болады. Тәжірибе көрсеткендей сынамалы магнит өрісіндегі тоғы бар рамаға
біркатар факторлар, сонымен катар рамканың бағдарына тәуелді
М магнит мо
мент эсер етеді.
Мтах максимал мәні контур орналаскан магнит өрісіне және
контурдың өзіне: одан ағып өтетін ток күшіне және контур алып жатқан ау-
данға тәуелді:
М max -is- (I6.l)
р = IS г т (16.2)
шаманы тоғы бар контурдың магнит моменті деп аталады. Сол себептен:
М (16.3)
Магнит моменті — векторлык шама. Тоты бар жазық контур үшін
рт век
торы контур жазықтығына перпендикуляр бағытталған және / ток бағыты он
винттің ережесімен байланысты (16.1 -сурет).
Магнит моменті тоғы бар контурдың ғана емес және басқа көптеген эле-
ментар бөлшектердің (протондар, нейтрондар, электрондар және т.б.) сипат-
тамасы болып табылады, олардың магнит өрісіндегі мінез-күлқын анықтайды.
Магнит моментінің өлшем бірлігі ретінде
ампер-метр квадраты ( А м 2).
Элементар бөлшектердің, ядролардың, атомдардың және молекулаларының
магнит моменті ерекше бірлік Бордың атомдық (рБ) немесе ядролык (ря) маг
нетоны деп атайды:
рБ = 0,927 • 10“23 А • м2 (Дж/Тл),
р„ = 0,505 • 10_26А- м2 (Дж/Тл).
(16.3)
тәуелділікті магнит өрісінің күштік сипаттамасын енгізу үшін, яғни
магнит индукциясы колданады.
Өрістің қандай да бір нүктесіндегі магнит
