Байжанова А. Н. «Фотограмметрия және қашықтан аймақтау» пәні бойынша практикалық сабақтарға арналған әдістемелік нұсқау Шымкент, 2021
Практикалық сабақ 5. Стереофотографиялық аспаптармен және олармен жұмыс істеу әдіспен танысу
жүктеу/скачать 0,72 Mb.
|
| Практикалық сабақ 5. Стереофотографиялық аспаптармен және олармен жұмыс істеу әдіспен танысу
5.1. Стереотопографиялықаспаптар 5.2. Араластүсіру. 5.3.Жер бетіндегі стереофотограмметриялық түсіру. 5.1 Стереофотограмметриялық аспаптар — фотосуретке түсірілген нысандардың көлемдерін, пішінін және кеңістіктегі орнын анықтау мақсатымен стереоскопиялық өлшеулер жүргізу үшін қолданылатын аспаптар. Стереофотограмметриялық аспаптардың бәрінің негізгі бөліктері: суретұстағыш, стереонәтижені бақылауға арналған бақылаушы жүйе және өлшеу маркалары. Стереофотограмметриялық аспаптар өлшеу кезінде оператор марканы бейненің нүктелерімен тізбектеп стереоскопиялық беттестіреді және олардың орындары графикалық, есептеуіш бойынша немесе автоматты түрде тіркеледі (перфотаспаға, магниттік таспаға және т.б.). Кең таралғандары әмбебап Стереофотограмметриялық аспаптар, олардың құрылымы зерттелетін нысандардың геометриялық сипаттамаларын алуға қажетті технологиялық процестердің барлық кешенін бір аспаппен орындауға мүмкіндік береді. Iс жүзінде стереографтар және стереометрографтар көп қолданылады.[1] Фотограмметриялық аспаптар — фотосуреттері бойынша объектілердің пішінін, мөлшерін және олардың кеңістіктегі орнын анықтауға арналған құрал-жабдықтар. Олар жеке фотосуреттерді өңдеуге арналған және стереоскоп. қос суреттерді өңдеуге арналған стереофотограмметр. приборлар болып екі топқа бөлінеді. Берілген масштабта заттардың жазық кескінін фотосурет бойынша алу үшін фототрансформаторлар пайдаланылады. Фототрансформаторларға қарағанда стерео-фотограмметриялық приборлардың (стереоскоп, стереометр, стереопроектор, стереограф, т.б.) өлшеу дәлдігі өте жоғары болып келеді. Универсал стереофотограмметриялық приборлар қос фотосурет бойынша суретке түсірілген объектінің кеңістіктік моделін қалпына келтіруге әрі өлшеуге мүмкіндік береді. Оның өлшеу нәтижесі топографиялық план ретінде қағазға сызылып отырады. Стереопроектор мен стереограф арқылы әр түрлі фокус аралық қашықтығы бар аэрофотокамералармен түсірілген фотосуреттер өңделеді. Инженерлік-топографиялық түсірілімдердің ең тиімді әдісі жоғары сыныпты әмбебап фотограмметриялық аспаптарды қолдана отырып стереотопографиялық болып табылады. Қазіргі уақытта координаталарды автоматты түрде тіркейтін стереоприборлар мен өлшеу нәтижелерін өңдеудің аналитикалық тәсілдері таратылады. Аэрофотоматериалдардың деформациясы және аэрофотосуреттердегі бейнелердің бұрмалануы айтарлықтай азайды. Осының барлығы ірі масштабты аэрофотототүсірілім мүмкіндіктерін, оның рентабельділігін, жоспардағы және биіктігі бойынша нүктелердің фотограмметриялық анықтамаларының дәлдігін арттырды. Құрылыс салынбаған немесе аз салынған аумақта стереотопографиялық түсіру фотоплан немесе ортофотоплан және стереоприборларда рельефті бейнелеу жолымен жүргізіледі. Жаппай құрылысы бар, әсіресе көп қабатты аумақтарда графикалық жоспарлар құрайды, онда жағдай мен рельеф әмбебап аспаптарда аэрофотосуреттер бойынша жасалады. Ірі масштабты аэрофотототүсірілім жасалып отырған жоспардың ауқымынан 3-4 есе кішірек масштабта орындалады, бұл ретте жекелеген елді мекендер, қалалық орамдар, кәсіпорындар мүмкіндігінше бір аэрофотосурет шегінде орналасуға ұмтылады. Ұшу осі негізгі желілік контурлар мен көшелерге параллель жобаланады. Бойлық жабу 80% - ға жуық тағайындайды, бұл модельдің ортасында күрделі құрылыстарды орналастырумен стереопараларды таңдауға мүмкіндік береді. Түсіру үшін жоғары бейнелеу қасиеттері және түсірілетін объектілердің ең аз геометриялық бұрмалануы бар аэрофотоаппараттарды (АФА) қолданады. Аэрофототүсіруді орындау үшін ең жақсы уақыт - ерте көктем немесе кеш күз, ағаштарда жапырақтары жоқ (көлеңкеден аз, дешифрлеу сапасы артады) және өсімдік жамылғысы жоқ немесе кішігірім биіктікте (рельеф бейнесінің дәлдігі артады) кезде. Салынған аумақта аэрофотототүсірілім сәл бұлтты ауа райында жүргізілуі мүмкін. Кейде жергілікті жердің екі аэрофотототүсірілімі жасалады: өсімдік жамылғысының биіктік өлшеулердің дәлдігіне әсері шамалы болған кезеңде шағын биіктіктен (300 - 400 м) бірінші ірі масштабты және 0,5 м-ден кейін қимасы бар рельефтің бейнесі қамтамасыз етілуі мүмкін және фотопландарды жасау үшін екінші неғұрлым ұсақ масштабты. Аэрофототүсірілім жүргізілгенге дейін геодезиялық негіз пункттерін, ықтимал танғыштарды, құдықтарды және жер асты коммуникацияларының камераларын, сондай-ақ координаттарын анықтау қажет құрылыстардың басқа нүктелерін таңбалауды орындайды. Таңбалау белгілері жергілікті жерге қатысты қымбат емес, қарама-қарсы материалдардан жасалады және оларға көлемі кемінде 0,2 мм аэрофотосурет масштабында квадрат, шеңбер, крест пішінін береді. 5.2 Аралас түсіру. Түсірудің құрамдастырылған әдісі кезінде жоспардың контурлық бөлігі фотоплан немесе ортофотоплан негізінде құрылады, ал рельеф өріске топографиялық әдістермен (мензульдік, тахеометриялық) түсіріледі, бір мезгілде контурларды дешифрлеу және аэрофотосуреттерде көрсетілмеген объектілерді суретке түсіру арқылы түсіріледі. Аралас түсірудің негізгі процестері: а) жергілікті жерді аэрофототүсіру; б) аэрофотосуреттерді жоспарлы байлау; в) жоспарлы негіздемені фотограмметриялық қоюлату; г) фотопландар немесе ортофотопландар жасау; д) фотопландағы контурларды дешифрлеу және түсіру; е) биіктік түсіру негіздемесін құру; ж) фотопландағы рельефті далалық түсіру. Үрдістер а) және д) стереотопографиялық түсірілімде фотопландарды құрастырған кездегі технология бойынша орындалады. 5.3 Жер бетіндегі стереофотограмметриялық түсіру. Таулы жерлердегі алаңдар мен трассалардың жоспарларын жасау үшін, сондай-ақ көлік тораптарын, карьерлерді, жер үсті құрылыстары мен басқа да объектілерді атқарушы түсіру кезінде жердегі стереофотограмметрия әдісі қолданылады. Ең ірі масштабтағы картада немесе фотопланда түсірілім жобасын жасаған кезде базистер мен бақылау нүктелерінің орналасқан жерін белгілейді, сондай-ақ оларды байланыстыру үшін геодезиялық желіні жобалайды. Базистер биік жерлерде таңдалады, олардан барлық аумақты өлі кеңістіктерсіз, жыртылусыз, артық жабындыларсыз фототеодолитпен көмуге болады және жоспарда қажетті дәлдікпен барынша қашықтағы заттар мен жердің контурларын бейнелеуге болады. Мүмкіндігінше базистер рельеф элементтері мен жағдайды жақсы көру үшін алынатын учаскенің жалпы бағытына параллель бағыттайды. Әдетте, әрбір базисте қалыпты және тең клондалған φ осьте екі станциядан түсіруді қарастырады. Жапсарлас стереопаралар 20 - 40% жабумен алынады. Тест
1.Фотограмметрия –жер туралы ғылым ретінде нені зерттейді:
2.Жер бедерінің өзгеруін фотографиялық бейнелерден өлшем алу арқылы анықтайтын ғылым: A.Фотограмметрия. B.География. C.Геоморфология. D.Геология. E.Биология. 3. Фотограмметрия пәні суретке түсірілген нысандардың сандық, сапалық сипаттамасын: A.Глобус арылы зертейді. B.Фотосуреттер арқылы зертейді. C.Эллипсоид зертейді. D.Сфера зертейді. E.Шар зертейді. 4. Суретке түсірілген нысандардың сандық, сапалық сипаттамаларын фотосуреттер арқылы зерттейтін ғылым: A.Геология. B.География. C.Фотограмметрия. D.Геоморфология. E.Геодезия. 5. Нысан тек бір фотосурет арқылы зерттелсе, онда ақпараттың мұндай түрі қалай аталады: A.Стереофотограмметриялық. B.Фотопландық. C.Фотосхемалық. D.Фотограмметриялық. E.Геодезиялық. 6. Егер нысан бір-бірін жауып тұратын бір немесе бірнеше фотосурет арқылы зерттелсе, онда ақпараттың мұндай түрі қалай аталады: A. Геоморфологиялық. В.Геологиялық C.Геодезиялық. D.Фотограмметриялық. E.Стереофотограмметриялық. 7. Қазіргі уақытта фотограмметриялық зертртеудің неше бығыты бар: A.3 B.2 C.1 D.5 E.6 8. Фотограмметриялық зерттеудің бірінші бағытында: A.Сурет арқылы жер бетін картографиялау әдісі зерттеледі. B.Ғылым және техника тарапындағы қолданбалы тапсырмалар зерттеледі. C.Жер туралы ақпарат алу технологиясы зерттеледі. D.Жер туралы ақпарат алу және сурет арқылы жер бетін картографиялау әдісі зертеледі E.Жер беті туралы ақпарат алудың технологиясы және сурет арқылы жер бетін картографиялау зерттеледі. 9. Фотограмметричлық зеррттеудің екінші бағытында: A.Сурет арқылы жер бетін картографиялау әдісі зерттеледі. B.Ғылым және техника тарапындағы қолданбалы тапсырмалар зерттеледі. C.Жер туралы ақпарат алу технологиясы зерттеледі. D.Жер туралы ақпарат алу және сурет арқылы жер бетін картографиялау әдісі зертеледі. E.Жер беті туралы ақпарат алудың технологиясы және сурет арқылы жер бетін картографиялау зерттеледі. 10. Фотограмметричлық зеррттеудің үшінші бағытында: A.Сурет арқылы жер бетін картографиялау әдісі зерттеледі. B.Ғылым және техника тарапындағы қолданбалы тапсырмалар зерттеледі. C.Жер туралы ақпарат алу технологиясы зерттеледі. D.Жер туралы ақпарат алу және сурет арқылы жер бетін картографиялау әдісі зертеледі. E.Жер беті туралы ақпарат алудың технологиясы және сурет арқылы жер бетін картографиялау зерттеледі. 11. Сурет арқылы жер бетін картографиялау әдісі фотограмметриялық зертеудің нешінші бағытында зерттеледі: A.Бесінші. B.Төртінші. C.Үшінші. D.Бірінші. E.Екінші. 12. Ғылым және техника тарапындағы қолданбалы тапсырмалар фотограмметриялық зертеудің нешінші бағытында зерттеледі: A.Екінші. B.Үшінші. C.Төртінші. D.Бесінші. E.Алтыншы. 13. Жер туралы ақпарат алу технологиясы фотограмметриялық зертеудің нешінші бағытында зерттеледі: A.Екінші. B.Үшінші. C.Төртінші D.Бесінші E.Алтыншы. 14. Прецизионды фотокамера арқылы түсірілген нысандардың нәтижесі: A.Есептеулердің нәтижесін жоққа шығарады Есептеулердің нәтижесін жоққа шығарады. B.Ақпаратты өте қысқа уақыт аралығыгда алуға мүмкіндік береді. C.Өлшемдердің және есептеулердің нәтижесін жеңілдетеді. D.Өлшемдердің нәтижесін жоққа шығарады. E.Дешифрлеуді жеңілдетеді. жүктеу/скачать 0,72 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|