Мәтін түрлері, мәтіннің байласымы мен тұтасымы категориясы
http://www.free-powerpoint-templates-design.com Қарастырылатын мәселелер:
Байласымды жүзеге асыратын тілдік амал-тәсілдер 02 Сөздердің мағыналық топтарының мәтінтүзімдік қызметі 03 Мәтінді айқындайтын басты белгілер: байласым және тұтасым 01 Мәтін
Әңгімелеу
Сипаттау
Пайымдау
Белгілі бір оқиғаны баяндайтын мәтін
Зат не құбылысты суреттеп, сипаттайтын мәтін
Оқиға, құбылыстардың себебін дәлелдейтін мәтін
Тұтасым және байласым
-Байласым (бір сөйлем екіншісімен, ол үшінші сөйлеммен байланысады)
-Тұтасым (мәтін бөліктерінде, абзацта, бөлімде, тарауда қамтылған мазмұнның бір-бірімен байланысып жатуы)
көлденең
тігінен
Мәтін тұтасымы – лингвистикалық тұрғыда айқындауға келмейтін категория. Егер мәтін ұғынылатын тиянақты нәрсе ретінде қабылданатын болса, онда тұтасым қасиетін иеленген болып есептеледі.
(А.А. Леонтьев)
Мәтін байласымы күрделі бірліктерді құрайтын тілдік бірілктердің белгілі әдіс-тәсілдермен ұйымдасуынан көрінеді.
Оқырман қабылдауы
Мәтіннің байласымы мен тұтасымын айыра білген жөн. Байласым - тұтасымның шарты. Байласым сипатына ие мәтін үнемі тұтасым қасиетін иеленбейді.
Мәтіннің байласым категориясысөйлемдердің бір-бірімен мағыналық-тұлғалық жағынан байланыса келіп, біртұтас мәтінді ұйымдастыруға қатысуын білдіреді.
Мәтіннің байласым категориясы
Күрделі фразалық тұтасым лексикалық бірліктер
Эксплицитті - мәтін құрамындағы сөйлемдердің өзара формальды, тілдік бірліктердің қолданысы арқылы байланысуы.
Алшақ байласым араларында бір не бірнеше сөйлем орналасқан синтаксистік бірліктердің арасында жүзеге асады.
Имплицитті - мәтін құрамындағы сөйлемдердің өзара мағына бірлігі арқылы байланысуы.
Іргелес байласым өзара іргелес сөйлемдер арасында орнайды.
