Баланың психикалық дамуының кезеңдерге жіктелуі
Бір жастан екіншісіне көшу
жүктеу/скачать 35,49 Kb.
|
| Бір жастан екіншісіне көшу адамның физикалық және психикалық қасиеттерінің өзгеруіне, оның ағзасының және мінез-құлқының қайта құрылуымен байланысты. Әрбір баланың (ересек адамның) дамуының өзіндік жолы бар және бұл оның жеке ерекшелігі болып табылады.
Отандық және шетелдік психологияда жас дамуының кезеңдерінің бірнеше жіктемесі бар. Кез келген кезеңдердің жіктемесінің мақсаты – түрлі кезеңдердің бір-бірінен сапалы бөлетін даму нүктелерін анықтау. Л. С. Выготский «Жас мәселесі» еңбегінде сол уақытта болған даму кезеңдерін жүйелеп, 3 топқа бөледі. Бірінші топ жеке тұлғаның дамуын кезеңдерге бөлуге емес, басқа да даму процестеріне ұқсас кезеңдерден тұрады. Атап айтқанда, қоғамның дамуымен құрылған С. Холдың кезеңділігі. Ол қазу кезеңі (0–5 жас), аң аулау және басып алу кезеңі (5–11 жас), малшылық кезеңі (8–12 жас), ауыл шаруашылығы кезеңі (11–15 жас), өнеркәсіп және сауда сатысы (15–20 жыл). Мұндай мерзімділіктар үстірт болып табылады. Екінші топқа (ең көп) Л. С. Выготский кез-келген (немесе бірнеше) жеке дамудың белгілеріне негізделген кезеңділіктерді атады. Мұда П. П. Блонскийдің кезеңділігін жатқызуға болады. Ол негіз ретінде тістің дамуын қолданды. Бұл ретте, тіссіз балалық шақ сүтті тіс балалық шақ, тістің өзгеру кезеңдері, тістің жарып шығуы кезеңі, тұрақты тіс балалық шақ кезеңдеріне бөлген. Үшінші топ, Л.С. Выготскийдің айтуынша, дамудың маңызды ерекшеліктерін анықтауға байланысты кезеңділікті жасау керек. Бұл топқа Л. С. Выготский, Е. Эриксон, А. Н. Леонтьев, Д. Б. Элконин және т.б. кезеңділіктері кіреді. Балалар мен жасөспірімдер дамуының кезеңділіктері жиі кездеседі. Сонымен бірге, ересектердің даму кезеңдері де бар. Л. С. Выготский әзірлеген баланың даму кезеңділіктері жастың динамикасына негізделген: Жаңа туылу дағдарысы Нәрестелік жас (2 ай–1 жас); Ерте балалық шақ (1–3жас): 3 жас дағдарысы Мектепке дейінгі жас (3–7 жас): 7 жас дағдарысы Мектеп жасы (7–13 жас); 13 жас дағдарысы Пубертатты жас (13–17 жас) 17 жас дағдарысы Л. С. Выготскийдің жас туралы идеяларын отандық психолог Д. Б. Эльконин дамытты. Ол психологиялық жасты: 1) дамудың әлеуметтік жағдайы - бала белгілі бір кезеңде ересектермен қарым-қатынасқа түскендегі ерекше түрі; 2) әлеуметтік қатынастарды жүзеге асыратын қызметтің жетекші түрі; 3) осы кезеңде туындайтын психологиялық жаңатүйіндер. Д. Б. Эльконин бала дамуының 6 кезеңін бөліп шығарды. Олардың әрқайсысына өзінің жетекші қызмет түрлері сәйкес келеді: жүктеу/скачать 35,49 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|