Бас редактор с. Ж. Пірәлиев а

ӘДЕБИЕТТЕР

1  Вуколов В.Н. История и теория международного туризма. – Алматы, 2002.

2  Дуйсен  Г.М.  Основы  формирования  и  развития  индустрии  туризма в  Казахстане. – 

Алматы, 2002.

3  Қазақстан  Республикасы  туризмінің  аумақтық  дамуының  географиялық  негіздері 

[Мәтін]:  география  ғылымдарының  докторы  ғылыми  дәрежесін  алу  үшін  дайындалған 

диссертацияның авторефераты / О.Б.Мазбаев. – Алматы, 2010. – 46б.

«Мемлекеттің экономикасына валюталық кірістің көзі, перспективті 

салалардың бірі –  туризм»

Н.Ә.Назарбаев

74

ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ

ӘОЖ 910:37

Г.С. Есебиева

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті

К.М.Қаратаева, А.Л.Бактыбаева

№39 қазақ орта жалпы білім беру мектебінің мұғалімі. Ақтөбе қ.

ӨЛКЕТАНУ ЖҰМЫСТАРЫ АРҚЫЛЫ ПАТРИОТТЫҚ ТӘРБИЕ БЕРУ

Мақалада өлкетану жұмыстары арқылы оқушыларға патриоттық тәрбие беру мәселелі 

көтерілген.  Өлкетану  жұмыстары  арқылы  оқушылардың  бойында  еліне,  жеріне  деген 

сүйіспеншілікті  оятумен  қатар,  отанын,  халықын,  тарихын,  мәдениетін  дәріптейтін  жас 

ұрпақты тәрбиелеуге болады. Әрбір оқушы өзінің туған жеріндегі тарихи ескерткіштер мен 

көне қала орындарын тек ақпарат көздері арқылы оқып таныспай, оны өз көзімен көріп, 

тарихына тереңірек үңілсе нұр үстіне нұр болар еді. Өлкетану жұмыстарын жандандыру 

арқылы бұрынғы жер-су атауларының шығу тегін зерттеп, қалпына келтіру, халыққа көп 

танымал  емес  бай  мұраны  жинастыру,  тарихи-мәдени  ескерткіштерді  қорғауға  алу  іс-

шаралары еліміздің барлық аймақтарында атқарылуда. Дегенмен де, бұл атқарылып жатқан 

жұмыстар әлі де болса жандандыруда қажет етеді.

Өлкетану жұмыстары оқушылардың қоршаған табиғи құбылыстары және олардың өзара 

байланыс заңдылықтары туралы алған білімдерін нығайта түсіп, қоршаған ортаға, елінің та-

рихына, әдет-ғұрпына деген қызығушылықтарын арттыратыны сөзсіз. Өлкетану материал-

дары қоршаған ортаға тікелей бақылау жасауға мүмкіндік береді. Ол туған өлке табиғатын, 

оның  байлықтарын,  даму  заңдылықтарын,  жергілікті  жердің  халқы  мен  шаруашылық 

түрлерін және олардың байланыстарын ұғынуға көмектеседі.

Осы мақсатта Қызылорда облысы, Қармақшы ауданы аумағында орналасқан бірнеше та-

рихи ескерткіштер мен көне қалаларға орын беріп отырмыз.

Түйін сөзер: өлкетану, патриоттық тәрбие, Қорқыт Ата, Шірік Рабат, Алтынасар, 

Сырлытам, Жетіасар.

В статье поднимаются вопросы о патриотическом воспитании учащихся через изучение 

краеведения. Через изучение краеведения, наряду с привитием у учащихся любви к отчизне, 

земле можно воспитать молодое поколение, восхваляющее родину, народ, историю, куль-

туру. Если бы каждый учащийся, на проживающей его территории познавал исторические 

памятники, древние города не только через средства массовой информации, а видя своими 

глазами, глубоко вникая в историю – это было бы прекрасно. Наряду с оживлением работы 

краеведения во всех регионах республики ведутся мероприятия по изучению происхожде-

ний названий вод и земель, по их восстановлению, по сбору малоизвестного для народа 

богатого архивного материала, по защите культурно-исторических памятников. Несмотря 

на эти проводимые работы, необходимо еще большие оживит работу. 

Работа по краеведению не только закрепляет у учащихся знания по окружающим при-

родным явлениям, об их законных взаимосвязях, но и безусловно вызывает определенный 

интерес  к  окружающей  среде,  истории  государства,  к  обычаям  и  традициям.  Материалы 

краеведения дают возможность прямого контроля над окружающей средой. Помогают по-

нять  природу  родного  края,  его  богатства,  законы  развития,  виды  хозяйств,  характерные 

черты жителей местного населения и их взаимосвязь.

75

ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ

В этих целях, отводим место нескольким историческим памятникам и древним городам, 

расположенным на территории Кармакчинского района Кызылординской области.

Ключевые слова: краеведение, патриотические воспитание, Коркыт Ата, Ширик Ра-

бат, Алтынасар, Сырлытам, Жетиасар.

The article raises questions about the patriotic education of students through the study of local 

history. Through the study of local history, along with graft students love for the fatherland, the 

earth can educate the younger generation, praising their homeland, people, history and culture. 

If every student living on its territory and learned historical monuments, ancient cities , not only 

through the media, and seeing with your own eyes, delving deep into history - it would be perfect. 

Along with the revival of local history in all regions of the country are carried out activities to 

study the origin of the names of water and land for their restoration, a little-known collection of 

the people rich archival material for the protection of cultural and historical monuments. Despite 

these ongoing work should be further enliven the work.

Work on local history not only perpetuates the students knowledge of the surrounding natural 

phenomena, their legal relationships, but certainly causes a certain interest in the environment, 

the state’s history, customs and traditions. Local history materials allow direct control over the 

environment. Help understand the nature of his native land, his wealth, laws of development, types 

of households, the characteristics of the inhabitants of the local population and their relationship.

For  these  purposes,  assigns  several  historical  monuments  and  ancient  cities,  located  in  the 

territory Karmakchinskiy region of Kyzylorda oblast.

Keywords: local history, patriotic education, Korkyt Ata, Shirik Rabat, Altynasar, Syrlytam, 

Zhetiasar.

Қазіргі таңдағы қоғамның саяси, әлеу мет-

тік  және  экономикалық  дамуындағы  жаңа-

ру  үрдістері  өткен  тарихымыз  бен  мәде-

ни  мұраларымызды  қайта  қарауды,  рухани 

құндылықтарымызды  саралап,  оны  мек-

тептің  оқу-тәрбие  процесіне  ендіру  ар қы лы 

оқушылардың  патриоттық  сезімін  қа лып-

тастыруға қолайлы жағдайлар жаса лып  отыр. 

Патриоттық  тәрбиені  халық  пе да  го гикасы 

арқылы  қалыптастыруда  өл ке та ну  жұ мыс-

тарының мүмкіндіктері мол.

Өлкетану  жұмыстары  оқушылардың  қор -

шаған  табиғи  құбылыстары  мен  заттары 

туралы,  олардың  өзара  байланыс   заң ды-

лықтары  туралы  түсініктерін  қа лып тас ты-

руға көмектесіп, өмірге деген қы зы ғу шы лық-

тарын  арттырады.  Өлкетану  мате риал да ры 

қоршаған  ортаға  тікелей  ба қы лау  жа сауға 

мүмкіндік  береді.  Ол  туған  өл ке  табиғатын, 

оның  байлықтарын,  даму  заң дылықтарын, 

жергілікті  жердің  халқы  мен   шаруашылық 

түрлерін  және  олардың  бай ла ныстарын 

ұғынуға  көмектеседі.  Оқу-тәр бие   про-

цесінде  халық  педагогикасының  құрал да-

рын  өлкетану  жұмысында  пайдалану   ар қы -

лы  оқушылар  тек  нақты  білім  мен  ұғым ды 

меңгеріп қана қоймай, дүниенің бір тұтастығы 

мен  әртүрлілігі,  дамудың  үз дік сіз дігі,  өзара 

байланыс  пен  әрекеттестік,  дүние нің  нақты 

заттар мен құбылыстардан тұра тындығын та-

нып, олардың дүние та ным дық көзқарастары 

ке ңейеді [1]

.

Оқушыларға  қазақ  халқының  этностық 

ерек  ше  ліктерін, тарихы мен мәдениетін, сон-

дай-ақ халықтың батыр ұл-қыздарының ер лік 

іс терін дәріптеу жастарға патриоттық тәр бие 

беру дің және оны қазіргі жағдайда зерт теудің 

қажеттілігін арттыра түседі.

Жалпы Қазақстанда тұратын халықтардың 

қа зақ  халқының  ұлттық  тарихына  деген  қы

-

зығушылығын  дамыту,  ұлттық  сана-сезім ді  

қалыптастыру оның патриоттық сезі мін  тәр-

бие леу де негізгі бағдар болады.

Қазақстан  тәуелсіздік  алғаннан  бе рі  

жергілікті  жерлердегі  Өлкетану  меке ме-

ле рінің  ісін  жандандыру,  бұрынғы  жер -

76

ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ

су  атауларының  шығу  тегін  зерттеп,  қал пы на 

келтіру, халыққа көп танымал емес бай  мұраны 

жинастыру,  тарихи-мәдени  ес керткіштерді 

қорғауға алу ісі қолға алынды. Жергілікті жер-

лерде  облыс,  аудан  Өл ке тану  мұражайлары 

жұмыс істейді. Қазақ станның әр өлкесіне арнайы 

ғылыми-зерт теу экспедицияларын ұйымдастыру 

да   ілгері  дамуда.  Өлкетанудың  өзіндік  атқа-

ратын  3  функциясы  бар:  бірінші  функциясы 

–  педогогикалық,  білім  беру  орталықтарында 

оқыту және тәр биелеудің тиімділігін жоғарылату 

үшін  қолданылатын  дидактикалық  әдіс  ре-

тін де;   екінші  функциясы  –  оқытулық,  ол  өл-

ке та нуды  элементарлы  мектеп  география сын  

оқытудағы  базалық  курс  ретінде  қарас ты рады; 

үшінші функциясы – ғылыми, ол өлкетануды 

барлық  әдістерімен  бірге  гео гра фия лық 

зерттеудің  жүйелік  құрамы  ретінде  қарас-

тырады.  Өлкетанулық  зерттеулерді  жүр гі зудің 

өзіндік әдістері бар. Олар: эко но микалық, тари-

хи, географиялық, әлеу меттік, картографиялық, 

модельдеу   ар қы лы,  статистикалық,  визуальді 

(бай қау),  ан кеталық және сипаттау әдісі.

Өлкетану  жұмыстары  оқушылардың 

қор шаған  табиғи  құбылыстары  мен  затта-

ры  туралы,  олардың  өзара  байланыс   заң-

дылықтары  туралы  түсініктерін  қалып-

тас тыруға  көмектесіп,  өмірге  деген  қы-

зы ғу шылықтарын  арттырады.  Өлкетану 

ма те риалдары  қоршаған  ортаға  тікелей 

бақылау жасауға мүмкіндік береді. Ол туған 

өлке  табиғатын,  оның  байлықтарын,  даму 

заңдылықтарын,  жергілікті  жердің  халқы 

мен  шаруашылық  түрлерін  және  олардың 

байланыстарын  ұғынуға  көмектеседі.  Оқу-

тәрбие  процесінде  халық  педагогикасының 

құралдарын  өлкетану  жұмысында  пайдалану 

арқылы оқушылар тек нақты білім мен ұғымды 

меңгеріп қана қоймай, дүниенің біртұтастығы 

мен  әртүрлілігі,  дамудың  үздіксіздігі,  өзара 

байланыс  пен  әрекеттестік,  дүниенің  нақты 

заттар  мен  құбылыстардан  тұ ратындығын  та-

нып,  олардың  дү ние та нымдық  көзқарастары 

кеңейеді.

Ұрпағымызды  кеудесінде  намысы  бар,  бі-

лім ді,  туған  елін,  жерін  сүйетін  өнегелі  ұр  пақ 

етіп өсіргіміз келсе, бар назарды келешек ұрпақ 

тәрбиесіне аударуымыз қажет. 

Қазақстан  Республикасының  Президенті 

Н.Ә.Назарбаев  мемлекеттік  білім  құжат та-

рын да  маңызды  орынды  патриотизм,  пат-

риоттық тәрбиеге береді. Әсіресе, бас тауыш 

сынып  оқушылары  өзінің  «қазақ стан дық» 

екенін  мақтанатындай  етіп  тәр бие леу  үшін 

педагогика,  халық  педагогика сы на  сүйену 

қажет екенін айтады [2].

Патриоттық тәрбиенің мазмұны мынадай 

қасиетті  қалыптастыруды  көздейді:  Ота-

нын  сүю және азаматтығын мақтан тұту; өз 

отаны ның болашағы үшін, мамандығы үшін 

қыз мет ету, ана тілін жетік меңгеріп сүйе бі-

лу  халқының  салт-дәсүрін,  ерекшеліктерін 

бі лу, дінге, тарихи мұраларға құрметпен қа-

рау,  өз  отандастарына,  сондай-ақ  басқа  ұлт 

өкіл деріне адамгершілік көзқарас білдіру.

Қазақстандық  отаншылдыққа,  ұлт жан-

ды лыққа,  елдегі  барлық  халықтарды  дос-

тық  қатынасқа тәрбиелеу аса маңызды мін-

дет. Қазір Қазақстан Республикасы – тәуел-

сіз  мемлекет.  Мұнда  көптеген  ұлттар  мен  

халықтардың  бір-бірімен  тату-тәтті,  сый-

ластық,  ынтымақта  қатынас  жасауы  ти іс. 

Қазақстан  олардың  бәрінің  отаны  бол ған-

дықтан біздің елді мекендеген барлық ха лық-

тар отаншылдық рухында тәрбиеленуі қажет. 

Мектеп  оқушылары  арасында  жүргізілген 

жұмыстарымызда, сабақтарда оларды қазақ-

стан дық отаншылдыққа тәрбиелеуге ерекше  

мән   беруіміз  керек.  Ал,  қазақ  жастарын 

отан шылдыққа тәрбиелеуге үлкен міндеттер 

жүк теледі. Өйткені, Қазақстанның байырғы 

тұрақ ты халқы – қазақтар, жердің де, елдің 

де  не гізгі,  түпкі  иесі  солар.  Сондықтан  да, 

ал дымен  қазақ  жастарын  отаншылдыққа, 

ұлт  жандылыққа тәрбиелеу ерекше маңызды.

Патриоттық тәрбиені ұрпақ бойы на  сіңіру 

үшін әр уақыттағы қазақ хал қы ның басынан 

өткен  оқиғаларды  ай та  отырып,  түсіндіру 

қажет.

Осы  мақсатта  туған  жерім  Қармақшы 

ауда ны ның аумағындағы Қорқыт ата мазары, 

«Жеті асар», «Алтындыасар», «Шірік Рабат», 

«Сыр лытам», «Қосқала», т.б. көне заманның 

тари хи-архитектуралық ескерткіштерін мен 

қа тар  аты  аңызға  айналған  орта  ғасыр  ой-

шылы,  күй  атасы  Қорқыт  бабаға,  «Рүстем-

77

ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ

Дас тан»  эпосының  қазақша  нұсқасының 

ав то ры  ақын  Т.Ізтілеуовке,  2-дүниежүзілік 

со ғыс  майданында  қаза  болғандарға  ар нал-

ған  ескерткіштерімен  таныстыра  оты рып, 

оқушылардың  бойында  еліне,  же рі не  деген 

сүйіспеншілігін арттыру.

Қорқыт  Ата  ескерткіші  –  сәулет  өне-

рі нің  айрықша  үлгісі.  Қызылорда  облысы  

Қар мақшы  ауданы  Жосалы  кентінен  18 

км   жерде,  Қорқыт  станциясының  түбінде 

(1980). Қорқыт Ата ескерткіші темір бетон-

нан  жасалған биіктігі 8 метр, 4 тік стеладан 

тұрады.  Әрбір  стела  әр  тарапқа  қара тып 

тұрғызылған құлпытастарға ұқсайды. Жоға-

ры  жағы кеңейе келіп, шөміш пішінінде түйі-

се тін стелалар қобыз бейнесін де меңзейді. 

Түйі сер  түбіндегі  орталық  тесігінде  40  ме-

талл түтік бар. Олар жел соққан кезде қобыз  

сарынымен үндес дыбыс шығарады. Аңыз-

дар да айтылғандай, Қорқыт Ата мазарында 

соқ қан  желге  үн  қосатын  қобыз  қойылған. 

Қорқыт Ата ескерткішінің ішкі жағы мәң гі-

лік өмір сырын іздеген Қорқыт атаның кие-

лі   желмаясының  шартарапқа  жол  тартқан 

ізін  ишаралайтын  «Түйе  табан»  өрнегімен 

бе зен дірілген.  Әрбір  стеланың  үшкілдене 

біт кен  төбесі  күмбезге  ұқсатылып,  ерекше 

сәу лет керлік  композиция  шешім  тапқан. 

1997  жы лы  ескерткішті  қалпына  келтіру, 

жөн деу  жұмыстары  жүргізілді.  Амфите-

атр,  қонақ  үйі,  т.б.  нысандардан  тұратын 

тұ тас  архитектуралық  ансамбль  жасалып,  

ме мориалдық  кешенге  айналды.  2000  жы-

лы  кешен  жанынан  мұражай  ашылды.  

Оның  қорында  700-ге  жуық  экспонат  сақ-

талуда.  Мұражай  экспозициясында  Қорқыт 

өмір  сүрген  дәуірдің  тарихы  мен  мәде ние-

ті  жайлы  мәліметтер  беретін  материал-

дар  қамтылған.  Бұл  ескерткіш  кешен  күл лі 

түркі  халықтарына  ортақ  қасиетті  зия рат 

орындарының бірі болып саналады [3]. Бұл 

Қорқыт  ата  ескерткішін  білім  алу шы лар-

ға  таныстыру  экскурсиялық  сапар  ар қы лы 

жүзеге  асыра  аламыз.  Қорқыт  Ата  ке се-

несін,  мұражайын  көрсету  арқылы,  бі лім 

алушылардың  мәдениетін  жоғарлату,  ата-

бабаларының  мұраларын  қадірлеуге  үй ре-

ту.  Өйткені Қорқыт Ата қазақ, жалпы түркі 

халықтарының  мәдени-дәстүрінің  негізін 

салушылардың бірі деп қарастыруға болады. 

Қорқыт Ата мұрасындағы адам мәселесі, оның 

өмір  сүру  қағидалары,  мақсат-мұраттары 

және  қоғам  мен  ұлттық  болмыс  хақындағы 

әлеуметтік-тұрмыстық толғаныстарына алып 

келеді.  Онда  халқының  болашағы,  жалпы 

адамгершілік  құндылықтар  мен  қасиеттерді 

сақтау,  тәлім-тәрбие,  ата  салтын,  дәстүрін 

құрметтеу мен қастерлеу мәселелері сөз бол-

ды.

Қортыт ата ескертіші

Қорқыт ата мұражайы

78

ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ

Жетіасар – б.з.б. 3-1 ғасырлардағы қаңлы 

тай палары  қоныстарының  орны.  Жосалы 

те мір  жол  стансаның  (Қызылорда  облысы) 

ма ңындағы  бір-біріне  жақын  бірнеше  қо-

ныс тардан  тұрады.  Осы  қоныстардың  бірі 

көле мі жағынан үлкен, орташа қоныс болып, 

он да  тайпа  ақсүйектері  тұрғанға  ұқсайды. 

Соң ғы жылдары оның орнын қазғанда, сол 

кез де  салынған  үйлердің  қабырғаларынан 

әде мі  ою-өрнекті  әшекейлер  табылды.  Осы 

ай мақты мекендеген қаңлылар Қаратау мен 

Сыр дарияның  орта  саласында  да  тұрған. 

Ерте дегі  қытай  деректеріне  қарағанда,  олар-

дың  тайпалық  бірлестігі  бес  «кіші  иеліктен» 

құрыл  ған.  Қоныстарда  120  мыңдай  тү тін    не-

ме се 600 мыңдай адам болған.

Қала  орнында  бірнеше  қоныстар  қал-

ған.   Аталмыш  қоныстар  бір-біріне  өте  жа-

қын.  Олардың  орта  бөлігінде  көлемі  ау-

қым ды  бір  қоныс  бар.  Бұл  мекен  сол  ескі 

ша һар лардың орталығы болған секілді. Өйт-

кені  орналасуы  соған  ұқсайды.  Онда  тай па-

ның  беткеұстар  адамдары  өмір  сү руі  әбден 

мүмкін.  Ақсүйектер  өзге  жұрт  тан  оқшау 

тұрғаны аңғарылады.

Біз  өткеннің  тіршілік  ауанын  қазба  жұ-

мыс тары арқылы бағамдай аламыз. Зерт теу-

шілер  көне  шаһарға  бірнеше  мәрте  ат ба сын 

тіреді.  Олар  әрбір  сапарында  тың  дерек-

терге  қол  жеткізіп  қайтады.  Мәселен,  Жеті-

асардағы  үйлердің  қабырғасын  аршып  көр-

генде,  біршама  дүниелер  қолға  ілікті.  Олар-

дың  арасында  көрген  адам  көз  тоқтатып 

қа рай тын  әсем  әшекейлер  де  бар.  Аталмыш 

зат тар  өзіндік  ерекшелігі  мол  өрнекпен  ай-

шық талған.  Жетіасар  жайында  Қытай  жаз-

ба ла рында  кездеседі.  Сол  елдің  жер  тануға 

шық қан жиһанкездері көрген-білген дүниесін 

қа ғаз бетіне жазып кеткенді жөн санаған екен. 

Сол жазбаларға көз жүгіртсек, Жетіасардағы 

тай палық  бірлестіктер  бес  «кіші  иеліктен» 

тұр ған. Тіпті көне шаһарда 120 мыңға тар та  

шаңырақ  түтін  түтеткен  көрінеді.  Бұл  де ге-

ніңіз – орташа есеппен 600 мыңдай адам де-

ген сөз. Қазіргі күнгі еліміздегі орташа дең-

гей дегі қала халқының санымен шамалас.

Жетіасардың өмір сүру кезеңі екі мың жыл-

дық тан  астам  уақытты  қамтиды.  Нақтырақ 

айт қанда, біздің заманымыздан бұрынғы ІІІ-І 

ғасыр лармен тұспа-тұс келеді. Сол кезеңдегі 

қаң лы  тайпаларының  қонысы  болған.  Сол 

кезең де  Жетіасар  мәдениеті  өркендеген. 

Көне Сырдың төменгі ағысында өркениетті 

өмір  кешкен.  Деректерге  сүйенсек,  Жеті-

асар  тоғыз  ғасырға  жуық  тіршілік  жа са-

ған.  Жетіасар  мәдениеті  Жетіасар-1,  Жеті-

асар-2,  Жетіасар-3  сынды  қалалар  ар қы лы 

белгіленеді. Сондай-ақ осы маңда Бидайық-

асар,  Сырлыасар,  Үңгірліасар,  Томпақасар, 

Қара сар, Жалпақасар, Ағашасар секілді кө не 

қоныстар болған. Олардың жалпы саны 50-

ге  жуықтайды.  Зерттеушілер  осы  ау мақтан 

жүздеген  обаларды  тапқан.  Сол  ке зең дегі 

елге сыйлы азаматтар суландыру мә се ле сіне 

де ерекше мән бергені байқалады.

Ежелгі заманда тіршілік еткен ескі қала-

дан көп жәдігерлер табылған. Аталмыш зат-

тар түрлі заттардан жасалған. Жетіасар жұрт-

шы лығы тастан, сүйектен қажетті бұйымдар 

жа сап ты.  Тіпті  металды  пайдалана  білген. 

Осы ған қарай отырып, көкейге түйе тін жай-

лар  жеткілікті.  Жетіасар  мәдениеті  өзгеден 

еш бір кем бола қоймаған. Біздің замандағы 

ІV-VІ  ғасырлардың  аралығын  қамтитын 

Жеті асар-2 өркениетіне де зер салуға бола-

ды.  Бұл  кезеңде  жергілікті  халықтарға  ғұн 

мә де ниеті  әсер  еткен  сыңайлы.  Өйткені 

ғасыр лар  он  қолынан  өнер  тамған  ұсталар 

түр лі  бұйымдар  жасауға  назар  аударған. 

Олар қыш ыдыстарды да жасай білген. Одан 

кейін гі кезең VІ-ІХ ғасырлар аралығын қам-

тиды. Оны Жетіасар-3 кезеңі деп те атай ды. 

Бұл кезең тайпалардың қоныс ау да ру кезеңі 

болған. Белгісіз себептермен олар дың үдере 

көшу жағдайы орын алған.

Жетіасар мәдениетінің ықпалы Сырдария 

бойын да, одан әрісі Ташкент маңайына дей-

ін жеткен. Аралдың маңайында да осын дай 

жағдай  байқалған.  Тарихшылар  Әму да рия 

жағасына  дейін  жетіасарлық  мәде ниет тің 

ықпалы болғанын жасырмайды.

Көне  қалада  тұрған  адамдар  тіршіліктің 

сан алуан түрлерін кәсіп еткен. Жерден не сі-

бе  терген егіншілікке де назар аударған. Одан 

қал ды, төрт түліктің де бабын жасай білген. 

Ба лық аулауға да бейжай қарамаған көрінеді. 

79

ҰЛТТЫҚ МҰРА

Зерт теушілер  қаладан  дән  үгіткіш,  қыш 

ыдыс  тарда қалған бидай дәндерін байқаған 

[4].  Жетіасар  мәдениетін  экскурсиялық  әдіс 

бойын  ша білім алушыларға таныстыруға бола -

ды. Жетіасар мәдениеті қоныстардан құ рал  ған 

көлемді  тарихи  мұраларды  құрайтын,  қа  зақ 

тайпаларының көркем мәдениетін, салт-дәс тү-

рін сипаттайтын мәдени орын. Өл ке тану жұ мыс-

тары білім алушының өз тарихын, мәдениетін 

тікелей бақылау жасау ға  мүмкіндік береді. Ол 

туған өлке ділін, оның салт-дәстүрін, жергілікті 

жердің халқы мен  шаруашылық түрлерін және 

олардың бай  ла ныстарын ұғынуға көмектеседі.

Шірік-Рабат – көне қаланың орны. Шама-

мен  б.з.б. 4–2 ғасырлар және б.з. 10–13 ғасыр-

лар  аралығында өмір сүрген. Қызылорда 

обл  ысы  Қармақшы  ауданы  Көмекбаев 

ауы  лынан (Жаңақала кеңшары) оңтүстік-

ба тыс  қа қарай 100 км жерде, Жаңадария 

арна  сының  сол  жақ  жағалауындағы  ең 

биік төбенің үстіне орналасқан.

1946  жылы  Хорезм  археологиялық  жә  -

не    этно графиялық  экспедиция   (же тек  ші  сі  

С.П.Толстов) тауып, 1948 – 49   жыл дары қай-

та  зерт теген.

1957–58 жылдары қазба жұмыстары жүр-

гізілді.  Нәтижесінде  екі  жерлеу  құрылысы, 

үл кен  қоршау,  көне  қорған  түбіндегі  тұр-

ғын үйдің бір бөлігі, қорғаныс қамалы мен  

мұнарасы және кейінгі ортағасырлық кезең-

дегі Цитадельдің шағын бөлігі зерттелді.

2004  жылдан  мемлекеттік  «Мәдени 

мұ  ра»   бағдарламасына  сай  Шірік-Рабат 

архе  о   логиялық  экспедиция  (жетекшісі 

Ж.Құрманқұлов)  зерттеуді  жалғастыруда. 

Төбе  нің  аумағы  850×600  м,  сопақша.  Ете гі  

екі қа тар дуалмен және ені 30–40 м, те рең-

дігі  3–4 м ормен қоршалған. Қорғанға кі рер  

қақ па лар  оңтүстік  мен  батыс  жағында.  Қа-

ла   бірнеше  рет  қайта  тұрғызылған.  Ең  кө-

не кезеңде (б.з.б. 4–3 ғасырлар) төбенің би-

ік  жеріне  сол  жерді  мекен  еткен  патшалар 

жерленген  6  оба  мен  сыртын  топырақтан 

үйген  қорған  салынған.  Оңтүстік  жағында 

жау гершілік кезде паналайтын және обалар-

ды  қорғаушылар  тұрған  бекініс-үйлер  бол-

ған.  Сәл кейінірек б.з.б. 3–2 ғасырларда қам  

кірпіштен өрілген үлкен сағана және бір не-

ше   мазарлар  мен  жер  асты  катакомбалары  

са  лын ған. Бірақ б.з.б. 2 ғ-да Жаңадария суы-

ның  тартылуына байланысты қала өз тір ші-

лі гін тоқтатқан. Тек б.з. 9–13 ғасырлар ара-

лы ғында  өзен  суы  толысып,  қайта  жандан-

ды.    Қазба  жұмыстары  кезінде  табылған 

жер   леу  құрылыстары  өте  ерте  заманда 

тонал   ған. Қазылған бірінші обаның биіктігі 

3,5м,  диаметрі  60м-ге  жуық,  ортасындағы 

диа метрі 30м-ге жуық үлкен шұңқыры бар. 

Оба ның ортасынан аумағы 7,5×7,5 м, терең-

ді гі 2,5 м қабір шұңқыры мен оңтүстік жа-

ғы  нан  оған  кіретін  ұзын  дәліз  (ұзындығы 

15  м)  табылды.  Қабір  ішінен  жалпақ  темір 

сем  сер, үш қырлы ұңғылы қола жебе ұшы, 

жар  ты цилиндр тәрізді алтын бұйым табыл-

ды. Бұл заттар обаның көне екендігін, яғни 

б.з.б. 5–4 ғасырларда салынғанын көрсетеді. 

Сырт  жағынан  дәліздің  басталар  тұсынан 

ор та  ғасырларда  жерленген  10  адамныңқа 

бі рі аршылды. Олар қосымша затсыз кө міл-

ген.  Сонымен қатар, екінші кезеңге жататын  

үш  түрлі  жерлеу  құрылысы  зерттелді.  Ең 

үлкені  –  қаланың  шығыс  бөлігі  қам  кір-

піш тен  салынған.  Сақталған  диаметрі  38,5, 

биіктігі  8,4  м.  Оның  іші  бір-біріне  өте тін  

дәліздері  бар  төрт  бөлмеге  бөлінген.  Олар-

дың   аумағы  бірдей  6×6  м,  ұзындығы  10  м, 

ені 1,7 м. Бөлменің іргелерінен бірқатар ал-

тын  әшекей  бұйымдар  табылды.  Олардың 

ішін дегі бірнеше үш қырлы қола және темір 

же бе  ұштары,  темір  пышақ,  тотығып  кет-

кен  қанжарлар  мазардың  шамамен  б.з.б.  4 

ғасыр дың  аяғы  немесе  б.з.б.  4–3  ғасырлар 

ара лығында  салынғанын  көрсетеді.  Бұл 

жер де табылған аса бір құнды бұйым ауыр 

қару ланған жауынгер (катафрактарий) сауы-

тының  бір  бөлігі.  Осы  темір  пластина лар 

арқылы  сақ-апасиак  жауынгерінің  сауы тын 

жаңғыртуға  мүмкіндік  туды.  Зерт телген 

екінші  мазар  кішірек  шаршы  (19,5×19  м) 

бейнелі,  сыртқы  қабырғасының  қалыңд. 

5–5,5 м, қам кірпіштен соғылған. Табыл ған 

темір  садақ  ұшы  мен  керамика  сынық та ры 

бұл  мазардың  шамамен  б.з.б.  3–2  ғ-ларда 

салынғанын  көрсетеді.  Жерлеу  құ ры-

лыстарының үшінші түрі қаланың нақ орта-

сындағы  үлкен  обалар  арасындағы  ашық 

80

ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ

алаңнан табылды. Жер үстінде диа мет рі 18–20 

м, тереңдігі 0,5 м-ге жететін таяз шұңқырлар 

байқалып, соның екеуі зерт телді. Біріншісінде 

тереңдігі  5  м-ге  жуық  төртбұрышты  қабір 

шұңқырының  шы ғыс  және  батыс  жағынан 

катакомбаға ұқ сас жерлеу камералары салы-

нып, аузын қам  кірпіштермен өріп бекіткен. 

Ішінен  үш  адам ның  сүйегі  табылды.  Оның 

бірі белінде бел беуі, оған ілінген ұзын темір 

семсері  мен  пы ша ғы  бар  ер  адам,  одан  әрі 

іргеге  қарай  бір  әйел  және  ер  адам  бірінің 

үстіне  бірі  қойы лыпты.  Бәрі  де  қымбат 

бұйымдармен 

әше кей ле ніп 

жерленген. 

Сондай-ақ оба ішінен тас, алтын моншақтар, 

жапсырмалар,  т.б.  табыл ды.  Олардың  ең 

құндысы – жауын гердің бас жағына қойылған 

керами ка  ыдыстың бүйіріндегі бес таңбадан 

тұра тын   жазу  мен  шебердің  өзіндік  белгісі. 

Бұл  жазу  Сыр  бойынан  табылған  б.з.б.  4-2 

ғ-лар дағы  ең  көне  жазу  үлгілерінің  бірі. 

Әлі  оқылмаған.  Дегенмен,  көне  соғды  жә-

не  Есік обасынан табылған жазуларға ұқ сас. 

Қалған  қабірлер  түгел  тоналған,  қа бір де гі 

адам  сүйектері  мен  заттар  шашылып  қал-

ған. Шірік-Рабат қазбалары Тұран ойпатын 

б.з.б. 1-мыңжылдықта мекендеген сақ, мас-

сагет  тайпаларының  мәдениеті  мен  шаруа-

шылығының  Оңтүстік  Хорезм,  одан  арғы 

Ахе мен әулеті билеген парсы елдерімен ты-

ғыз байланыста өрбіп, аса жоғары деңгейде 

да мығанын көрсетеді. Қазіргі кезде көп бөл-

ме лі үйдің 300 м2 алаңы аршылған. Қазылған 

жер ден  төрт  бөлме  шықты.  Олардан  әр 

түрлі  деңгейде  хумдар,  көзелер,  құтылар, 

сыр ты  мен  іші  шыны  бояумен  сырланған 

ыд ыс  сынықтары, ошақ, тандыр және таш-

нау табыл ды. Бұл заттардың жасалу мерзімі 

шама мен  9–12  ғасырлар  [3].  Шірік-Рабат 

мәде ни орның өлкетану жұмыстары арқылы 

білім  алушылардың  тарихи  мәдениетін 

жоғар латып, өз ұлтының мәдени бастаулары 

тур алы мәлімет алып, ұлт мәдениетінің бай 

екендігіне мақтанышпен қарауына, патриот-

тық сезімін оята отырып өмірге деген  қы зы-

ғу шылықтарын арттыруга септігін тигізеді. 

Алтынасар  –  көне  қала  орны. 

Қызылорда  облысы  Қармақшы  ауданы 

Қуаңдария  өзенінің  ескі  арнасының  бой-

ында  орналасқан.  Ежелгі  аты  белгісіз.

Алғаш  1948  ж.  Хорезм  археолеологиялық 

экспедициясы  (жетекшісі  С.П.Толстов)  зерт-

теген. Қала жұртының аумағы 17 га. Жота ба-

сында екі төбенің сұлбасы айқын байқалады. 

Біріншісі  «Үлкен  үй»  аталады,  аумағы 

150х150 м, биіктігі 12–15 м. Мұнда негізінен 

тұрғын  үйлер  болған.  Екінші  төбе  «Кіші 

үй».  Жүргізілген  қазба  жұмыстары  қаланың 

төмендігі қабаты 1–8 ғасырлларда салынғанын 

анықтады. Жоғары қабаты 6–8 ғасырларға жа-

тады. Жоғары қабаттағы тұрғын үйлер орын-

дары қазылды. Бөлмелерде суфалар мен еден 

үстіне орнатылған  ошақтар сақталған. Олардың 

бөренелермен, 

қамыстармен 

жабылған 

төбесі  жайпақ  болғандығы  анықталды.

Қала  халқы  мал,  егін  шаруашылығымен 

айналысқан.  Сырдың  төмен  ағысындағы 

Жеті асар  мәдениетінің  басқа  қоныстары 

секіл ді,  Алтынасардың  да  ежелгі  тұрғын-

да ры  жау  шапқыншылығынан  қаланы  тас-

тап   кеткен  [4].  Астынасар  мәдени  орын  ер те 

заманнан  зерттеуші  ғалымдардың  қызы ғу-

шылығында  болған.  Білім  алушыларға  экс -

курсиялық  шара  арқылы  жүзеге  асыру,   бұл 

мәдениеттің  өз  ерекшелігн,  сан  түрлі  сыр-

ға  толған  жәдігерлерін  бағалауға,  маңыз-

ды лы ғын  ұғынуына  жағдай  жасалады. 

Өлке  материалдарын  пайдалану  оқу шы-

ларға туған жер тарихын, өлке тарихын сүюге, 

құрметтеуге  шақырады.  Өз  жері нің  қадір  – 

қасиетін  біліп,  танып  өс кен  ұрпақ  сол  елдің 

азаматы болмақ. Өлке та ну жұмыстары арқылы 

қаншама  тарихи   фак ті лерді,  оқиғаларды  ба-

яндайдап,  олардың  бә рі  олардың  жүрегіне, 

сезіміне әсер ете ді,  адамгершілігі жоғары сапа-

лы азамат болып қалыптасуына үлес қосады.

Ту ған  өлкеңнің  мәдени  мұра  нысанда-

ры на  деген  құрмет  пен  сүйіспеншілік 

қасиет тер,  оларды  қорғай,  бағалай  және 

мә де ни  мұра  нысандарын  ажырата  тал-

дай  білуді  өзінің  борышы  санауы  өлкеге 

деген  патриоттық  сүйіспеншілікпен  туады.

81

ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ

ӘДЕБИЕТТЕР

1 Шаушекова Б.К. Өлкетану жұмыстарында қазақ халық педагогикасы құралдары арқылы 

оқушылардың экологиялық мәдениетін қалыптастыру. Автореферат. – Қарағанды, 2007.    

     2 Қазақстан Республикасы Президентінің 2004 жылғы 13 қаңтардағы №1277 Жарлығымен 

бекітілген 2004-2006 жылдарға арналған «Мәдени мұра» мемлекеттiк бағдарламасы  

3 www.e-kyzylorda.gov.kz

4 

www.syrboyi.kz

5 www.karmakshy.gov.kz

Мен табиғатты сүйемін. Мен шынайы поэзияны сүйемін. Абай мен Қасымды 

қанша оқысам да менің сусыным қанбайды... Мен Құрманғазы мен Дәулеткерейдің 

күйлерін тыңдағанда өзімді өзім ұмытып кетемін. Махамбет жырының әр сөзінің астынан 

дүрсілдеген ат дүбірін, қарыш-құрыш сілтескен найза, қылыш үндерін естігендей болам. 

О, қасиетіңнен айналайын, қазақ жері. Осының бәрі сенің топырағыңда өсіп, өнген 

кереметтер емес пе...

Б.Соқпақбаев

82

ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ

ӘОЖ 372.018

Г.Н.Букурова

Педагогика ғылымдарының магистрі

ЭТНОПЕДАГОГИКА АРҚЫЛЫ ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕНІ ҚАЛЫПТАСТЫРУ

Қазақ этнопедагогикасының мазмұны бай және сан қилы. Ол жеткіншек ұрпаққа тәрбие берудің 

барлық жағын қамтиды. Тәрбиенің қалыптасуы мен дамуы халықтың сан ғасырлық тарихымен, ты-

ныс тіршілігімен, тұрмыс-салтымен және мәдениетімен тығыз байланысты. Мақалада этнопедаго-

гика пәні арқылы, тәрбие берудің жолдары қарастырылған. Сонымен қатар, халықтың тәрбиесінде 

балалар  мен  жастарға  тәрбие  беруде  педагогикалық  ықпал  етудің  толып  жатқан  әдіс  тәсілдері 

айтылған.

Түйінді сөздер: тәрбие, этнопедагогика, ұлт, әдіс, тәсіл, ұрпақ.

Содержание  казахской  этнопедагогики  богатое  и  разнообразное.  Оно  охватывает  все  стороны 

воспитания подрастающего поколения. Формирование и развитие воспитания тесно связано с древ-

ней историей, жизнью, бытовыми традициями и культурой народа. В статье рассмотрены пути вос-

питания через предмет этнопедагогики. А также, названы многочисленные методы и способы педа-

гогического влияния на воспитание детей и молодежи в народном воспитании.

Ключевые слова: воспитание, этнопедагогика, нация, метод, способ, поколение.

Kazakh ethnopedagogics content rich and varied. It covers all aspects of upbringing the younger gen-

upbringing the younger gen-

eration. Formation and development of upbringing  is closely linked with ancient history, life, household 

traditions and culture of the people. The article describes the way of upbringing through the subject of eth-

nopedagogics. And also named numerous methods and techniques pedagogical influence on the education 

of children and youth in the national education. 

Keywords: upbringing, ethnopedagogy, nation, methods, techniques, generation.

Бүгінгі күннің ең көкейкесті пробле ма сы-

ның бірі мектепке дейінгі тәрбиеден бастап 

балалар  бойына  қазақ  этнопедагогикасы 

бойын ша орындалған ғылыми зерттеулердегі 

жетіс тіктерді,  қазақ  этнопедагогикасының 

озық тәжірибелерін ендіру болып отыр.

Еліміз  тәуелсіздік  алғаннан  кейін  ұлт-

тық мектептер ашылып, ондағы оқыту, тәр-

бие леу  бағдарламасына  өзгерістер  ен ге нін 

бәріміз  білеміз.  Сондықтан  да,  халық тық 

педагогиканы  сабақта,  сабақтан  тыс  тәр-

бие  жұмыстарында  қолданып,  оны  оқу-

шылардың  бойына  сіңіру  –  біздің  бас ты 

міндетіміз. Н.А.Макуова өзінің іс-тәжір бие-

сін де,  ұлттық  білім  беру  жүйесінде  негізгі 

екі бағытты ұстанғанымыз жөн деп санайды. 

Ол:

1.  Ұлттық  педагогиканың  негізінде  оқу-

шы ларға білім мен өнеге берудің тиімділігін 

кө теру.

2. Халықтық тәрбиенің ықпалы мен пай-

да сын ұқтырып, ұлттық сана-сезім тұрғы сы-

нан  жастарды тәрбиелеу.

Ұлттық мектепте ғана ұлттық білім жүйе-

сі жүзеге асырылады. Ұлттық білім деп бі лім  

мазмұнындағы  ұлттық  дүниетанымды,  ал  

ұлттық дүниетаным – ұлттық болмыс көрі-

ні сінің  жүйесі.  Оқушыларға  қазақ  еліндегі 

тарихи құндылықтарды, ұлттық әдет-ғұрып 

пен салт-дәстүрді оқыта отырып, бойларына 

сіңіріп, ой-өрісінің жан-жақты болуына үлес 

қо суымыз керек.

Қазақ  педагогикасын  бала-бақша  ұжы-

мы  да нақты өзі қабылдаған шешім бойын-

ша,  ғылымдардың  басшылығымен  ғылы ми  

тұрғыда  негізделген  бағдарлама  ар қы лы, 

эксперимент  жолымен  оқу-тәрбие  про це-

сіне  ендіруіне  болады  деп  санайды.  Олай 

дейтін  себебі,  бала-бақша  озық  тәжі ри бе-

нің  жинақталу  мен  таратылуының  ал ғаш -

қы  талабы,  бұнда  ғылым  жетістіктері,  тәр-

биешілердің тәжірибесі, олардың шы ғар ма-

шы лығы  мен  еңбек  ету  мәдениеті  көрнекті 

түр де байқалады.

Халық педагогикасы ұлттық тәжірбиелер 

мен тағлымдардан тұратын бай қазына. Өш-

83

ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ

пес  өнеге,  тәрбие  өрнектері:  жырлар,  ер те-

гі лер,  аңыздар,  жаңылтпаштар,  жұмбақтар, 

сана мақтар,  мақал-мәтелдік  сөздер,  ұлттық 

салт тар  мен  дәстүрлер,  рәсімдер,  әдеп-

ғұрып тар,  ұлттық  ойындар,  үлгі-өнегелер- 

халық тың  құнды  мұрасы,  тәлім-тәрбиенің 

ба ға жетпес қайнар көзі.

Мазмұнының бай және сан қилылығымен, 

ол жеткіншек ұрпаққа тәрбие берудің барлық 

жағын қамтиды. Тәрбиенің қалыптасуы мен 

дамуы халықтың сан ғасырлық тарихымен, 

тыныс тіршілігімен, тұрмыс-салтымен жә не  

мәдениетімен тығыз байланысты. Қазақ хал-

қының  өзіндік  тарихи-географиялық  әлеу-

меттік-экономикалық  жағдайлары  көшпелі 

тұр мыс  салты  олардың  материалдық,  руха-

ни  мәдениетіне,  тұрмысы  мен  діни  көз қа-

рас тарына  өз  әсерлерін  тигізеді.  Осыған 

орай  халқымыздың  өзіне  тән  тіршілік  сал-

ты,  қолданбалы  өнері,  ән-күйлері,  аңыз-

ертегілері,  мақал-мәтелдері,  жыр-дас тан-

дары, әдет-ғұрыптары, ұлттық салт-сана мен 

тәрбиенің халықтық дәстүрлері өмірге келді.

Сөйтіп, өз тіршілігінің сан ғасырлық та-

рихы  ішінде  қазақ  халқы  тәрбиенің  өзі-

не  тән  тәжірибесін,  өскелең  ұрпаққа  тәр-

бие  берудің  өзіндік  әдет  ғұрпы  мен  дәс-

түр лерін  жинақтады.  Оларда  халықтың 

шы ғармашылық  тәжірибесі,  азды-көпті 

ор нықты  қағидалары,  қоғамдық  мінез-

құ лық  нормалары  мен  принциптері  топ-

тас тырылған.  Қазақ  елінің  әлеуметтік-эко-

номикалық,  тарихи  географиялық  жағ дай-

ла рының, халықтың көшпелі өмір салтының 

өзін дік ерекшелігіне сәйкес болашақ ұр пақ-

ты тәрбиелеуде өзіне тән ерекше талаптары 

қалыптасты.

Халықтың  тәрбиесінде  балалар  мен  жас-

тарға тәрбие беруде педагогикалық ық пал  етудің 

толып  жатқан  әдіс  тәсілдері  қол данылады: 

балаларға  қайырымды,  іл ти патты  қатынас 

жасау, баланың асыл, адам гер шілік сезімдерін 

ояту, жанама ықпал жа сау,  моральдық қолдау, 

өзіне  деген  сенімін  ны ғайту,  сенім  арту, 

жауапты да қызықты іс - әре кетке тарту, реніш, 

наразылық  білдіру  неме се  ашулану,  айыптау, 

бұйыру, еркелету, кі нә арту және т.б. Жастарға 

педагогикалық тұр ғыдан ықпал жасауда әсіресе 

тұспалдап айту тәсіліне аса мән берілді.

Ғасырлар  ой  өмір  сынынан  өтіп  келе 

жат қан халқымыздың қасиеті мен өнегесін, 

бала лардың ақ батасын, адал тілегін бүгінгі 

әр бір ел басына үйрету, санасын ояту, әрбір 

ұстаз дың, тәрбиешінің, ата-ананың алдында 

тұр ған парызы.

Бүгінгі  күннің  жаңару  бағыты  бала  тәр-

бие сінің арқауына ұлттық әдет-ғұрып, салт-

дәстүрді,  халықтың  рухани  игілігін  пай-

да лану  басты  назарда  болу  көзделіп  отыр. 

Ұмыт болған салт-дәстүрде халқымызға тән  

ұлттық асыл қасиеттеріміз қайта жаң ғы рып 

жатқан заманда осы мұраларды пе да го ги ка-

мен  ұштастыру басты мәселе.

Халықтық  педагогиканың  мұрасының 

бі рі  –  дәстүр  болып  табылады.  Дәстүр  де-

ге німіздің осы бір ұрпақтан екінші ұр пақ қа 

ауысып  отырған  қоғам.  Өмірінің  да муына 

сәйкес  өзгеріп,  кейбіреулері  жаңа  маз мұн 

алып,  әрі  қарай  дамитын  халықтық  қо ғам-

дық-тарихи өмірінде калыптасқан құбылыс 

бо лады.

Халқымыз өз ұрпағының өнегелі, өнерлі 

ең бек  сүйгіш,  абзал  азаматы  болып  өсуін 

ар ман даған  халықтың  бала  тәрбиесіне  бай-

ла нысты  жарасымды  салт-дәстүрлері  де 

бар шылық.  Сонымен  қатар,  ата-бабамыз 

ұр пағын  ата-дәстүрін  ардақтауға  көп  көңіл 

бөл ген. Ол халық педагогикасының ұлттық 

ұж даны деп есептейміз.

«Атадан бала тусайшы, ата жолын қу сай-

шы»  деп  халық  атадан  балаға  мұра  бо лып 

келе  жатқан  жақсы  қасиеттерді  келесі  ұр-

пақ тың  бойына  сіңіріп,  ізгілікке  тәрбиелей 

ке ле  ата  дәстүрі  бойынша,  ең  әуелі  ананы 

ата-бабаны құрметтеп солардың алдында ұр-

пақ тық борыштарын өтеу. 

Бүкіл азамат қоғамы балаға өнер үйретіп, 

білім беруге, абзал азамат етіп тәрбиелеуге 

үнемі көңіл бөліп келеді. Тіпті ертеден бергі 

мезгілдегідей халық болса да, баланы саналы, 

еңбек  сүйгіш,  адал,  шынайы  адамгершілік 

қасиеттерге  баулуға,  оларға  педагогикалық 

ақыл-кеңес беруге тырысып баққан.

Ең  алдымен,  М.  Әуезов  айтқандай:  «Ел 

мен   елді,  халықпен  халықты  теңестіретін  - 

білім». Яғни, білімді болу деген сөз - бел гі-

сіз нәрсені айту қабілетіне ие болу деген сөз. 

Ал белгісіз нәрсені аша білу деген сөз – ол 

84

ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ

теориялық өнердің барлығына тән ор тақ  жайт. 

Сондықтанда басты парызымыз – жас ұрпаққа 

терең,  әрі  сапалы  білім  бе ру,   арман  талабын 

сезініп,  ілім-білімде  үл кен  құлшынысын 

көрсетіп  өз  елінің  ең се сін  көтерер  азаматын 

тәрбиелеу болып та бы ла ды.  

Өнер де, даналық та егер оны үйренбесе 

қол ға оңай түспейді. Сондықтан, білсем, ұқ-

сам   деген  ой  талпынысын  қанағаттандыра 

бі лу керек.

Мектепке даярлық топ балаларымен жұ-

мыс  жүргізуде  төмендегі  тәрбие  міндеттері 

қам тылады:

- бесік жырларын, салт-дәстүр жырларын, 

жұбату  өлеңдерін,  төрт  түлікке  қатысты 

өлеңдерді,  мақал-мәтел,  жұмбақ,  тақпақтар 

айтқызу,  жеңіл  ойын  түрлерін  ойнату,  ой 

ұшқырлығы мен тіл кестелігіне жетелеу;

-  туыстық  атауларды  үйрету,  оның  мән-

ма ңызын  түсіндіру  арқылы  туысқандар, 

үлкенді - кішілі адамдар арасындағы өнегелі 

қарым-қатынасқа,  сыйластыққа,  қайы рым-

ды лыққа, адалдыққа тәрбиелеу;

-  ертегі,  аңыз-әнгімелер  тыңдау  арқылы 

ха лықтың  ой-арманын,  тілегін  ұқтырып, 

ұлт тық  сезімге,  ұлттық  этикаға  баулу,  тал-

ғам паздық  пен  сезімталдық  қасиеттерін, 

ақыл ойларын орнықтыру;

-  малды  ауылдын  тұрмыс-тіршілігімен 

та ныстыру  арқылы  ата-бабаларымыздың 

бай ырғы кәсібін, малдың қасиеті мен кем ші-

ліктерін, мал бағудың өзіндік тәсілдерін, та-

би ғат, жер, су, ауа-райының ерекшеліктерін, 

ұлттық  ойындардың  түрлерін  жетік  білуге, 

салт-дәстүр  мен  әдет-ғұрыптағы  ырым  жо-

ра лар ды ажыратуға, ұлттық қолданбалы өне-

ріне қызығушылығын арттыруға тәрбиелеу.

Тәрбие  жұмысында  қазақ  этно педа го ги-

касы  материалдарын  түрлі  суреттер,  диа-

фильм дер  көру,  көрмелерге,  музейлерге, 

гале реяларға бару, түрлі кездесулер, бай қау-

лар,  мерекелік  ертеңгіліктер  өткізу  арқылы 

жү зеге асады. Мектепке дейінгі даярлық то-

бын да жеңіл делінген түрде «Табиғатым – тал 

бесігім»,  «Жамбы  ату»,  «Салт-дәстүрімізді 

ұмыт пайық!», «Ата салтым – халықтық қал-

пым»,  «Қонақ  күту-қазақтың  бөлінбейтін 

ен шісі»,  «Төрт  түлігіміз  түгел  болсын», 

«Ұлыстың  ұлы  күні  наурыз»,  «Бесікке  са-

лу»,   «Тұсау  кесу»,  «Атқа  мінгізу»,  «Ат 

қою», «Сүйінші сұрау», «Бесік жыры» т. б. 

ша ра ларды  өткізуге  болады.  Бұл  шаралар 

мен бірге «Сақина салу», «Тақиятастамақ», 

«Көр ші», «Бәйге», «Аударыспақ», т. б. ойын-

да рын  ойнау  арқылы  балалардың  бойына 

қазақ тың ұлттық салт-дәстүрін, әдет-ғұрпын 

қалып тастырамыз.

Жалпы ойын түрлерін жүргізу нәти же сін-

де оқушы өзін-өзі танытуға деген құл шы ны-

сын  шыңдай түседі.

Оқушылардың  шығармашылық  қабі лет-

тері, пәнге деген қызығушылықтары артады. 

Қызығушылық пен белсенділік үнемі артып 

отыру арқылы қабілеттің көптеген қырларын 

қалыптастыруға  болатындығы  айқын  көрі-

не ді.  Мысалы  ашық  сабақтарда  ұлттық 

ойын  түрлерін  көрсету  арқылы  оқушының 

өз ұлтына деген сүйіспеншіліктерін арттыру 

ке рек. Оқушылардың ұлттық құндылық қа-

сиет терін сыныптан тыс тәрбиелік шаралар 

ар қылы да қалыптастыру қажет.

Әр ұстаз оқу-тәрбие жұмысына шығар ма-

шылықпен қарап, жаңа заман талабына сай, 

озық ұлттық дәстүр рухында тәрбиелеп, са-

бақты түрлендіру мақсатында оқытудың түр-

лі  әдіс-тәсілдерін  пайдаланса,  игі  нәтижеге 

же теріміз сөзсіз.

Бұл  ойын  ойнау  арқылы  қалыптастыру, 

тек біздің елге қатысты мәселе емес, ата-ба-

ба  дәстүрін  қандай  заманда  өмір  сүрсе  де,  

бұлжытпай сақтауға тырысатын ұлттың бі рі 

көршілес жатқан Жапон елдерінде де кез де-

се ді.

Ғылымы  мен  техникасы  қарыштап  да-

мып,   кез-келгеннің  миы  жетпес  ғажайып 

тех нологияларды  өндіріске  енгізіп,  со ның  

арқасында  экономикасы  өзге  мем ле кет-

терден  озық  тұрған  Жапонияның  адам  ре-

сурс тарына  деген  қатынасы  таңданарлық. 

Бала ның ержеткенге дейінгі рухани толысуы 

үшін жасалатын ғұрыптар Күншығыс храм-

да рын да  күні  бүгінге  дейін  бұлжытпай 

орын далады деуге болады. 

Ер  бала  беске,  қыз  бала  жетіге  толғанда 

ата-анасы  оған  арнайы  кимоно  кигізіп, 

храмға  апарып,  баланың  амандық-саулығы 

үшін  рәсімдер  жасайды  екен.  Осы  шараға 

ар найы ұлттық тағамдар пісіріледі. Ал, бала 

85

ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ

ержетіп, жиырма бірге келгенде арнайы ки мо-

но  киіп,  храмға  барады.  Үлкен  өмірге  қа дам 

басу  кезеңі  осы  уақытта  басталады.  Бұл  ең 

алдымен, Ата-баба дінін бала жүрегіне ұя ла-

тып, бойына сіңіру принципімен бай ла ныс ты.

Ер баланың да, қыз баланың да ойнайтын 

ойын шығына  дейін  ұлттық  нақышта  жасал-

ған. Ойын арқылы жапон баласы ер баба сы-

ның  ерлігін  түйсініп,  дана  әжесінің  ше бер лі-

гін  ұғынады.  Мысалы,  «Карута  тори»  деген 

ойынды кішкене баладан бастап, ересек адам-

дар да ойнайды екен. Әр ойын әншейін уақыт 

өткізу  үшін  емес,  елінің  кешегісін  санасына 

сіңіруге арналған. «Карута ториді» ой нау үшін 

байырғы әдебиеттен жүз жыр білу керек. Яғни, 

жүз ақынның өлеңін жатқа айтады. 

Жапондар  бала  тәрбиелеуде  «ұл»,  «қыз» 

деп бөлмейді. Екеуін де қазақ халқы сияқты 

еркелетіп  өсіреді.  Күншығыс  елі  мен  қазақ 

хал қының ұлттық тәрбиесіндегі бір ұқсастық 

– ер баланы ел қорғаны, қыз баланы келешек 

от басы ұйытқысы болуға баулу.

Жапондар  ұлттық  тұтастықты  бекем  ұс-

тау дың  арқасында  ұл-қыз  тәрбиесін  де  уы-

сынан  жіберген  жоқ.  Күншығыс  елінде  үл-

кенді сыйлау деген ұғым іс жүзінде жоғары 

деңгейде.  Одан  соң  көрініс  беретіні  –  ер 

адамды қадірлеу. Бұны бір жақты түсінуден 

аулақ  болу  керек.  Ежелгі  жапон  салт-

дәстүріне  үңілсек,  ер  балаға  самурай  ерлік 

дәстүрін өнеге етіп, тәлім бергенін жапонның 

ұлттық  әдебиетінен  байқаймыз.  Қазақтың 

«батыр болар ма екенсің» дегені сияқты, жа-

пондар ұлын ержүрек, ертеңгі ел қорғаны етіп 

тәр бие леуге баса мән берген. Қазақ батырлары 

он  үшінде  жауға  шапса,  жапон  самурайы  он 

бе сінде қолына қылыш алған.

Көрші елдердің дәстүрлері бір-бірінен ерек-

ше. Олардан мысал келтіріп көрейік:

Еуропа, Дания елдерінің балалары ер кін әрі 

өз құқықтарын қорғай білетіндей тәр бие ле неді 

екен. Ондағы, отбасындағы баланың кі ші жа-

сына қарамастан, оның пікірі ес ке рі леді. Мем-

лекет пен ата-аналардың ба ла  тәрбиесіндегі ба-

сты қаруы – ойын. Сол се беп ті балабақшалар 

мен  өзге  де  мекеме лерде  ойын дардың  түрлі 

нұсқалары қарастырылған екен.

Ирландия  елінде:  Бұл  ел  балаларына  

ерек ше  қамқорлықпен  қарайды.  Балала-

ры   бір  нәрсені  бүлдіріп,  сындырып  қой ған 

болса  да,  ұрыспастан  қорқып  қал ма ған-

дығын,  жарақаттанбағандығын  тек се ре ді. 

Ирландиялық әйелдердің кеш бо са на тын ды-

ғы на қарамастан, әр отбасында 4 немесе 5 ба-

ладан бар. Бұл мемлекетте балаларды асырап 

алу ға  дайын  отбасылар  табылатындықтан 

ар найы балалар үйі жоқ.

Бельгия  елінде,  балаларын  жастайынан 

қо ғамның мүшесі болуға үйретеді екен. Олар 

2,5  жасыннан  бастап  мектеп  қабырғасында 

жүреді.  Сыныптағы  барлық  пәнді  бір  ғана 

ұстаз  жүргізеді.  Ал  ұстаздары  бір-бірімен 

та ту болып, әрдайым көмектесе білуге тәр-

бие леп отырады.

Жоғарыдағы  ойларды  қорыта  келе,  осы 

ай тылған  елдердің  тәрбие  беру  әдістерінен 

де өзіміздің оқыту әдістерміздің ішінде де, ең 

пай далысы  ойын  әдісі  деп  түйеміз.  Себебі: 

бастауыш сынып пен бала-бақша балалары 

ойын ойнап өседі емес пе? Сондықтан, ойын-

ды  әр  сабақтың  мазмұнына  сәйкестендіріп 

өткізіп отыру керек.

Және  де,  ойын  арқылы  өткізілген  са бақ  

пен  дәстүрлі  сабақты  алып  қарасақ,  көп  

жағыдайда  ойын  арқылы  өткізілген  са бақ  

балалардың  есінде  жақсы  сақталып  қа ла-

ды.  Және  де  әр  сабақты  ертегіге  айналды-

рып  өткізу  қажет  деп  ойлаймын.  Себебі, 

Ертегі  –  ақыл-ойды,  адамгершілік  қа-

сиеттерді,  эстетикалық  талғамды,  нәзік  се-

зім ді  тәрбиелеудің  қажетті  құралы.  Олар 

ба ла лардың  қиялына  қанат  бітіріп,  ойлау 

қа білетін,  тілін  дамытуға,  шешендікке, 

тап қырлыққа  баулуға,  олардың  бойында 

әлеуметтік  моральдық  -  этикалық  түсінік-

тер ді қалыптастыруға септігін тигізеді.

Жалпы ертегіні математика сабағында да 

пайдалану  оқушылар  үшін  маңызды.  Мы-

салы: Қу түлкі. Түлкі мен қасқыр, т.б ер те гі-

лер ді пайдалануға болады.

Қу түлкі

Бір күні бір шал балық аулап көп балық 

ұстайды да шанасына отырып әндетіп келе 

жатса алдынан бір түлкінің сұлап жатқанын 

көреді. Шал қуанып кемпіріне жаға болады 

деп,  түлкіні  шанаға  салып  алды  да  жүріп 

ке теді.  Қу  түлкі  жолда  шалдың  балығын 

жер ге  лақтыра  береді.  Ол  бір  минутта  бір 

86

ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ

балықты, екі минутта екі балықты лақтыра 

бе реді,  тағы  сол  сияқты  әр  лақтырған  да 

екі есе артық лақтыра береді. Жеті минутта  

ол   барлық  балықты  лақтырады.  Сонда 

түл кі  неше  балық  лақтырады?  Жауабы: 

1+2+4+8+16+32+64 =127

Ия, дүниеге ғылыми көзқарастың қалып-

та суы  –  ұзақ  және  күрделі  үрдіс.  Балалық 

шақ тан  балаларды  қоршаған  болмысқа  дұ-

рыс  түсінікті  тәрбиелеу  қажет.  Әрине  бала 

қоршаған ортамен өзі-ақ танысады.  Де ге ні-

мен отбасы, бала-бақша және мектептің жұ-

мы сы  болмысқа  деген  белсенді  танымдық 

қаты насы артуға бағытталуы керек.

Осының  бәрін  ескере  отырып  біз  өмі-

рі міздің  келешегін,  болашағы  жас  жет кін-

шек тердің  өзінің  елін,  жерін,  тілін,  дінін, 

салт-дәстүрін құрметтеп, қасиетін аялай бі-

луі не  ықпал  жасап,  білім,  іскерлік,  дағды 

дең гейін қалыптастыру үшін күнделікті тәр-

биеде  осы  халықтық  тәрбиені,  бастауыш  

сы нып  тәрбиесінде  негізге  алуымыз  керек 

болғандықтан  тәрбиеленуші  балаларымыз-

ды   ата-аналармен  қолма-қолтық  жұмыс 

жүр гізуді  ұсынамыз.  Ата-аналармен  бір ле-

сіп   өткізілген  тәрбие  сағаттары  балаларды  

адам гершілікке,  ұлттық  салт-дәстүрді  құр-

мет  тұтып,  туған  елі,  жерін  сүюге,  ең бек-

қорлыққа  тәрбиелеу,  табиғатқа  аялы  көз қа-

ра сын  қалыптастыруға  бағытталады.  Және 

ата-анамен бала арасын жақындатады.

Қорыта келе, әр халықтың ғасырлар бойы 

мыс қылдап  жиналып,  бейне  бір  арнасы  кең 

өзендей  асқар  таудай  болып  қалыптасқан 

өзіне  тән  салт-сана,  дәстүрлері  болады.  Бұл 

салт-сана,  дәстүрлер  сол  халқықтың  адам 

тәр биесі, адамгершілік дүниеге, өмірге көз қа-

расы мен рухани күйінен туған. Сол үшін де 

ол халықтың жан дүниесінің айнасы, ұр пақ-

тарының қадір тұтар мұрасы болып қа ла ды. 

ӘДЕБИЕТТЕР

1  Ұлттық  тәрбие  (ұлттық  тәрбиенің  этика-эстетикалық  негіздері):  оқу  құралы. 

Құрастырушылар: Пралиев С.Ж., Нуриев М.А., Якупова А.Н., Сейсенбаева Ж.А., Аганина 

Қ.Ж. – Алматы, 2010. – 224б.

2  Ұлттық тәрбие (салт-дәстүр, әдет-ғұрып негізінде): оқу құралы. Құрастырушылар: 

Пралиев  С.Ж.,  Нуриев  М.А.,  СейсенбаеваЖ.А.,  Оразымбетқызы  Ә.  –  Алматы:  Абай 

атындағы ҚазҰПУ, 2011. – 164б.

3  Мұғалімдерге  арналған  нұсқаулық.  І  деңгей  (ілгері)  Екінші  басылым,  «Назарбаев 

зияткерлік мектептері» ДББҰ, 2012

4  Гордеев С. Н. Образование в Японии.// «Легион Автодата» // http: forum. autodata. ru/

5  Назаpбев  H.  «Қaзақстан  —  2030»  Баpлық  қазақстандықтаpдың  өсiп-өркeндеуі, 

қауiпсіздігі  жәнe  әл-aуқатының  aртуы,  Eл  Пpезидентінің  Қaзақстан  хaлқына  Жолдауы.  – 

Алматы: Білім, 1997ж

87

ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ

МАЗМҰНЫ-СОДЕРЖАНИЕ

Алғы сөз ........................................................................................................................................6

«Интеллектуалды  ұлт  қалыптастыру»  модульдік  таңдамалы  пәнінің  оқу  бағдарламасы 

(жоба) .............................................................................................................................................7

Тебегенов Т.С. Жазушы ғалым ұлағаты ....................................................................................15

Совет-хан Ғаббасов Абайдың педагогикалық еңбектерінің тәрбиелік мәні .........................19

Табылды Ә. Қазақ халқының ұлы педагогі Ыбырай Алтынсариннің ұлттық педагогикалық 

еңбектері ......................................................................................................................................23

Мардахаев  Л.В.  Социальное  здоровье  подрастающего  поколения:  социально-

педагогический подход ...............................................................................................................26

Садыкова А.Е., Сағиева Б.Ж. Отбасындағы қыз бала тәрбиесі............................................32

Жүндібаева Т.Н. Отбасында бала тәрбиелеу әдістері мен құралдары ...................................36

Өрісбаева  М.О.  Бастауыш  сынып  оқушыларының  қабілеттері  мен  дарындылықтарын 

анықтау .........................................................................................................................................41

Базарбекова Р.Ж. Мектепте тәрбие жұмысын ұйымдастырудың жаңа формалары..............45

Құдабаева  К.И.,  Абдрахманова  Н.Н.  Дизайн  мамандығынан  білім  беруде  инженерлік 

технологиялардың маңызы .........................................................................................................50

Әбжан Г.М. Ата жолы- жеті атаны сақтау- ұрпақ тәрбиесінің тұқым тазалығын сақтау жо

лы...................................................................................................................................................55

Мырзаханова И.А., Сауранбаева Д.Б. Интеллектуалды ұлт қалыптастырудағы денсаулық 

мәдениетінің маңызы ..................................................................................................................60

Маханова Н.Б. ЖОО-да және мектеп бағдарламасындағы дінтану пәндерінің мазмұндағы 

мәселелері ....................................................................................................................................66

Садыков Е.Е. Жетісу алатауы ландшафттарының туристік мәні .............................................70

Есебиева  Г.С.,  Қаратаева  К.М.,  Бактыбаева  А.Л.  Өлкетану  жұмыстары  арқылы 

патриоттық тәрбие беру ..............................................................................................................74

Букурова Г.Н. Этнопедагогика арқылы ұлттық тәрбиені қалыптастыру ..............................82

88

Мақалаларды журналға басып 

шығарудағы талаптары

Мақаланы  «Ұлттық  тәрбие»  журналына  тапсыру 

үшін журналдың жауапты хатшысына қағаз түрінде ба-

сылып шыққан файл көшірмесімен кез келген электрон-

ды таратушыда өткізу керек. Дискетадағы ақпарат қағаз 

түрінде басылып шыққан ақпаратқа сай келуі кажет.

Мәтін  Microsoft  Word  мәтіндік  редакторда,  Timas 

New  Roman  шрифтпен,  шрифтің  өлшемі  №  12  терілуі 

қажет.  Мақаланың  көлемі  5-беттен  кем  болмауы  тиіс. 

Беттің параметрлері: үсті – 2 см, асты –

 

2 см, сол жағы 

–

 

3 см, оң жағы – 1,5 см. Жоларалық интервал – дара 

(одинарный).

Мақала  автордың  аты-жөні,  қызметі,  ғылыми 

лауа зымы,  мақаланың  атын  көрсетумен  басталады, 

мақала ның  соңында  үш  тілде  түйін  беріледі.  Мақала 

терілгеннен  кейін  автор  өзі  тексеріп,  қателерін  тү зеп, 

соңғы нұсқасын беруі қажет. Мақала мазмұнына автор 

өзі жауап береді.

Әдебиеттерге  сілтеме  міндетті  түрде  жасалсын. 

Олар мәтінде аталуына қарай таяқшада сан түрінде көр-

се тіледі. Мақаланың соңында берілетін әдебиеттер тізі-

мінде  алдымен  автордың  аты-жөні,  мақаланың  немесе 

кітаптың аты, сонан кейін кітаптың жалпы мәліметтері 

көрсетіледі.

Мақаланың соңында қызмет және үй телефон нөмір-

лерін көрсетулеріңіз қажет. 

Түп  нұсқалар,  қойылған  талаптарға  сай  келмеген 

жағ дайда баспаға қабылданбайды. Мақалалар кері қай-

тарылмайды және өңделмейді.

Мақаланы  баспаға  шығару  ақысы  университеттің 

кассасына  төленеді  немесе  банк  арқылы  төлеуге  бола-

ды.  *Қойылған  талаптарға  сәйкес  мақаланы  журналға 

шығару бағасы 1500 теңге. 

Бір  жылға  жазылу  бағасы  3104  теңге.  Журналға 

жазылу «Қазпошта» бөлімшелері арқылы жыл бойына 

жүреді. Индекс 74310

*Реквизиты: РГП ПХВ Абай атындағы Қаз ҰПУ

ИИН KZ178560000000086696

БИН 031 240 004 969

РНН 600900529562

АГФ ОАО «БанкЦентрКредит»

МФО 190501719, код 16

Свидетельство о постановке на учет по НДС:

Серия 60305 № 0005741 от 13.01.04

Ескерту:

Жекелеген авторлардың журналда жарияланған 

мақалаларындағы пікір-ұсыныстары редакцияның 

түбегейлі көзқарасын білдірмейді. 

Мазмұнды, әрі мағыналы жазылған мақалалар ре-

дакцияда қара лып, ақысыз жарияланатын болады.

Примечание:

Мнения и предложения авторов статей опублико-

ванных в журнале могут не совпадать со взглядами 

и мнением редакции. 

Лучшие статьи по мнению редакции будут печатать-

ся в журнале бесплатно.

Требования к оформлению статей, 

публикуемых в журнале

Материалы  для  журнала  «Ұлттық  тәрбие»  сдаются 

ответственному  секретарю  журнала  в  распечатанном 

виде с приложением копии файла на любом электрон-

ном носителе. Информация на электронном носителе и 

в распечаттаном виде должна быть идентичной.

Набор  должен  быть  произведен  в  текстовом  ре-

дакторе  Microsoft Word  шрифтом Times  New  Roman, 

кегль – 12. Статья должна быть не менее 5 страниц. 

Параметры страницы: верхнее – 2 см, нижнее – 2 см, 

слева – 3 см, справа – 1,5 см. Междустрочный интер-

вал – одинарный.

Статья должна начинаться с указания ФИО автора, 

занимаемой должности, ученой степени, названия ста-

тьи. В конце статьи обязательно наличие резюме на трех 

языках. Текст должен быть тщательным образом выве-

рен и отредактирован автором после набора. Автор сам 

отвечает за содержание статьи.

Ссылки  на  литературные  источники  обязательны. 

Они даются в тексте цифрами в сносках по мере упо-

минания. В списке литературы, который дается в конце 

статьи, вслед за фамилией и инициалами автора идут на-

звание статьи или книги, а затем остальные выходные 

данные. 

В конце статьи необходимо указать номер служебно-

го и домашнего телефона. 

Оригиналы, оформление которых не будет соответ-

ствовать указанном требованием, к публикации не при-

нимаются. Статьи не возврашаются и не рецензируются. 

Материалы, поступившие в редакцию, в дальнейшем 

не будут использоваться в других изданиях.

Оплата за публикацию вносится в кассу университе-

та, либо производится по безналичному расчету. *Стои-

мость статьи в журнал 1500 тенге.

Подписная  цена  за  год  3104  тенге.  Подписка  на 

журнал  проводится  в  течение  года  в  отделах  «Казпоч-

та». Индекс 74310

Құрметті оқырмандар!

«Ұлттық тәрбие» журналын «Қазпошта» АҚ мекемесінің кез келген бөлім-

шесінен жаздырып ала аласыз. Журналға жазылу жыл бойына жүргізіледі.

«Ұлттық тәрбие» журналын жаздырып алуға және мақала жариялап, өзіндік 

тың ой қосуға асығыңыз, ағайын!

Мына мекен-жайға хабарласуларыңызға болады: Жамбыл көшесі, 25 үй, 24 

каб. Тел: 291-88-83. Е-mail: nitso@mail.ru

050010, Алматы қаласы, Достық даңғылы, 13

Абай атындағы ҚазҰПУ

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің «Ұлағат» баспасының баспаханасында басылды

Отпечатано в типографии издательство «Ұлағат»  

КазНПУ имени Абая

Жауапты редактор/Ответственный редактор – Жанар Сейсенбаева

Жауапты хатшы/Ответственный секретарь – Баян Сағиева

   Беттеген/Верстка – Баян Сағиева

Редакция мекен-жайы:

050010, Алматы қ., Жамбыл к-сі 25 үй, 

Интеллектуалды ұлт қалыптастыру ҒЗИ, каб. 24.

Тел/факс: 8(727) 291-88-83, 8777 175 34 31,

электрондық мекен-жай: nitso@mail.ru

Басылымға жіберілді: 04.06.2014 ж. Пішімі 60х84 

1

/

8

. 

Қағаз - сыктывкар. Басылым – офсет. Көлемі 11 б.т. 

Таралымы 400. Тапсырыс №120