сурет. Компанияның ұзақ мерзімді шығындар бюджетін жасау үдерісі

Инвестиция бағыттарын таңдау туралы шешімдер жоспарлау мезгілінде болатын күрделі қаржы шығындарының және айрықшалықты таңдалған жобаларға жұмсалатын шығындарының сомасын анықтауы қажет. Осы саладағы типті шешімдер:

- кеңейту;

- ауыстыру;

- модернизациялау;

- қоршаған ортаның ластауын бақылау;

- «тұқымдық» инвестициялар;

- операциялық инвестициялар туралы болады.

Осы шешімдердің барлығы бірінші қадамы ретінде болашақ сұранысты бағалауды талап етеді. Жобалар анықталған соң олар бағалануы керек, содан кейін инвестиция туралы шешім қабылданады. Талдау кем дегенде келесілерді өзіне:

- капитал құнын бағалауды;

- қолдағы бар ақшаның ағынын бағалауды;

- инвестициялық ұсыныстарды бағалауды;

- күрделі қаржы жұмсалым жобаларын саралауды

кіргізеді.

Мысал: қарыз алу жолымен қаржыландыру құны салық шегерісі алдында 10%-ды (немесе салық шегерісінен кейін 6,6% ), акционерлік капитал қаражатынан қаржыландыру құны 15%-ды құрайды депұйғарайық.

Одан әрі, қарастырылуға тиісті инвестиция жобасы алынған қарыз есебінен қаржыланады деп ұйғарайық. Әдетте, жобаға арналған қаражат құны – ол алу құны, өйткені жаңа жоба қарыз алу жолымен қаржыландырады деп есептелінеді. Бірақ бұл пікір қате, өйткені фирма қарыз алу жолымен қаржыландыру үшін оның акционерлік капиталының жеткілікті базасы болу қажет.

Фирма өз активтері бойынша алған табысы берешек бойынша төленетін пайыздар сомасынан көп болса, иелеріне қарыз алу жолымен қаржыландыру тиімді болады, өйткені олар жоғарырақ түсімдер алады. Бұл құбылыс қарыз капиталын басым пайдалану ретінде белгілі, бірақ оны жиі «левередж» терминімен атайды.

Берешек қаржылық тәуекелді арттырады, егер түсімдер қысқарса. Сондықтан, левередж екі ұшты болып келеді, ол фирманың түсімдерін өсіруі немесе сол пропорцияда залалдарын өсіруі мүмкін.

Бұл келесі ойға әкеледі: әр фирма үшін оптималды немесе ең жақсы қаржы құрылымы бар, немесе бір диапазон бар, соның шеңберінде «берешек-акционерлік капитал» ара қатынасы мінсіз болып келеді деуге болады. Сол себепті қаржыландырудың барлық түрлері бойынша есептер жүргізілуі керек, бағалау қарыздың және акционерлік капиталдың ағымды нарықтық құнына негізделуі керек.