Ой генераторы» Коллективтегі жаңа пікірмен «қыздыратын» коллектив мүшесі. Әдетте
бұл рөльге лидерлердің өздері тырысады.Егер басшы бұл рөлде болмаса осы генераторларға арқа
сүйеулері дұрыс. Және қызғанбай, қарсыласпай, көлеңкесінде қалам ау деп уайымдамау керек.
«Оппозиционерлер». Әрқашан бәрінен күдіктеніп жүреді.коллективте ыңғайсыз
сезінеді.Өткәр сөзімен ашуды келтіреді.Жағымсыз шындықты айтуды қорықпайды. Мұндай адам
коллектив намысы ретінде қажет. Алайда ол жалғыз болуы тиіс.
«
Сүйіктілер» . Жалпыға ортақ ұнатулармен пайдаланады.Сырт келбеті сұлу,тартымды. Бұл
адамда мінезі жақсы, ол адамдармен тіл табыса біледі, тыңдай бәледі.Көңілін көтере біледі.
Оған ішкі мәселемен немесе қуанышпен бөлісуге болады.
Коллективтің
құрылуы
үзіліссіз.Рөлдерде
түзетулер
болуы
мүмкін.Міндеттер
бөлінеді,ткарьера жасалады.Біреуі келіп жатса екіншісі кетіп жатады. Психологтардың ойынша
еңбек коллективіндегі жаңартулар ұзақтығы шамамен 8-10℅. Бұдан, коллектив –бұл өте
динамикалық құралған әлеуметтік құрылым екенін көруге болады.
«Әлеуметтік» спецификасы мұнда коллективке пайдалы сапаларды күшейтіп ,зияндарын
әлсіретуге көмектесетін топтағы (надгрупповое образование) топүстіндегі құрылымның
болуында.Бұл құрылымды ұйымшылдық ретінде анықтауға болады..Л.Фестингер ұйымшылдықты
«топ адамдарына әсер ететін барлық күш нәтижесін шығарушы»деп қарады. СНОСКА: А. И.
Донцов. Психология коллектива. М., 1984. С. 39.).
Еңбек коллективінің тұтастығы үшін әріптестік пен коллектив мүшелерінің арасында өзара
көмек беру тән.Тұтастық негізінде мақсат бірлігі, жұмысшылардың әлеуметтік психологиялық
жалпылығы,дисциплина жатыр. Бұл белгілердің дамуы нәтижесі көп жағынан еңбек
коллективінің кемелдену жәрежесін анықтайды. Бұдан көргеніміздей коллективті тек алдына
қойған мақсат біріктіріп қана қоймай, сонымен қоса кең аумақта белгілі бір дәрежеде өзара
қарым-өатынас пен өзара тәуелділік маңызды.
Кез келген еңбек коллективінде екі құрылым бар:Формальды және формальды
емес.Формальды құрылым жұмысшылардың ресми міндеттерінен ,бұйрықтарынан құралады.Ол әр
мүшесіне белгілі бір міндеттермен белгіленеді.
Бәруақытта коллектив мүшелері формальды емес топты құрайды.Ол ресми емес қарым
қатынасқа негізделеді.Мұндай құрылым