«басқару психологиясы»

Қалау–мотивті жағдай ол бірнше қажеттіліктер мен оның қанағаттанудан туындайды. егер 
қажеттілік қанағаттандырылмаса, онда ниеттену күші жоғары болады. Адамның белгілі бір 
әрекеттерге ұмтылуы ниет болып табылады. Ұмтылудың көп түрлілігі қорқыныш туғызуыа 
мүмкін яғни тұрақты эмционалды ұмтылу нақты обьектіге байланысты,ұмтылу барлық ұмтылыс 
күштеріне жауап бере отырып барлық адам әрекетіне жауап береді. Адамың белгілі бір әрекет 
түріне нақты ұмтылысы бейімделуге әкеледі.Белгілі ір обьектіге қатты бейімделу елгуге әкеледі. 
Мотивті жағдай саналы мақсата және белгілі бір нақты шешімге негізделеді. Қабылданған 
шешім нақты саналы әрекет көрсетсе ол онда модельді жақсы көрсеткіш көрсетеді. Мотив – адам 
әрекетінің дәлелі, нақты мақсаттың табысқа жету түрткісі, жігерлі әрекеттің қажетті элементі. 
Сонымн, мотивация ұғымы адами тәртіптің түрткісінің барлық көріністерін ішіне алады. 
Себеп – саналы мотивация элементі болып табылады. 
"Мотив" және "мотиваця ұғымдарын "бір-бірінен ажырату қажет. Мотивация – нақты 
бағыттағы белсенділіктің ортақ түрткісі. Түрткінің ең элементарлы түрі - құмарлық,санасыз 
әрекет,көбіне биологиялық мінездің тартуы болып табылады. Құмарлықта тағайындалған 
нысаналылық жоқ және нақты жігерлі актіні туғызбайды. Жалпы мақсатқа жету ортақ нобайлары 
бас кезеңде қалауға әкеледі, бірақ қалау шешімге байланыссыз. Келесі стадия басты әрекетте 
келесі кезеңінде ұмтушылық,адам нақты мақсатпен нақты дәлелмен нақты еңбекпен шешім 
қабылдауға көшеді. Бұл ретте белгілі бір шартты ойланады және , оның жүзеге асу мүмкіндігіне 
ниеттенеді. Нәтижеде нақты әрекетті туғызу ниеті туындайды. 
Адами тәртіп түрткінің кең спекторымен белсендіріледі, оның қажеттілігінін 
модификациялайды : құмарлық, қызығушылық, ұмтлыс, тілек, сезім болып табылады.Нақты адам 
әрекеті саналы түрде түсіндіріледі. Адам алға қойған мақсатын не себептен керектігін түсінеді, ол 
оны өзінің ұғымының негізінде таразылайды. 
Әрекет түрткісіне нақты бағытталу жағымды және жағымсыз сезімдер: ізденгіштік, 
альтруизм, өзімшілдік, аш көздік, қанағатсыздық, қызғаныш және д т. Болуы мүмкін. 
Алайда сезімдер, Б. В. Харазишвили бойынша, ортақ түрткімен әрекеттің тағайындалуы 
болып табылады, алайда әрекет өзара мотивті тудыра алмайды. Пайдакүнемдік талпыныс 
көптеген әрекеттермен қанағаттандырылады. Мотив - нақты мақсатта түрткінің тұйықталуы. 
Санасыз әрекет болуы мүмкін емес, бірақ мотивсіз іс болмайды. 
Басқару мотивациясы- персоналдың еңбекке түрткісінің үдерісі. Барлық бастық, өзінің 
қарастырған ісінің тиімді нәтиже шығаруын қаласа, онда ынта ниет стимулдарын ұмытпауы 
қажет. 
Мотивация –еңбеккердің құрулы мақсаттың табысы үшін, жұмыскермен есепті 
игерушіліктің оның қажеттілігінің, бағдарларының,қоғам көзқарастарын нақты бағыттауға 
итерелеуші процесс болып табылады. 
Н.К. Семенов ойынша, адамдардың барлық қарсы әрекеттерін қарастыра отырып,белгілі 
ресурсқа негіздеп,түбінде менеджердің нұсқауы негізінде көріне алатын негізге баланысты 
мотивацияға қорытынды жасауға болады деді. 
Адамдық қызметте бас кәсіпорындарда және ара ұйымдарда адамда мақсатты мінез, 
моральды баға, және тұлғаның тәртібіне деген байыпты ықпалды әреке пен көзқарас қажет. Нақты 
еңбектік коллективта Менеджермен қарым-қатынас орнату, кішкене климат орнатумен еке және 
басқа факторларда өмірлік әрекетті негіздеуге мотвация қатынасады. 
Адамда Сезіммен эмоцияның туындау қиындығы-жеке индивидуалды ерекшелікке 
байланысты негізделеді. Олардың әрқайсысы эволюциялық көптеген факторлардың нәтижесі яғни 
нақты тұлғаны мінездейді. 
Кез келген жұмысшылардың спецификалық әрекет нәтижесі оның индивиидумы мен нақты 
жағдайдың шығуымен байланысты. Менеджерлар оз жұмысшыларын өз әдістеріне берік және 
қатаң индивидуумды сапаға тәртіпке сай қадағалауға үйретуі керек. Адам әрекетін зерттеулерде 
көрсетілгендей,адамдар бір-бірімен тең болуға тырысады яғни бір бірінен жоғары болғысы келеді 
осы жағдайда мотивациясферасында адам әрекеті мәселесі қарастырылады. (Сілтеме: Робине 
Стехан. Менеджмент. М., 1991. С. 427.) 
Адам мотивтенген яғн ол бір ынтамен ниетенсе ол алға қойған мақсатына жетеді. Ақыр 
соңында мотвация - ұйымның табысқа жетуінің шешуші факторы. Бұл көп зерттелген категория. 
Мотивация теориясымен қағидалары көптеген публистикалық жолда көрсетілген. 
Психологтардың көпшілігінің көзқарасынша, тұлғалық адам тәртібін қарастыра келе, 
абсолютті көз жеткізіп, олардың тәртіптері тиянақты, мақсатты, уәжді болып табылады деген 

тұжырымға ие. Басқаша айтқанда, тұлғалық әрекет негізделеді. 
Адамдар ылғи бірдеңені бағалауға тырысады, бұл мағына үшін оның меншікті 
қажеттілігінің қанағаты үшін оны қоршаған ортада қолдана алуына байланысты. Кейде 
адамдардың неге олай әрекет жасайтынын білу қажеттігі туындайды. Бірақ та саналы мотив 
белгілі нақты қажеттілікен туындайды. (сілтеме: Дэвид Мартин) 
Көпжылдан бері жұмыс берушілер жұмыскерлерге еңбекте табысты болудың,ықпал ету 
әрекетінің кәсіпорында,ұйымда табысы қалай табу мақсатын білді. Дәстүрлі, бірақ едәуір тиімді 
мотивацияның әдісімен Дорыныч заманында "қамшының және пряника" әдісі болған. Айтылмыш 
әдіс анда-санда және қазір жақсы нәтижені береді, бірақ оның нәтижесі әншейін қысқа мерзімді 
болады. 
Адамның тәртібі ылғи уәжді болады,және ол шынайы энтуиазмға негізделіп жасанды 
продуктивті творчествалық іс-әрекетте немесе жұмыста әр түрлі себептермен де көрінеді.Кез 
келеген іс-әрекет нақты мотив тәртібіне бағынады,активті қозғаушы күшке негізделіп,жекелік 
әрекеттің бағыныңқылығын анықтайды. 
Менеджерларды қызықтыратын мәселе жұмысшыларды қандай дәрежеде нақты тақырып 
мотивтендіреді. Оларға білу керек,жұмысшыларды тапсырманы орындау барысында қандай 
энергия керектігін көптүрлі жетістікке жетуде қандай амалдар қолдану керектігін білу керек. 
Комплексті 
еңбек 
мотивациясын 
зерттеу 
20ғасырда 
АҚШ 
та 
«Вестерн 
Электрик»компаниясында 
зерттеу 
жүргізілді,зерттеу 
нәтижесінде 
еңбек 
нәтижесінде 
жұмысшыларға еңбек процесін сезіну ұнайды қазіргі уақытты шынайы және актуалды болып 
табылады. (СНОСКА: Любимова М. Г. Менеджмент – жетістікке жету жолы. М., 1992, С. 13.) 
Бұл уақытта үлкен зрттеу жұмыстарын еңбек мотивациясын оқыту амалдарын экономистер 
Гастев А.К., Жданов Л, Подгаецкий В.Я., Стрельбицкий С.Д., Гастев А.К. 1920 жылы еңбек (ЦИТ) 
орталықинститутын Мәскеуде ұйымдастырып және оларға шамадай 20 жасындабасқарды. Өзінің 
еңбектерінде еңбектің және басқарма ұйымының мәселелерін зерттеді. Айрықша көңілді ол 
еңбектің мынадай ең маңызды аспектінің зерттеуге көңіл бөлді, сол сияқты техникалық, 
психофизиологиялық, педагогика, экономикалық. 
Л. Жданов, өндірістің ғылыми ұйымының таганрогского институтының қызметкерімен 
бола, басқарманың методология бөлімін әзірледі, өзінің зерттеу жұмыстарын жүргізді. 
Көптеген зерттеушілердің ойынша, материалдық ынталылықпен, ең күшті мотивті туындауы 
факторлар барлық жұмыскердің тату ынтымақтастық атмосферасын құруы, басқарма аппарат 
жасалуы өндірістік көңіл-күйдің туындауы, бастапқы негізгі зейін және икемді болуы. 

жүктеу/скачать 0,86 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: