Паули принципі. Көп электронды жұпадағы электрондардың жалпы сипатын анықтау үшін Паули принципі қолданылады.
Кез келген атомда төрт квант сандарының мәндері бірдей болатын екі электронның болуы мүмкін емес, ол ең кем дегенде бір квант саны бойынша өзгеше болады.
Егер екі электронның үш квант саны n, l, me - бірдей болса, төртінші квант сандары өзгеше ms=+1/2, ms=-1/2 болуы керек.
Соныменбас, орбиталь, магний, спин квант сандарының Паули принципін біле отырып, энергэтикалық деңгейлермен деңгейшелердегі электрондар санын есептеуге, атомның электрондық формуласын жазуға болады.
Атомдардың энергэтикалық деңгейлері мен деңгейлеріндегі электрондардың максимал саны. Элементтер атомдарының электрондық құрылымдық, электрондық графикалық формулалары. Атомдардың электрондық конфигурациясын жазу мына ретпен жүреді. Әрбір энергэтикалық деңгейге бас квант саны сәйкес келеді, бұл период номерімен бірдей. Әрбір деңгейге сәйкес келетін орбитальдар s, p, d, f әріптерімен белгіленеді. Әрбір орбитальдағы электрон саны оның дәреже көрсеткіші түрінде жазылады.
Мысалы: оттегі атомының электрондық формуласы:
8О 1s2, 2s2, 2p4
Электрондық құрылымдық формуласы:
8О
Бірнеше орбитальдары бар бір деңгейшеде электрондар орналасу реті Гунд ережесіне сай жүргізіледі.
Деңгейшеде электрондар спин сандарының қосындысы максимал болатында й орналасады немесе әрбір элекрон мүмкіндігінше жеке ұяшыққа орналасуға тырысады.
7N 9F
n=1 n=2 l=1
l=0 l=0 me=-1(ms+)
me=0 me=0 me=0 (ms+)
ms= me= me=+1(ms+)
ms=1,5 7N 1s2 2s2 2p3 9F 1s2 2s2 2p5ms=0,5
Келтірілген формулардан азоттың үш жұптаспаған электроны :ms=1,5 фтордың бір жұптаспаған электроны :ms=0,5 бар екені шығады. Егер азот электрондарын жұптастырып орналастырған болсақ онда :ms=0,5 болған болар еді.
Электрондарды орналастыру кез-келген элементте n ең төменгі мәнінен басталып spdf бойынша бірте-бірте Клечковский дәрежесіне сай жүреді.
Клечковский бірінші ережесі. Элемент атомдарының электрондары оның энергэтикалық деңгейлері мен деңгейшелерінде бос және қосымша квант сандарының қосындысының өсу ретімен орналасады (n+l).
Клечковскийдің екінші ережесі. Егер екі деңгейше үшін (n+l) тең болса, онда электрон алдымен l мәні үлкен, содан соң l-дің мәні кіші деңгейге орналасады.
16 S
n=1 n=1 n=2 n=3 n=3 n=3
l=0 l=0 l=1 l=0 l=1 l=2
me=0 me=0 me=-1 me=0 me=-1 me=-2
0 0 -1
+1 +1 0
Негізгі әдебиет: 1-11.
Қосымша әдебиет: 1-8
Достарыңызбен бөлісу: |