Ббб биологияны оқыту пәнінің психологиямен байланысы жайлы түсіндіріңіз
жүктеу/скачать 31,31 Kb.
|
| Биоинф
Протеомика Протеомика- белоктардың құрылымы мен қызметін зерттейтін, сондай-ақ тірі жасуша ішіндегі белок пен ақуыздың өзара әрекеттесуінің күрделі желісін талдайтын ғылым. Белоктардың құрылымын зерттеуде секвенирлеу әдістері маңызды рөл атқарады, яғни. белоктағы аминқышқылдарының ретін анықтауға мүмкіндік беретін әдістер (ақуыздың бастапқы құрылымы). Ақуыз құрылымындағы аминқышқылдарының кеңістіктік ұйымдасуын (ақуыздың екіншілік және үшінші құрылымы) зерттеу үшін спектроскопиялық әдістер кеңінен қолданылады (дөңгелек дихроизм әдісі және инфрақызыл спектроскопия әдісі және т.б.). ЯМР әдістері және рентгендік дифракциялық талдау ақуыздың үшінші реттік құрылымы туралы ең толық және егжей-тегжейлі ақпаратты береді және 1-3 Å дейінгі рұқсатпен ақуыз құрылымын зерттеуге мүмкіндік береді. Ақуыздың үшінші реттік құрылымы туралы мәліметтер берілген белок атқаратын қызметтері туралы маңызды ақпарат береді, көбінесе ұқсас қызметтері бар белоктардың кеңістіктік құрылымы ұқсас болады. Ультрацентрифугалау және гельді сүзу әдістері белоктың төрттік құрылымын зерттеуге мүмкіндік береді. Жоғарыда сипатталған әдістердің комбинациясын қолдану әрбір жеке белоктың құрылымы мен қасиеттерін егжей-тегжейлі сипаттауға және осылайша протеомиканың негізгі сұрақтарының біріне жауап алуға мүмкіндік береді. Протеомиканың тағы бір маңызды мәселесі – берілген жасушада экспрессияланатын барлық белоктардың толық құрамын сипаттау. Бұл мәселені шешу үшін масс-спектрометриямен біріктірілген екі өлшемді (2D) гельдік электрофорез әдісі қолданылады. 2D электрофорезі жасушаны құрайтын ақуыздардың көпшілігін бөлуге мүмкіндік береді, ал масс-спектрометрия әдісі белоктардың әрқайсысын бірегей анықтауға мүмкіндік береді. Зерттеудің бұл түрінің мақсаты - белоктардың нормадағы және әртүрлі факторлардың әсерінен немесе әртүрлі патологиялық жағдайларда экспрессиясын салыстыру. Белгілі белоктардың (маркер белоктарының) экспрессия деңгейін анықтау онкологиялық, нейродегенеративті және басқа ауруларды диагностикалауда қолданылуы мүмкін. Протеомиканың дамуының басталуы Фредерик Сэнгердің тәжірибелерімен байланысты болуы мүмкін. 1940-50 жылдары ол инсулиннің құрылымын зерттеп, бірінші рет оның аминқышқылдарының реттілігін және дисульфидтік байланыстардың орнын анықтады. Сэнгер динитрофторбензолды пайдалана отырып, ақуызды секвенирлеу әдісін ұсынды. Протеин секвенциясы (Сэнгер) Кристалдану (Сумнер және т.б.) Масс-спектрометрия Қазіргі заманғы протеомдық зерттеулер «протеом» термині, мүмкін, мамандарға ғана таныс. Бір қызығы, оны 1994 жылы австралиялық студент М.Уилкинс ойлап тапты, ол өзінің дипломдық жұмысында «геноммен көрсетілген барлық белоктар» деген ыңғайсыз сөздің орнына адам белоктарының толық жиынтығының қысқаша атауын табуға тырысты. Келесі жылы ғылыми баспасөзде молекулалық биологияның жаңа бағытын білдіретін «протеомика» (протеомика) термині пайда болды (Васингер т.б., 1995). Әдістемелік тұрғыдан протеомикада бірнеше бағыт бар, олардың негізгілері функционалдық, құрылымдық және медициналық (клиникалық) протеомика. Функционалдық протеомиканың мақсаттары жоғарыда айтылған болатын. Бұл белок пен ақуыздың өзара әрекеттесулері және олардың ген белсенділігінің экспрессиясы мен модуляциясына әсері, сонымен қатар белок кешендерінің ішіндегі белоктардың трансляциядан кейінгі модификациясы туралы ақпарат алу. Құрылымдық протеомика ақуызды зерттеудің классикалық саласы болғанына қарамастан, ЯМР спектроскопиясының, рентгендік дифракциялық талдаудың және масс-спектрометрияның жаңа нұсқалары сияқты аналитикалық жүктеу/скачать 31,31 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|