2 Автоматтандыру мәселесінің қойылымы
2.1 Басқару жүйесінің ақпараттық және бағдарламалық қамтамасыз етілуі
Қазіргі кезде уранды шығару және өндіру кешендерінің операторлары үшін компьютермен басқару кешенін жасау сияқты маңызды мәселелер бар. Өндірісті басқарудың автоматтандырылған жүйесі кез-келген мекеме үшін тиімді болуы мүмкін, өйткені басқарудың автоматтандыру көлемі оның айырықшаландыруына байланысты мекеме талаптарымен өлшенеді.
Басқару жүйесін қабылдауда экономикалық әсер сапаның жоғары болуы және басқару сенімділігі, шығынның азаюы мен өнімділіктің жоғары болуымен және тағы басқа да маңызды қасиеттерімен анықталады. Осының барлығы автоматтандырылатын өндірістің тиімділігін жоғарылатуымен көрінеді.
Кен орнының экстракция технологиялық процесінің автоматтандыру жүйесі құрылған. Осы кешенді пайдалану шығындарды төмендету арқылы қаражатты үнемдеуді қамтамасыз етеді:
- Электроэнергияны үнемдеу;
- Есептеу техникасы құралдарын пайдалану нәтижесінде, жаңа технологиялық процестерді өндіру мерзімін қысқарту;
- Бумен жылыту (автоматтар үшін);
- Газбен салқындату (автоматтар үшін);
- Операторлардың квалификациясын жоғарылату арқылы еңбек етулері (штаттарды қысқарту);
- Құрал-жабдықтарды тиімді пайдалану, олардың қызмет көрсету мерзімін жоғарылату және апатты жағдайларды жою;
- Цехтар мен бөлімшелердің негізгі техника-экономикалық көрсеткіштерін оперативті түрде есептеу;
Сонымен қатар еңбек өнімділігін әкелетін өндіріс процестерін жылдам, сенімді және нақты реттеуді қамтамасыз етеді.
Басқару жүйесі өнім, оның өтуіне мейілінше қолайлы жағдайды қамтамасыз ету үшін өндіру процесінің барлық сатысында құрылады, ал бұл процес көрсеткіштерін алдын-ала берілген деңгейде ұстап тұру немесе тиімді нұсқасын табумен жүзеге асырылады.
Жасалынып жатқан компьютермен басқару – көп қолданыстағы қарапайым және ыңғайлы жүйе.Қазіргі кезде мұндай жүйелер көп кездесе бермейді. Бұндай жүйелердің көп жасалу себебі, қазіргі кезде өте көп сұранысқа ие болғандығымен түсіндіріледі.
Жүйені құруға қажет құралдар:
- Өнеркәсіптік контроллерлер
- Жиілік түрлендіргіштер
- Дербес компьютерлер
-Оптика-механикалық датчиктер Басқару жүйесін қолданудағы экономикалық тиімділік алдымен басқарылатын өндірістің тиімділігінің артуын, басқару сапасының және сенімділігінің артуын, шығындардың төмендеуін, өнімділігінің артуын қамтамасыз етеді және тағы басқа.
Басқару жүйесін құру кезінде үнемдеудің негізгі көздері келесілер болып табылады:
Өндіріс бойынша бөлімшелер жұмысын тиімді жоспарлау;
1)Есептеу техникасының құралдарын қолдану нәтижесінде жаңа технологиялық процестерді жасап шығару мерзімін қысқарту;
2)Басқару сапасының және еңбек өндірісінің деңгейінің артуы;
3)Басқару еңбектерінің төмендеуі, жұмыскерлердің еңбек өндірісінің
артуы;
4)Негізгі техника-экономикалық көрсеткіштердің жедел есептелуі;
5)Құрылғының қызмет көрсету мерзімінің артуы, апаттарды және кенеттен пайда болған ақауларды жою;
6)Құрылғының қуат және уақыт бойынша жүктеудің артуы, осыдан өндіріс көлемі артады;
7)Өндірістік емес шығындарды қысқарту.
Басқару жүйесі процестің көрсеткіштерін алдын-ала орнатылған деңгейде ұстап тұратын немесе көрсеткіштердің тиімді нұсқаларын табатын өнім өндірісі процестің барлық қадамдарын шарт бойынша жүріп өтуін қамтамасыз етуге арналған.[14]
Автоматтандыру жүйесі Қазатомөндіріс уран кен орнының тәжірибелі ПСВ шығару және қайта өңдейтін кешендедің технологиялық процестерін басқару мен бақылау функциясын іске асыруға арналған.
Жүйе мүмкіндік береді:
-процес параметрлерінің күйі туралы қызмет көрсетуші қызметкерге құпия ақпаратт ұсынуға;
-автоматты режимде (АР) берілген деңгейдегі маңызды технологиялық параметрлерді қолдауға;
-қашықтан басқару режимінде құрылғыны басқарауға;
- апатты жағдайларды жылдам түрде ашуға;
-өнімдік ерітінділер мен реагенттер шығынына есеп жүргізуге;
-жүйені ешқанда й салмақты техникалық қайта жасауларсыз өзгертуге және толықтыруға;
-технолгиялық процесті сипаттайтын құжаттарды құруға;
-ыстық қор жасау ұстанымынын қолдану есебінен автоматтандыру жүйесінің сенімділігін қамтамасыз етуге.
Аталған технологиялық процестің уақыт бойынша жүру сипаты – қайталанатын бір типті циклдары бар үзіліссіз-периодты. Құрылғының, процестің технологиялық параметрлері мен жылдам басқаруды бақылау үшін қажетті ағымдағы, сондай-ақ параметрлердің интегралды мәні көрсетілген мнемосұлбалар пайдаланылады, оператор-технологтарға өзінің қалауы бойынша тенологиялық процесті жүргізу мүмкіндігі беріледі. Технологиялық параметрлердің мәндері мен құрылғы күйінің қоры өндіріс жұмысын талдауға арналған.
Автоматтандыру жүйесінде құрылғыны басқарудың келесі режимдері қарастырылған:
-автоматтандырылған режим; бұл режимге өту кезінде технологиялық құрылғы оның жоспарлық цикограммасына сәйкес жұмыс істейді, алгоритмде қарастырылған барлық операциялар автоматты түрде орындалады, және құрылғы жұмысын толығымен тоқтатады.
-қашықтан басқару режимі; осы немесе басқа технологиялық операцияны орындау туралы шешімді оператор-технолог кабылдайды және оны дербес компьютерден сәйкес командаларды енгізу жолымен орындайды; бұл жұмыс режимі құрылғының ұзақ уақыт бойы тоқтап тұруынан соң іске қосу жұмыстарын орындауға арналған;
-қолмен басқару (ҚБ) режимі; процесті қалпына келтіру жұмыстары үшін пайдаланылады және негізінен электротехникалық құрылғыға қатысты болады (мысалы: сорғының басқару кілтін "Р" күйіне келтіру кезінде оның іске қосылуы мен тоқтауы сорғының басқару орны бойынша жүгізіледі).
Әрбір технологиялық құрылғының жұмыс режимдерін таңдауды оператор-технолог мнемосұлбаларда келтірілген құралдардың көмегімен жүзеге асырады.
Технологиялық құрылғының негізгі жұмыс режимі автоматтандырылған режим болып табылады.
Ақпаратты қамтамасыз етуге қойылатын талаптар
Ақпаратты қамтамасыз ету (АҚ) автоматтандырылған жүйенің барлық функцияларын орындауға жеткілікті болуы тиіс.
Ақпаратты қамтамасыз ету құрамына келесілер кіруі тиісті:
-Оперативті ақпарат (ағымдағы мәліметтер) ;
-Нормативті-анықтамалық ақпарат (НАА) ;
-Архивті ақпарат (ретроспективті).
Оперативті ақпаратты қалыптастыруда қолданылады: объекттегі технологиялық ақпараттың мәліметтері, оператор/диспетчер енгізген есептеу параметрлер және мәліметтер.
Ішкі машина ақпаратты базасындағы ақпарат келесі түрде көрсетілуі
тиіс:
-Түрлі түсті видиотерминалдағы суреттер;
-Дауыс сигналдары;
-Басып шығаратын құрылғыда есеп беру құжаттары және протоколдар.
Видиотерминалдарда көрсетілетін мәліметтер келесі суреттер түрлерін қолданыуы тиіс:
-Мнемосхема фрагменттері;
-Процес графиктері;
-Құрылғылардың жағдайы және параметрлер таблицасы;
-Тексттік хабар.
Архив мәліметтерін сақтауға мәліметтер базасын басқаратын жүйе қолданылуы тиіс.
Мәліметтерді қалпына келтіру үшін, апаттық жағдайда бұзылған және жүйеде ақау болғанда қосарланушылық ақпарат қолданылады. Ақпаратты қалпына келтіру резервтегі құрылғыдан бұзылған мәліметтер базасының дубльдерін көшіру арқылы жүзеге асады, апатты жойғаннан кейін.
Программалық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар
Программалық қамтамасыз ету жүйесі МЕСТ 24.104-85 талаптарын қанағаттандыруы және келесілерге ие болуы керек:
-Құру модульі;
-Нәтижелілікпен, барлық функцияларды орындау қабілеттілігімен;
-Кеңейту мүмкіншілігімен және ашықтылықпен модификациялау;
-Жасампаздылықпен, қызметшінің қате әрекеті немесе есептеу құрылғысы қабылдамаған жағдайда және толық, жарты көлемді ақауларда функциялар өзіне қойылған мүмкіншіліктерін орындауы, сондай-ақ басқарушы әсерлердің және ақаудан кейін жалған сигнал бермеуі жүйенің жұмыс жасау қабілеттелігін қалпына келтіруін қамтамасыз етуі;
-Сенімділікпен, барлық бастапқы мәліметтер комбинациясы программаның дұрыс нәтиже беру қабілеттілігімен;
-Қалыптандырылуы, ұқсас есептерді орындау кезінде шек қойылған негізгі модульдерді қолдану;
Программалық қамтамасыз ету жүйесі ортақ жүйелі қолданбалы және арнайы ПҚ-дің келесі түрлерінен тұрады:
-WINDOWS XP + SP үшін APM;
-WINDOWS2003 Server сервер үшін;
-Experion PKS жүйелік ПҚ.
Қолданбалы ПҚ, оператордың жұмыс орнында автоматтандырылған программалық қамтамасыз етуден тұрады.
Ақпаратпен қамтамасыз ету ТҮАБЖ-ның маңызды бөлігі болып табылады. Есепті функция бойынша белгілеу, жүйенің ақпаратпен қамтамасыз етілуінің таралуын 3 топқа бөлуге болады:
-есеп жинағымен ақпаратты өңдеу, түрлендіргіш және датчиктегі ақпаратты жинақтап іске асыру;
-оператор технологымен есеп байланысы, операторды қабылдау тобымен қамтамасыз ету және процес күйі туралы қорытынды беру;
-процесті басқару есебі, орындаушы механизміне басқару дабылдарын
беру;
Қызмет ету есебі, ақпараттық массаның қорытындысы. Ақпаратпен қамтамасыз ету жүйелілігі технологиялық процестің мөрге жіберу туралы хабар береді. Ақпаратты процеспен қамтамасыз ету, организацияның әдістерін сақтау, жинақтау және ақпараты массивтің жолын, барлық ақпаратты таратумен қамтамасыз ету, ТҮАБЖ-ның функционалдық есебінің процес шешімдегі қажетті жалпы белгісі болып табылады. Арнайы массивтегі жүйелендірілген; белгілер-ақпараттың база жүйесіне кіретін:
-мөлшерлік және анықтамалық жүйесі ақпараттың негіз жүйесіне
тұрады;
-күнделікті хабардар жүйеден түспейтін немесе алгоритм шешімін бабына келтіруге әсерін тигізеді.
Ақпараттық негіз сұранысы, алғашқы дабылдарды ұқсас және айқындама датчигін өңдеумен, сондай-ақ технологиялық процестің күйі туралы ақпаратпен қамтамасыз ету.
Дискреттік және аналогты дабылдардың берілген уақыттындағы сұранысқа сәйкес келуі, масштабтандыру, физикалық бірліктегі маңызды ұқсас дабылдарды қайта құру, басқару кешенге әсер ету, шоғырларда жіберілген программаларды орындаудың ақпаратпен қамтамасыз етуі болып табылады. Аналогты және дискреттік дабылдардың кіруімен шығуына HC 900 контроллер номеклатурасының барлық модульдері қолданылады.
Достарыңызбен бөлісу: |