Білім беру бағдарламасы күндізгі Қызылорда 2022
-тақырып. Кәсіпкерліктегі маркетингтік қызмет
жүктеу/скачать 1,61 Mb.
|
umk kasipkerlik 2022 2
- Бұл бет үшін навигация:
- Негізгі терминдер
- Дәріс сұрақтары
| 5-тақырып. Кәсіпкерліктегі маркетингтік қызмет
Дәрістің мақсаты: Кәсіпкерліктегі маркетингтік қызметтің мәні мен мазмұнына түсінік беру. Негізгі терминдер: маркетинг, маркетингтік қызмет, маркетингтік саралау, SWOT талдау, маркетингтік зерттеу, маркетингтік кешен, бәсекелестен ерекшелену жолдары. Дәріс сұрақтары: 1. Кәсіпкерліктегі маркетингтік қызметтің мәні мен маңызы 2. Маркетингтік саралау 3. Бәсекелестен ерекшелену жолдары 4. Маркетингтік кешен 1.Маркетинг – бұл кəсіпорын мен оның барлық қызметкерлерінің қызметін нарықтық беталыстар мен қолда бар ресурстарды ескерумен өз тұтынушысына, оның қажетсінулеріне арнап мақсатқа лайықты түрде бағыттау. Бұл тұтынушылардың, кəсіпорын мен тұтастай қоғамның өзара құндылықтармен алмасуы жөніндегі өзіндік ғылым. Бизнес-идея Барлығы бизнес-идеядан басталады. Биз- нес - идея – бұл Сіздің келешек бизнес жай- лы түсінігіңіз. Бүгінде өндіріліп жатқан нəрсенің барлығы жəне бүгінде сатылып жатқан нəрсенің барлығы – біреулердің идеяларының жемісі. Біз Сіздің қолыңыздан қандай іс келетінін, жəне Сіздің қандай іспен айналысуды қалайтыныңызды шамалап білетініңізге сенімдіміз. Алайда бұл жеткіліксіз. Аса маңызды бірнеше сауалдың жауабын білген маңызды. Сіздің сол сауалдарға қазір жауап беруіңізді ұсынамыз. Сізге өз бизнес-идеяңызды жасау барысында жеке талап-тілектеріңізді білідіріп қана қоймай, оны өз мүмкіндіктеріңізбен жəне тəжірибеңізбен салысты- ра білуіңіз керек болады. Американдық статистика бо- йынша табысты əрекет етуші кəсіпорындардың 90% осы салада іс-тəжірибесі бар немесе өз бизнесіне білікті мамандарды тарта білген адамдар басқарады. Сондай-ақ нарықтық ережелер мен принциптерді де ескерген дұрыс: Біріншіден, сұранысқа ие тауарды өндіру ке- рек немесе сұранысқа ие қызметті көрсету керек. Өйткені кəсіпкерлік қызмет клиенттердің мұқтажын қанағаттандыруға бағытталған. Екіншіден, шығарылатын өнім-тауардың өзіндік құны айтарлықтай төмен болуы тиіс, ондай бомлаған жағдайда Сіз мұндай тауарлар мен қызмет көрсету нарығында бəсекелесуге қабілетті бола алмайсыз. Алайда, одан Сіздің өніміңіздің сапасы төмендемеу керектігін ескеріңіз. Ең бастысы, Сіз тауарды шығарып немесе сата алатыныңызға, Сіздің тауарыңызды кім жəне не үшін сатып алады, ол нарықта сұранысқа ие ме, Сіз қызмет көрсетудің қандай технологиясын, қандай сату тəсілдерін, жəне қалай ілгерілеуді білуіңіз маңызды. Тек осы сұрақтарға жауап бере алсаңыз, Сізде бизнес-жоспардың негізі бола алатын нақты бизнес- идея бар деп айта аласыз. 2. Рыноктар сатып алушылардан тұрады, ал сатып алушылар бір-бірінен ең алуан параметрлері бойынша ерекшеленеді. Қажеттіліктер, ресурстар, географиялық орны, сатып алушы қатынастары және әдеттер әр түрлі болуы мүмкін. Және осы айнымалылардың кез келгенін рынокты саралау үшін негіз ретінде пайдалануға болады. Рынокты саралау әр түрлі анықталуы мүмкін, бірақ шын мәнінде – бұл ерекше түрде, рыноктың ерекшеленген бөлігі, өнімдерді тұтынушылар немесе анықталған жалпы белгілерді меңгерген кәсіпорындар тобы. Нарықтық қызмет барысында әрбір компания өзі үшін рыноктың аса тартымды сараланымдарын айқындау керек. Алайда сатушылар бұл практиканы үнемі ұстанбаған. Олардың көзқарастары 3 кезеңнен өтті: Көпшілік маркетинг. Көпшілік маркетинг кезінде сатушылар жаппай өндірумен, жаппай үлестірумен, барлық сатып алушылар үшін сол және бір өнімді бірден жаппай өткізумен айналысады. Көпшілік маркетинг пайдасына негізгі дәлелдеме мынадан тұрады: мұндай ыңғай кезінде өндіріс шығындары және бағалар максимум төмендеуі және максимум үлкен потенциалды рынок қалыптасуы керек. Тіректі-сараланған маркетинг. Бұл жағдайда сатушы әр түрлі қасиеттері бар, әр түрлі сапалы екі немесе бірнеше тауар өндіреді. Сатушының басты мақсаты – сатып алушы үшін алуан түрлілік. Желілік маркетинг. Бұл жағдайда сатушы рынок сараланымдарының арасында шектеу жүргізеді, олардың біреуін немесе бірнешеуін таңдайды және маркетинг кешенін әзірлейді. Және де рынокты саралау, сөзсіз, маркетингтің маңызды құралдарының бірі. Рынок сараланымының қаншалықты дұрыс таңдалғанына, көбінесе кәсіпорынның бәсекелік күрестегі табысы байланысты болады. Бірақ кез келген жағдайда, сараланымды қандай критерийлері мен белгілері бойынша жүргізуге болатынын білу керек. Критерий – бұл сіздің фирма үшін рыноктың сол немесе өзге сараланымын таңдаудың негізделгендігін бағалау тәсілі. Белгі – берілген сегментті рынокта ерекшелеу тәсілі. Мақсаттық маркетинг 3 негізгі шараның өткізілуін талап етеді:
Рынокты саралаудың қандай да бір бірыңғай әдісі жоқ, рынок қызметкері саралау кезінде аса қолайлы тәсілді іздеп табуға тырысып, әр түрлі айнымалы, бір немесе бірден бірнеше параметрлер негізінде саралау нұсқаларын сынап көруі қажет. Тұтынушылар тауарларын саралаудың негізгі принциптеріне: географиялық; психографиялық, тәртіптік, демографиялық принциптер жатады. Өнеркәсіптік мақсатты тауарлар рыноктарын (ӨНТР) саралау үшін негіз ретінде тауарларды тұтынушылар саралау кезінде пайдаланылатын айнымалылардың бір бөлігін пайдалануға болады. ӨНТР саралау негіздері: тауарларды тұтынушылардың алуан түрлілігі, тапсырушының салмақтылығы, сапаның алыстағандығы және жеткізілетін өнімнің бағасы және т.б. болып табылады. Өнеркәсіптік фирмалар бірнеше айнымалыны бір мезгілде саралау үшін оларды қолдана отырып, өз мақсаттық рыноктарының мүмкіндіктерін бағалайды. Рыноктағы тауарларды бағдарлауға тауарға рынокта бәсекеге қабілетті орынды қамтамасыз ету және маркетингтің сәйкес кешенін әзірлеу бойынша әрекеттер кіреді. Қандай сараланымда сөйлеу керектігін шешіп, фирма бұл сегментке қалай өту керектігін шешу керек. Егер сегмент қалыптасса, ендеше, онда бәсекелестер бар. Сонымен бірге, бәсекелестер сараланым шеңберінде өз «позицияларын» иеленді. Және меншікті бағдарлау туралы мәселені шешуден бұрын, фирма барлық бәсекелестердің бағдарларын анықтауы қажет. Бәсекелестердің бағдарларын зерделеп, фирма бәсекелестерінің бірінің бағдарына жақын орынды иелену керек пе немесе рынокта айқындалған «шығынды» толтыруға тырысу керек пе екендігін шешеді. Егер фирма бәсекелестерінің біреуімен қатар бағдарды иеленсе, ол тауар, оның бағасы және сапалық ерекшеліктері есебінен өзінің ұсынысын саралау керек. Дәл бағдарлау туралы шешім фирмаға келесі кезеңге, атап айтқанда маркетинг кешенін тәптіштеп жоспарлауға кірісуге мүмкіндік береді. Саралау негізінде таңдалған тауар өндіруші үшін аса маңызды және перспективалы тауар рыногының сараланымын мақсатты рынок (немесе базистік рынок) деп аатйды. Маркетингтің теориясы мен практикасы мақсатты рынокты қамтудың үш балама тәсілін иеленеді: – көпшілік (сараланбаған) маркетинг; – рынокты саралау (сараланған) маркетинг; – рынокты көптік саралау (шоғырланған маркетинг). Мақсатты рынокты қамтудың балама әдістерінің мәнін қарастырамыз. А) Көпшілік маркетинг (КМ). «КМ» – мақсатты рынокты қамту әдістерінің бірі, бұл кезде компания рынок сараланымдары арасындағы айырмашылықтарды елемей, рынок пен сатып алушыларға әсер ететін сол және бір маркетингтік құралдарды пайдалану арқылы бір тауармен (бір ұсыныспен) барлық рынокқа шығады. Рынокты қамтудың алғашқы әдістерінің бірін – көпшілік маркетингті Генри Форд (Henry Ford) пайдаланды, ол алуан түрлі сатып алушылардың көп санына бір стандарттық модельді жасады және дұрыс бағамен сатты. Бастапқы «Т модельдің» нұсқалары болмады және сонымен маркетингтік стратегияны мәңгі есте сақтап, айрықша қара түспен шығарылды. КМ тиімділігі тұтынушылардың көпшілігі ұсынылатын тауардың бірдей қасиеттерінде қажеттілікті керек еткенде аса жақсы сезіледі. КМ стратегиясы жаппай өндірісті және жаппай жарнаманы пайдалануды, жалпыға танылған бір диапазонды, барлық рынокқа бағдарланған, бірыңғай маркетинг бағдаралмасын болжайды. Рынокты толық қамту стратегиясын іске асыруға тек өте ірі өндірушілер ғана қабілетті. Сонымен, IBM (компьютерлер рыногы); General Motors (автомобильдер рыногы); Coca Cola (салқын сусындар рыногы). КМ жетістіктері мен кемшіліктерін қарастырамыз. КМ жетістіктеріне мыналар жатады: Біріншіден, өндіріске жұмсалатын шығындардың салыстырмалы азаюы қамтамасыз етіледі, өйткені тауарлар тобының тар ассортименті меңгеріледі; екіншіден, маркетингтік зерттеулер мен жарнамаға жалпы шығындар қысқарады, үшішіден, өндіріс шығындарының төмендеуі компанияның бәсекеге қабілетті төмен бағаларды белгілеуіне мүмкіндік береді. Көпшілік маркетингтің кемшіліктеріне бүгінгі күні көпшілік маркетингтің пайдаланылуының келесі себептер бойынша қиынға соғатынын жатқызу керек: біріншіден, әлемдік көпшілік рыноктар азиялық рынок, американдық рынок және т.б. сияқты аса ұсақ рыноктарға біртіндеп ыдырады; екіншіден, рыноктың қанығуына, бәсекелестің өсуіне қарай көпшілік маркетингті пайдалану аз өнімді болып келеді; үшіншіден, рынокты толық қамту стратегиясын тек ірі компаниялар ғана іске асыруға қабілетті, оның мысалы мыналар болуы мүмкін: ЭЕМ (компьютерлер рыногы), General Motors (автомобильдер рыногы) және Coca-Cola (сусындар рыногы) және т.с.с.; төртіншіден, потенциалды тұтынушыларды толық қамтымау. 3. Ұнамды топты таңдағаннан кейін Сіз бизнесіңіз бәсекелестікінен қалай ерекшеленетін туралы ойланған дұрыс. Яғни, сізге өз орныңызды (ұстанымыңызды) анықтау керек. Жайғастыру – Өз бизнесіңіздің айрықша ерекшеліктерін анықтау. Әлеуетті сатып алушы, тұтынушы кей жағдайда қоғамның сана-сезіміне белгілі нысан (фирма, сауда маркасы, тауар ұғымы, адам және т.б) бейнесін бекіту. Жайғастыру – тұтынушының сіздің бизнесіңіз, өніміңіз немесе қызметіңіз туралы не ойлайтынын білдіреді.Мысалы: - Сіздің бәсекелесіңіз таңғы 8 ден кешкі 17 ке дейін жұмыс істесе, сіз тәулік бойы жұмыс істей аласыз. - Сіздің бәсекелесіңіз сыйымдылығы 1 литр сусындар ұсынады. Сіз орамадағы 250 мл немесе 2 литр сусын ұсынасыз. -Сіздің бәскелесіңіз көп көлемде кондитер тағамдарын ұсынса, Сіз тек шоколад кәмпиттерін ұсынасыз. - Сіздің бәсекелесіңіз иттерге арналған тағамды ұсынады, ал Сіз басқа жануарларға арналған тағамдарды ұсынасыз. Сіздің тұтынушыларңыз әрқашан күткен затын алатындығын білуі керек. Олар Сізбен жұмыс істей алатындығына, Сіздің тарапыңыздан олардың үміті ақталатындығына сенім білдіруі қажет. Өзіңіздің ұстанымыңызды анықтау үшін келесі сұрақтарға жауап беріңіз: Неліктен тауар/ қызметті сізден сатып алу керек? Сатушыны таңдау кезінде тұтынушы неге сүйенеді? Неліктен тұтынушы белгілі тауар/ қызмет түрлерін сатып алады? Сіздің бәсекелеске қарағанда артықшылығыңыз неде? Адамдар Сіз, Сіздің бизнесіңіз, өнімдеріңіз/ қызметіңіз туралы не айтады? Мұндай бизнеске баға беруді SWOT – талдау деп атайды (ағылшын тіліндегі сөздердің бірінші әріптері: Strengths –күштер, Weaknesses –кемшіліктер, Opportunities –мүмкіндіктер, Threats –қауіп - қатерлер). Күш дағды, тәжірибе, құнды ресурстар, технологиялар, жақсы қызмет көрсету, жиынтықтан тұрады. Әлсіздік – маңызды бір нәрсенің болмауы немесе іске аспауы (басқалармен салыстырғанда). Мүмкіндіктер – бұл сыртқы қолайлы жағдайлар. Мысалы технологиялық өзгерістер, сауда шарттары, кәсіпкерлікті қолдау бағдарламалары, жеңілдетілген тіркеу ережелері. Қауіп – қатер – жағымсыз сыртқы үрдіс. Мысалы, демографиялық жағдайлардағы теріс үрдіс, кедендік баж салығының төмендеуіне байланысты импорттың артуы, жағымсыз табиғи жағдайлар. SWOT – талдау негізінде анықтауға болады: Басты сыртқы қауіп – қатерлер мен мүмкіндіктер, олардың туындауы; Өзінің әлсіз жақтарын жеңіу үшін жасаған кәсіпкердің әрекеті; Сыртқы қолайлы мүмкіндіктер; Бәсекелестік басымдылықты қамтамасыз ететін күшті жақтары. 4. Кәсіпкер таңдаған ұстанымның нарықта тұрақтауы үшін маркетинг кешенін жүзеге асыру қажет. Маркетинг кешені дегеніміз, нарыққа ықпал етуші шаралардың немесе кәсіпкердің нарықтағы жағдайға бейімделуінің қосындысы. Маркетинг кешеніне барлығы кіреді, сіз тауарға деген сұранысты көтеруге ықпал ететін барлық тәсілді қолдана аласыз.Кәсіпкер маркетинг кешенінің жеті негізгі элементін қолдана алады (7-Р): Кесте 2. - 5\Л/ОТ талдау (киім тігу шеберханасы) Таблица 2. 5\Л/ОТ-анализ (мастерская по пошиву одежды)
Өнім (Ргосіисі:) — нарыққа көңіл аудару, сатып алу, пайдалану немесе тұтыну үшін шығарылатын, қандай да болсын қажеттілікті қанағаттандыраалады. Физикалық нысан, қызмет, тұлға, орын, ұйым немесе идея болуы мүмкін Баға (Ргісе) — тұтынушы өнімді немесе қызметті сатып алу кезінде айырбастайтын ақша көлемі немесе басқа да құндылықтар. Орналасқан жері (РІасе) — өнімді немесе қызметтіқолжетімді етуге бағытталған әрекеттер, қызмет көрсету немесе өнімді сату орны. Ілгері жылжыту (Рготоііоп) — қызмет немесе өнім, оның артықшылығы туралы хабарлайтын және са тып алуға себеп болатын әрекет. Адамдар (Реоріе) — процеске тікелей немесе жанама араласатын барлық адамдар, бизнес-жеткізушіле ріңіз, серіктестеріңіз (тұтынушыларыңыздан басқа). Процесс (Ргосезз) — қызмет көрсетуді қамтамасыз ететін әрекеттердің реті. Материалдық куәлік (РһузісаІ Еуісіепсе) — қызмет көрсетілетін немесе тауар сатылатын орта, жағдай. Тауар Тауар — дегеніміз, қажеттілікті қанағаттандыра алатын және назар аудару, сатып алу, пайдалану немесе тұтыну мақсатында ұсынылатын заттар. Мысалы, жас келіншекөзініңсыртқы бейнесін өзгерткісі келді дейік. Осы қажеттілікті косметика, жаңадан сәндеп жасалған шаш, жаңа киім, Түрік жағалауындағы күнге күю, пластикалық операция және т.б. қанағаттандыра алады. Бірақ, әйел бұл тауарларды бірден сатып ала ал- майды. Барлық тауарлар бірдей қажет емес. Ең алдымен, қолжетімді және арзанырақ тауарлар мен қызметтер са- тып алынады. Тауар — дегеніміз, тек физикалық нысан емес (бал- мұздақ, теледидар, кәстрөл, картоп және т.б.). Мұқгаж дықгы басатын барлық заттарды тауар деп атауғаберіп келген атақты әнші), орындар (жағажай, орман, Париж), ұйымдар (мұражай, мектеп, балабақша), қызмет түрлері (тазалау, сыртқы күтім жасау, жөндеу жұмыстары) және идея (мейрам туралы идея, өсімдікті отырғызудың жаңа тәсілі туралы идея, ботаникапық бақша жасау идеясы).Сіз ұсынатын тауарлардың жалпы саны тауар жиынтығы деп аталады.Тауар жиынтығын анықтау үшін төмендегілерді білу керек: Тұтынушыға тауар/қызметті пайдаланудан қандай пайда бар? Тауар/қызметтің сапасы қандай болуы керек, қандай сипаттамаға ие болуы қажет? Тұтынушыларға қандай деңгейдегі қызмет ұсынылуы керек? Тауар/қызметті жиі өзгертуге және жаңа тауар/ қызметті ұсынуға бола ма? Тауар жиынтығы қалай өзгертіледі? Сауда белгісін жасауға және дамытуға бола ма? Сіздің тауарыңыздың жиынтығына әртүрлі тауарлармен қызметтер кіреді. Сіз нарыққа күнделікті тұтыну та уарларын, алдын ала таңдалатын тауарларды, айрықша сұраныстағы тауарларды және нашар сұраныстағы тау арларды ұсына аласыз. Күнделікті сұраныстағы тауарлар — жиі сатылатынәрі көп ойланбай, басқа тауарлармен көп салыстырмай сатып алатын тұтынушылықтауар мен қызметтер. Бұлар қысқа мерзімді пайдаланылатын қымбат емес тауарлар. Күнделікті сұраныстағы тауарлар тұрақты сұраныстағы тауарлар, импульстық сатып алу тауарлары және же- дел сатып алынатын тауарлар болып бөлінеді. Тұрақты сұраныстағы тауарлар — бұл тұтынушылар тұрақты түрде сатып алынатын тауарлар (нан, май, сүт, көкөніс). Импульстықсатып алутауарлары—сатып алу алдын ала жоспарланбаған, қалауына қарай сатып алынатын тау арлар (сағыз, тәттілер, балмұздақ, түсті қарындаштар). Жедел сатып алынатын тауарлар — мұқтаждық кезінде сатып алынатын тауарлар (полиэтилен плащ немесенөсер кезіндегі кәдуілгі қолшатыр). Алдын ала таңдалатын тауарлар — тұтынушы сатып алу және таңдау кезінде әртүрлі көрсеткіштері бойын ша өзара салыстыратын тауарлар (бағасы, сапасы, ди-зайны және т.б.). Бұл топқа ұзақ уақыт қолданыста бо-латын қымбат тауарлар жатады — тұрмыстық техника, жиһаз және т.б. Айрықша сұраныстағы тауарлар — сипаттамасы бірегей немесе сауда маркасы бірегей, оларды сатып алу үшін кейбір тұтынушылар айрықша күш жұмсауға дайын тауарлар (мысалы, сирек кездесетін автомашина үлгісі, зергерлік әшекейлер). Нашар сұраныстағы тауарлар — тұтынушылар са- тып алу туралы ойлай бермейтін тауарлар — өмірді сақтандыру, энциклопедия, сөздіктер, оқулықтар, салттық қызметтер. Қызметтерді бірнеше топтарға бөлуге болады: тұрғын үй беру қызметі; отбасына қызмет көрсету (тұрғын үйді жөндеу, ландшафтқа күтім жасау, тұрғын жайларды тазалау демалыс және көңіл көтеру; жеке санитарлық-гигиеналық қызмет көрсету (жуу, құрғақ тазалау, тазалау, косметикалық қызмет және т.б.); медициналық және денсаулық сақтау қызметтері; жеке білім беру; бизнес саласындағы қызметтер және басқа да кәсіби қызметтер(құқықтық,бухгалтерлік,консультациялық және т.б.); сақтандыру және қаржылық қызметтер; көлік қызметі; коммуникация саласындағы қызметтер. Бизнесті бастағанда сауда белгісі туралы да ойластырған жөн. Сауда белгісі сөз, символ, сурет немесе осы элементтердің қисыны болуы мүмкін. Ол кейде ұран және арнайы дыбыстан да тұрады. Сауда белгісін міндетті түрде тіркеу қажет. Күн сайынәрбір адам көптеген сауда нүктелерін кездестіреді:«Соса-Соіа»,«Пиала» шайы, «Солнечный» шырыны, «Да-Да-Дэй» сусыны, «3 желания» майонезі, «Тоуоіtа» автомобилі, «50ИҮ» теледидары, «NОКІА» ұялы теле-фоны, «ВАКВІЕ» ойыншықтары, «МЕСА АІта-Аіа» сауда орталығы және т.б. Ең алдымен, таңбалы тауарды ұсыну керек пе немесе сауда белгісін дайындамауға және қолдамауға бола ма деген мәселені шешкен дұрыс. Таңбалы тауарлар «атаусыз» тауарға қарағанда төмендегі артықшылықтарға ие: тауардың танымалдығы (тұтынушы «таңбалы тауар- ды» таниды); жоғарғы баға белгілеу құқығы; жылы қабақ танытатын тұтынушылардың тобын құру; тұтынушылардың әртүрлі тобына бағытталған ұқсас өнімдерді шығару мүмкіндігі. Мысалы, Сіз қайнатпа жасау және сату жөнінде шешім қабылдадыңыз. Сіздің өніміңіз қарапайым шыны банкіде сатыла береді. Сіздің өніміңіз «Традиции вкуса» немесе «Варенье бабы Насти» атауы жазылған затбелгі қойылған банкіде сатыла алады. Болашақта та-уар жиынтығын кеңейтіп, осы атаумен консервіленген жемістерді, көкөністерді және т.б. сатуға мүмкіндігіңіз бар. Тауарға атау беру кезінде ерекше белігісін айқындайсыз, айрықша сапасына кепілдік бересіз. Бірақ, егер Сіз сауда белгісін шығаратын болсаңыз, оның сапасын бақылауға алу керек (себебі тұтынушы сапасыз тауарды бір рет кездестірсе, осы сауда белгісімен шығарылатын барлық тауарларға теріс көзқарас қалыптастыру мүмкін). Сонымен қатар, сауда белгісін шығару біршама күрделі қаржы салуды, тіркеу үшін уақытты талап етеді.БағаТұтынушылар үшін баға ылғи да маңызды фактор бо лып табылады, бірақ көп жағдайда шешуші рөлге ие бола бермейді. Сатып алушы үшін төлеуге шамасы жететін баға — оның тұтыну қарқынының шамасын, яғни оған қажетті қанағаттану мөлшерін көрсетеді. Сіз үшін баға — жоспардағы шығын мен пайда сомасы. Сатып алушыны тұтыну бағасы да, яғни тауарды сатып алу және тұтыну бойынша жиынтық шығындар (жеткізу, орнату,ағымдағы және күрделі жөндеу, энергия және су тұтыну) қызықтырады. Сонымен қатар, тұтынушы Сіздің бәсекелесіңіздіңбағалары мен шарттарын салыстырады. Сол себептен де баға белгілеу кезінде оны негіздеу керек. Анықтап алыңыз: Өзіңіздің тауар/қызметіңізге қандай төменгі және жоғарғы баға белгілей аласыз? Қандай жағдайда баға бәсекелестікіне қарағанда жоғары немесе төмен болу керек? Бағаның шегі қандай, тұтынушыға қай кезде баға жоғары көрінеді? Жеңілдіктер қажет пе? Қандай жеңілдіктер? Тұтынушы мұндай бағамен тауар/қызметті неліктен сатып алады? Орналасңан жері Бұл маркетинг кешенінің элементі, мақсатты тұтынушылар үшін қолжетімді етуге бағытталған тауар ларды сату қызметі. Аталған элементке орналасқан жері, жеке өзінікі немесе жалға алынған жай, қол жеткізудің ыңғайлылы (жолдың, тұрақ орнының, қоғамдық көлік бағытының болуы және т.б.), белгілі аумаққа таралуы (сауда нүктелерінің саны, олардың қашықтығы) жатады. Клиенттерге қолжетімді ету үшін бөлшектік және көтерме сауда және қызмет саласы бойынша тікелей сату, интернет арқылы сату және поштамен тарату, үйге немесе кеңсеге барып қызмет көрсету туралы ұсыныс жасау, бірнеше делдалды пайдалану арқылы тауарларды тарату жүзеге асырылады. Сондықтан өзінің өнімін нарықта табысты сату үшін сіз алдымен, оны қалай сату керектігін шешіп алыңыз — тікелей тұтынушыларға немесе агент, көтерме сатушылар, дистрибьюторлар немесе бөлшектік сатушылар сияқты делдалдар арқылы сату.Жылжыту Жылжыту—кәсіпкер ұсынған өнімді тұтынушының сатып алуға көндіру тәсілдерінің жиынтығы. Жылжыту тікелей қатынас жасау нысанында болуы да мүмкін — тұтынушымен «бетпе-бет» — немесе бұқаралық ақпарат құралы (теледидар, радио, журнал, газет) арқылы, пошталық жолдау, жарнама тақталары және т.б. Сіздің тауарыңызды немесе қызметіңізді жылжытуға туыстарыңыз, достарыңыз, таныстарыңыз бен тұтынушылар көмектесе алады. Жарнама — бұқаралық ақпарат құралдары арқылытаратылатын және шығарушылардың қаражатынан қаржыландырылатын ақылы хабарлама.Сіз үйдің төбесі мен қабырғасына, стендте, тақта мен кергіде, көлікте орналасатын сыртңы жарнамаларды пайдалана аласыз. Кіретін есікке маңдайша жазу (мини тақта) немесе штен- дерлер—атауы, телефон және ұсынылатын қызметтің түр-лері жазылған жиналмалы құрылымды қолдана аласыз. Тұтынушыларды үндеу қағаздарын тараптып, сөздермен шақыру үшін — ерлер мен әйелдердің киімінкиген сандвич-адамдар пайдалануға болады. Кез келген нысандағы үрлеп толтырылған көлемді пішіндерпневмопішіндерді орнатуға болады. Үйдің қабырғасына, бағаналарға, кіреберістерге плакаттар мен стикерлер ілуге болады. Сыртқы жарнаманың құны орналасқан орнына, көлеміне, материалына, оның дайындалуы- на байланысты болады. Газеттер мен журналдарға модульдік, айдарлық немесе мәтіндік жарнамаларды жариялауыңызға болады. Модульдік жарнама — жолдың белгілі бір бөлігі. Жақсы ресімделуіне қарай көзге тез түседі. Бұл жерде қажетті және маңызды ақпаратты көрсетуге бола- ды. Газетті кез келген уақытта ашып, бірнеше рет оқуға болады, бір модуль өз күшін шамамен бір аптаға дейін сақтайды. Егер оқырманды ұсыныс қызықтырса, оған деректерді есте сақтаудың қажеті жоқ, газетті қолына алса болды. Айдарлың жарнама — айдар бойынша жариялан- ған жарнамалар. Жарнаманың арзан түрі. Ұсынылатын өнім мен қызметтердің қажетті сипаттамалары жазылған бірнеше жолдан тұрады. Осыған ұқсас хабарламалардың көптігіне байланысты бұл жолдарды табу оңай емес. Мәтіндік жарнама — өнімді жарнамалауға арнал- ған мақала. Тауарды немесе қызметті ұзақ уақыт мақтауға, сенім ұялатуға мүмкіндік береді. Бұл жарна- ма басқаларға қарағанда қымбат тұрады. Бірақ, мұндай мақалаларды барлық адамдардың оқымайтындығын айтып өткен жөн. Кәсіпкердің саудасын жақсарту үшін тауар өткізуді ынталандыруға да назар аударған жөн. Оған әртүрлі тұтынушыларды қызықтыру мақсатындағы қызметтер мен мен іс шаралар жиынтығы кіреді, Сіз купон дар мен жеңілдіктерді пайдалануға, тегін үлгілер мен сыйлықтарды таратуға, сату орындарында дегуста- ция, конкурс, көрсетілім және демонстрации жасауға мүмкіндігіңіз бар. Адамдар (ңатысушылар) Кәсіпкерлерүшінбизнесбойыншаараласатын барлық адамдарды білу маңызды. Яғни бұлар жеткізушілер. Олар көлік ұйымдарының, банк, сақтандыру компаниясының, сауда ұйымдарының, қойма, кедендік және салық органдарының қызметкерлері және т.б болуы мүмкін. Сіздің бизнесті құруға және дамытуға қолдан келген- ше көмек көрсететін серіктестеріңіз де болуы мүмкін — туыстарыңыз, достарыңыз, көршілеріңіз.Егер сізге жалдамалы жұмысшылар керек болса, онда олардың не істейтіні және оларға қойлатын талаптарды сипаттап жазу керек.ПроцессПроцесс дегеніміз, қызмет көрсету кезіндегі әрекеттердің реттілігі. Процесс сапа мен қауіпсіздіктікөрсетуі керек. Сіз қызметті жекелей немесе қандай да болсын құралды және механизмді пайдалану арқылы көрсете аласыз.Сіз тұтынушымен оның мақсаты, күткені туралы сұрап, таңдау мүмкіндігін бере отырып, өзіңіз ұсынатын өнімдер мен қызметтер туралы айтып өзара әрекеттесуіңіз ке- рек. Мысалы, Сіз жеке балабақша аштыңыз. Балаларды қабылдаған кезде Сіз ата-аналардан балалардың қандай ойыншықтармен ойнайтындығы туралы, сурет салуды, ән айтуды ұната ма, басқа балалармен қалай ойнайды, жиі ауыра ма, неден қорқатындығын сұрай аласыз. Со- нымен қатар, Сіз ата-аналардан баланың билеп немесе коньки теуіп үйренгендігін, тілді және математиканы оқығандығын, жылдам ойындарды немесе құрастыру ойындарын ойнағанын және т.б. қалайтындығынанықтап сұруыңызға болады. Бұдан әрі балалардың ерекшеліктерін және ата-ананың қалауын білгенген соң, күнді тиімді ұйымдастыра аласыз. Материалдың айғақтар Материалдық айғақтар сату немесе қызмет көрсету орнында жағымды жағдай жасап, қатынасқа жол ашады Сізге төмендегілер туралы ойлану керек: Кіретін есік қалай көрінеді; Бөлмені қалай орналасуы керек; Қандай интерьер керек; Қандай жарық қажет; Музыка қажет пе; Қандай хош иістерді қолдануға болады. жүктеу/скачать 1,61 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|