Білім беру бағдарламасы үшін жылу энергетикасы Нұр- султан 021 тақырып. Энергетикалық кәсіпорындардың сипаттамалары
жүктеу/скачать 261,58 Kb.
|
| 3. Электр энергетикасы саласы
Энергетика-энергетика ресурстарын, оларды өндіруді, беруді, қайта құруды, шоғырландыруды, бөлуді және тұтынуды қамтитын Ұлттық экономика, ғылым мен техника саласы. Электр энергетикасы елдің отын-энергетикалық кешенінің маңызды құрамдас бөлігі болып табылады, оны өнеркәсіптің бірде-бір саласына ұқсамайтын бірқатар ерекше қасиеттерге ие. Шын мәнінде, ол ұлттық шаруашылық саласы деп танылуы тиіс, өйткені оның барлық салаларын қамтиды. Электр энергетикасы-өндірістік және өзге де мүліктік объектілердің, оның ішінде әртүрлі тұлғаларға меншік құқығында немесе өзге де заңды негіздерде тиесілі және электр және жылу энергиясын өндіру, беру, бөлу және өткізу үшін тікелей пайдаланылатын БЭЖ жиынтығын қамтитын ел экономикасының саласы, сондай-ақ бұл оларды жүзеге асыру процесінде туындайтын экономикалық қатынастар кешені. Елдің бірыңғай энергетикалық жүйесі (БЭЖ)-бірыңғай жедел-диспетчерлік басқармасы бар және энергетикалық ресурстарды неғұрлым тиімді пайдалану кезінде салалар мен халықты сенімді, сапалы энергиямен жабдықтауды қамтамасыз ететін ел ауқымында жалпы технологиялық режиммен біріктірілген энергетикалық жүйелер, электр, жылу станциялары мен желілер кешенін қамтитын Энергетикалық жүйе. Осылайша, электр энергетикасы * елдің экономикасы мен әлеуметтік саласын қажетті сенімділік пен сапамен электр энергиясымен және жылумен қамтамасыз етуге арналған маңызды инфрақұрылымдық сала болып табылады; * табиғи-климаттық, экономикалық және басқа да факторларға байланысты елдің әр түрлі өңірлерінде айтарлықтай ерекшеленетін құрылым бар; * технологиялық бірыңғай кешен ретінде БЭЖ арқасында күрделі әлеуметтік-экономикалық жағдайларда жұмыс істейді. Электр энергетикасының басты айырықша ерекшеліктері: * электр энергиясын (Елеулі ауқымда және жылу) жинақтау мүмкін болмауы, осыған байланысты өндіріс пен тұтынудың тұрақты бірлігі орын алады; * энергия өндіру көлемінің тек тұтынушылардан тәуелділігі және энергетиктердің қалауы мен бастамасы бойынша өндіріс көлемін ұлғайтудың мүмкін еместігі; * өнеркәсіп пен ұлттық шаруашылықтың басқа салалары үшін жасалатын жыл есебінде ғана емес, сонымен қатар энергетикалық жүктемелердің сағаттық шамалары да энергия өндіру мен тұтыну көлемін бағалау қажеттілігі; * барлық ұлттық шаруашылық жұмысының өмірлік маңызды шарты болып табылатын тұтынушыларды энергиямен үздіксіз қамтамасыз ету қажеттілігі; * жыл бойы әр тәулік және әр сағат сайын энергия тұтынуды жоспарлау, яғни маусым, климаттық жағдайлар, апта күндері және басқа да факторларды ескере отырып, әр айдың әр күніне жүктеме кестесін әзірлеу қажеттілігі • Бұл ерекше жағдайлар электр энергетикасын ұйымдастыруда салалық дәстүрлерді тудырды, бұл ретте басты ерекшелігі елдің бірыңғай энергетикалық жүйесін құру және оның жұмыс істеуі болып табылады. Әр уақытта ОЭК-тің жекелеген бөліктері әртүрлі министрліктер мен ведомстволарға әкімшілік бағынады. Қазір, отын-энергетика кешенінің басқа салаларымен қатар, электр энергетикасы ҚР Энергетика министрлігіне бағынады.: а) энергетикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету; б) электр және жылу энергетикасын, мұнай өндіру, мұнай өңдеу, газ, көмір, сланец және шымтезек өнеркәсібі, газбен жабдықтау және газ шаруашылығы, мұнай өнімдерімен қамтамасыз ету, мұнай, газ және оларды қайта өңдеу өнімдерінің магистральдық құбыржолдарын, дәстүрлі емес энергетиканы дамыту болжамдарын әзірлеу жөніндегі ұйымдардың қызметін үйлестіру; в) отын-энергетика кешені саласындағы инвестициялық жобаларды, көмірсутек және басқа да отын-энергетика ресурстарын игеру және пайдалану бағдарламаларын, отын-энергетика ресурстарының теңгерімдерін, энергия ресурстарының жекелеген түрлері бойынша ағымдағы және перспективалық теңгерімдерді әзірлеу жөнінде ұсыныстар дайындау және оларды іске асыру жөнінде шаралар қабылдау; г) магистральдық мұнай-газ құбырларының, мұнай өнімдері құбырларының және энергетикалық жүйелердің жүйелерін пайдалану жөнінде ұсыныстар әзірлеу және оларды белгіленген тәртіппен іске асыру жөнінде шаралар қабылдау; д) отын-энергетика кешенінің жұмыс істеуі мен дамуы кезінде энергия үнемдеу және қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласында ұсыныстар әзірлеу; ж) отын-энергетика кешені объектілерінде төтенше жағдайлардың алдын алу және жою жөніндегі іс-шараларды іске асыру. Нарықтық экономика жағдайында барлық осы ұйымдық-әкімшілік құрылыстар өзгеруі мүмкін,ал жекелеген кәсіпорындар мен олардың бірлестіктері экономикалық еркіндіктің және тік ұйымдық құрылымдардан Тәуелсіздіктің Елеулі дәрежесін алады. Электр энергетикасы саласы құрылымының негізі әртүрлі типтегі электр станциялары болып табылады. Электр (кейде жылу) энергиясын өндіру үшін тұтынылатын бастапқы энергия ресурсы бойынша электр станцияларын бөлуге болады: * жылу (отын) (ЖЭС), оның ішінде жылу электр орталықтары (ЖЭО) және конденсациялық электр станциялары (КЭС); * Атом (АЭС); * гидравликалық (ГЭС); * газтурбиналық қондырғылар (ГТУ); • өзгелері (күн, геотермаль, құйма, жел және т.б.). Электр станцияларының барлық аталған түрлері әртүрлі экономикалық көрсеткіштерге ие және сондықтан қолданудың бірнеше түрлі салалары бар. Энергетикалық өндірістің барлық экономикасын айқындайтын басты көрсеткіштер: * күрделі шығындар немесе әртүрлі электр станцияларын салыстыру үшін үлестік капитал салымдары (к), теңге • / кВт, •энергия бірлігін пайдалану бойынша жылдық шығыстар немесе өндірістің өзіндік құны, тиын/кВт * сағ. Барлық басқа техникалық-экономикалық көрсеткіштер дәл осы жолмен агрегацияланады. Электр станцияларын салуға күрделі шығындар ең алдымен типтерге және әртүрлі өңірлік факторларға байланысты. Олардың өзгеруі энергетикалық машина жасау ісінің жағдайымен байланысты, себебі көптеген станциялардың құнындағы негізгі салмақ энергетикалық жабдықтар бар. Бұл жерде құнның негізгі бөлігі – гидроқұрылыстар. Энергия өндірісінің өзіндік құны тұтынылған отын құнының 60-80% - на (ГЭС-тен басқа) байланысты. Сондықтан кез келген жылу электр станциясы жұмысының үнемділігінің басты көрсеткіші оның энергия бірлігін өндіру мен жіберуге арналған меншікті шығыны болып табылады. жүктеу/скачать 261,58 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|