Білім беру бағдарламасының 2 курс студенттеріне арналған «Қазіргі қазақ тілінің фонетикасы мен лексикологиясы»
жүктеу/скачать 230,6 Kb.
|
ПрактикаФонетикаЛексикологияҚТӘ
| Глоссарий:
Қолданылу өрісі тар (шектеулі) сөздерге: діни сөздер, кәсіби сөздер және термин сөздер жатады. Діни сөздер – дінге, діни ұғымдарға қатысты сөздер. Кәсіби сөздер – белгілі бір шаруашылыққа (бау-бақша, мақта, темекі, аң, ара, балық т.б.), кәсіпке (зергерлік, тоқымашылық, ұсталық, етікшілік т.б.) қатысты сөздер. Термин сөздер – ғылыми ұғымды атау үшін арнайы қолданылатын сөздер мен сөз тіркестері. Терминдердің өздеріне тән ерекшеліктері: нақтылы ғылыми ұғымның атаулары; тек ғылыми жүйеде ғана термин бола алады (яғни әр ғылым салаларының өз терминдер жүйесі болады); тек тура мағынада ғана жұмсалына алады; бейнелілік, образдылық, стильдік реңк, ауыс мағына дегендер болмайды. Әдеби сөздерге жалпыхалықтық сөздер мен жағымды, сыпайы (дөрекі емес) мәнді сөздер, стильдік жағынан сараланған сөздер жатады. Варваризмдер – бөтен тілдің сөздері. Бейтарап сөздер – ешқандай стильге қатысты болмай, жалпы түрде, барлық стильдерге ортақ қолданылатын сөздер тобы. Жалпыхалықтық сөздер – күнделікті тұрмысқа ең қажетті және көп қолданылатын, елдің бәріне бірдей түсінікті сөздер. Жаңа сөздер – белгілі бір жаңа заттарды немесе жаңа ұғымдарды белгілеу үшін жаңадан жасалған сөздер. Лексикалық жаңа сөздер – жаңа ұғымдардың тууымен бірге шыққан жаңа терминдер. Семантикалық жаңа сөздер – калька тәсілімен сөзбе-сөз аудару арқылы төл сөзге қосылған жеке мағына. Жергілікті сөздер – белгілі бір аймақ көлемінде тұратын жергілікті тұрғындардың ауызекі сөйлеу тілінде ғана қолданылатын сөздері мен сөз тіркестері. Диалектология – тіл білімінің жергілікті сөздерді зерттейтін бір саласы. Актив сөздер – тілде жиі қолданылатын сөздер. Архаизмдер – зат жоғалмағанымен, оның аты ғана өзгеріп, жаңа ат алуына байланысты әлгі заттың қолданыстан шығып қалған көне атауы. Тарихи сөздер – заманның өзгеруімен қоса сол заманға тән заттар мен олардың атауларының бірге жоғалуы. Кірме сөздер – өзге тілдерден ауысып келген сөздер. Пассив сөздер – тілде сирек қолданылатын сөздер. Төл сөздер – қазақ тілінің өзіне ғана тән сөздері. Қарапайым сөздер – сөйлеу тілінде сөздің мазмұнын тұрпайыландыра, айналдыра түсу мақсатымен қолданылатын тілдік құралдар. Эмоционалдық сөздер – адамның сезіміне байланысты сөздер. Экспрессивтік сөздер – адамның сезіміне емес, ойына, санасына, пейіліне қатысты сөздер. жүктеу/скачать 230,6 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|