Кесте 8- Оқу пәндеріне деген қарым-қатынасы, қызығушылығы

Диагностика жүргізуде В.С.Мерлиннің әдістемесі бойынша «ойшылдар» мен «суретшілердің» тәжірибелік көрсеткіштері (9,10,11,12-кестелер)

«Ойшылдар»	«Суретшілер»
Жалпылау, қабылдаудың түсіндірме түрі; жалпы идея, негізгі мазмұнды есте сақтайды. Зертханалық, практикалық жұмыс кезінде бақылаушылығымен ерекшеленеді.	Негізгі идея, фактінің мәніне баса назар аудармайды. Олар эмоционалдық бояуы көтеріңкі, кездейсоқ жағдайларға баса назар аударады. Лабораториялық, практикалық жұмыстар кезінде негізгі емес, кейде қатыссыз мәселелерге көңіл бөледі.

«Ойшылдар»	«Суретшілер»
Ауызша логикалық есте сақтау басым. Тарихи оқиғалардан үзінділерді жеңіл келтіреді. Әдеби кейіпкерлерді суреттеуде әсері басым, негізгі оқиғаны есте сақтайды. Математкаға қарағанда, әдебиетке уақытты көбірек қажет етеді.	Көру арқылы есте сақтауы басым. Әдеби туындыны бір оқығанда есте сақтап, әдеби кейіпкерлерге бірден баға береді. Математикаға көп уақытты қажет еткенмен, тез ұмытады.

«Ойшылдар»	«Суретшілер»
Образдары жүдеу, схемаға негізделген. Образдағы бөлшектерге назар аудармайды, эмоционалдық қанық бояу байқалмайды. Шығармаға тақырып таңдау кезінде жалпы сипатына назар аударады, эпитет, метафора, салыстыру сияқты айшықтау құралдары сирек кездеседі.	Образдары бай мазмұнымен, әсемдігімен, эмоционалдық бояуының қанықтығымен, ерекшелігімен өзгешеленеді. Шығармаға тақырыпты таңдайды. Айшықтау құралдарын жиі қолданады, тілі айқын, әдемілігімен ерекшеленеді.

«Ойшылдар»	«Суретшілер»
Математикалық мәселенің маңызын бірден түсінеді. Математикалық есептерді шешу кезінде логикалық ойлауының күштілігімен, ерекшелігімен, дербестігімен өзгешеленеді. Басқа пәндерді оқу барысында негізгісін меңгереді. Шығарма жазу барысында ортақ қорытынды шығару үшін фактілерді салыстыруы көрінеді.	«Суретшілердің» ойлауы көрнекілікке негізделген. Әдебиетке қарағанда математикалық ауызша материалды түсіну оған қиын түседі. өзінің жазбаларында, конспектілерінде негізгіні бөліп көрсету жоқтың қасы. Жалпы қорытынды жасау үшін салыстыруды өте сирек қолданады.

Сонымен, оқушылардың оқу-танымдық іс-әрекеттегі белсенділігінің қалыптасу деңгейлері төмендегідей болды (15-кесте).

Демек, оқушы оқу-танымдық іс-әрекетке белсенділігі рефлексиядан көрінеді. Оқушы рефлексифті іс-әрекет кезінде білімді ақпарат ретінде қабылдап қана қоймай, білімді саралайды, керектісін таба біледі, қажетті жағдайда қолдана отырып, өзекті ұғымдар мен түсініктерді мақсатқа сәйкес бағдарлай біледі.
Кесте 15– Оқушылардың оқу-танымдық іс-әрекетін белсендіруге бағытталған эксперимент жұмыстарының нәтижелері (%)

	Деңгейлері	Кезеңдері
		Экспериментке дейін		Эксперименттен кейін
		Экспери-менттік топ	Бақылау тобы	Экспери-менттік топ	Бақылау тобы
1.	Жоғары	10	11	22	12
2.	Жеткілікті	22	20	49	24
3.	Орташа	32	34	13	33
4.	Төмен	36	35	16	31

Диагностикалық мәліметтер көрсеткендей, зерттеу барысында экспримент тобындағы төменгі деңгей – 20%, орташа деңгей – 19%, жеткілікті деңгей – 27%, жоғары деңгей – 12%-ға өзгерген. Зерттеу нәтижелері кезеңдері бойынша 10 – суретте көрсетілді.

Зерттеу барысындағы нәтижелерді талдай келе, мынадай қорытынды жасаймыз: ауыл мектебі жағдайында оқушылардың оқу-танымдық іс-әрекетін белсендіру мәселесін арнайы қарастыру, оны ұйымдастыру мен оны жетілдірудің әдіс-тәсілдерін жандандыру, перспективалық мүмкіндіктерін дамыту – оқыту үрдісін жетілдірудің басты шарты.

Бұл мәселені шешу ауыл мектебі мұғалімдерінің шығармашылық іс-әрекетіне, ізденімпаздығы мен шеберлігіне тікелей байланысты екені сөзсіз. Сондықтан біз өз зерттеулерімізде оқушылардың оқу-танымдық іс-әрекетін белсендірудің технологиясын енгізе отырып, мұны жүзеге асыратын ауыл мектебі мұғалімдер ұжымына арнайы курс енгіздік. Арнайы курс «Оқушылардың оқу-танымдық іс-әрекетін белсендіру технологиялары» деп аталды, 28 сағатқа есептелді: 12 сағат дәріс, 8 сағат практикалық, 8 сағат семинар. Дәрістерден кейін, семинар және практикалық сабақтарда тәжірибелі, озат мұғалімдердің сабақтарын талдау, ашық сабақтар ұйымдастыру, конкурстар мен сабақтан тыс шаралар өткізілді.

Арнайы курс жоспары 16 - кестеде көрсетіліп отыр.