ДӘРІС 13. МЕКТЕП ЖАСЫНДАҒЫ БАЛАЛАРМЕН ПЕДАГОГ-ПСИХОЛОГТЫҢ ЖҰМЫСЫ

Мектеп психологының жұмысы дәстүрлі түрде келесі бағыттар бойынша ұйымдастырылады:

- диагностикалық жұмыс;

- түзету-дамыту жұмысы;

- консультациялық-ағартушылық жұмыс .

Мектептегі психологтың диагностикалық жұмысы. Психологиялық диагностика-білім алушылардың бүкіл оқу кезеңі бойына тереңдетілген психологиялық-педагогикалық зерделеу, жеке тұлғаның жеке ерекшеліктері мен бейімділіктерін, оқыту және тәрбиелеу процесінде, кәсіби өзін-өзі айқындауда оның әлеуетті мүмкіндіктерін айқындау, сондай-ақ оқытудағы, дамудағы, әлеуметтік бейімделудегі бұзушылықтардың себептері мен тетіктерін анықтау.

Оқушының әлеуметтік-психологиялық портретін құрастыру; оқуда, қарым-қатынаста және психикалық әл-ауқатта қиындықтары бар балаларға көмек көрсетудің жолдары мен нысандарын анықтау; Оқу мен қарым-қатынас ерекшеліктеріне сәйкес мектеп оқушыларын психологиялық қолдаудың құралдары мен нысандарын бейімдеу. Мектептегі психологтың диагностикалық жұмысының міндеттері:

Диагностикалық жұмысты ұйымдастыру нысандары:

1. Белгілі бір параллельдің барлық оқушыларын жан-жақты психологиялық — педагогикалық тексеру-фронтальды зерттеу. Мысал: Болашақ бірінші сынып оқушыларының мектепте оқуға дайындығын зерттеу, бірінші сынып оқушыларының мектепте оқуға бейімделу динамикасын бақылау және т.б.

2. Терең психодиагностикалық тексеру-күрделі жағдайларды зерттеуде қолданылады және жеке клиникалық процедураларды қолдануды қамтиды.

3. Жедел психодиагностикалық тексеру-қоғамдық пікірді зерделеуге бағытталған жедел әдістемелерді , сауалнамаларды, әңгімелесулерді пайдалана отырып, ақпаратты жедел алу қажет болған жағдайда қолданылады.

Диагностикалық жұмыстың негізгі параметрлері психологиялық паспорттың бөлімдеріне сәйкес келеді және оқушының жеке басын, танымдық психикалық процестерді, эмоционалды-еріктік ерекшеліктерді, сынып пен мектеп ұжымдарындағы тұлғааралық қатынастарды зерттеуді қамтиды. Диагностикалық процедураларды жүргізу кезінде осы мектептің жағдайларына бейімделген типтік психологиялық әдістер қолданылады.

Бастауыш мектептегі психологтың түзету-дамыту жұмысы. Психологиялық түзету-балалық шақта жеке тұлғаны қалыптастыру процесіне белсенді әсер ету және оның жеке басын сақтау. Психологиялық профилактика — білім беру мекемелерінде білім алушылардың, тәрбиеленушілердің бейімсіздігі құбылыстарының туындауының алдын алу, тәрбиелеу, оқыту және дамыту мәселелерінде көмек көрсету бойынша педагог қызметкердің, ата-аналардың (заңды өкілдердің) нақты ұсынымдарын әзірлеу.

Түзету мақсаттарын қоюдың үш негізгі бағыты мен бағыттары бар:

1. Дамудың әлеуметтік жағдайын оңтайландыру.

2. Баланың іс-әрекет түрлерін дамыту.

3. Жас-психологиялық ісіктердің қалыптасуы.

Бастауыш мектеп жасындағы балалармен психокоррекциялық жұмыстың бірқатар ерекшеліктері бар.

Ең алдымен, бұл:

- баланың әлеуметтік мәртебесінің өзгеруіне байланысты: ол мектеп жасына дейінгі баладан оқушыға айналады;

- жетекші қызметтің өзгеруімен: оқу іс-әрекеті басты бағытқа айналады;

- тұлғааралық қатынастардың кеңеюімен және әлеуметтік ортаның өзгеруімен;

- оңтайлы белсенділік деңгейінің қалыптасуымен, озбырлықпен;

- мектеп талаптарына бейімделуге байланысты эмоционалды саланың өзгеруімен.

Бастауыш мектептегі психологтың консультациялық-ағартушылық жұмысы.

Бастауыш мектеп психологының консультациялық жұмысы келесі бағыттар бойынша жүргізіледі:

1. Педагогтарға кеңес беру және ағарту.

2. Ата-аналарға кеңес беру және білім беру.

3. Оқушыларға кеңес беру.

Жас-психологиялық консультация берудің міндеттері:

- баланың психикалық дамуының жас және жеке ерекшеліктеріне ата-аналарды, мұғалімдерді және тәрбиелеуге қатысатын басқа да адамдарды бағдарлау;

- психикалық дамуының әртүрлі ауытқулары мен бұзылулары бар балаларды уақтылы бастапқы анықтау және оларды психологиялық-медициналық-педагогикалық консультацияларға жіберу;

- әлсіз соматикалық немесе жүйке-психикалық денсаулығы бар балалардың қайталама психологиялық асқынуларының алдын алу, психогигиена және психопрофилактика жөніндегі ұсынымдар (Балалар патопсихологтарымен және дәрігерлерімен бірлесіп););

Жас-психологиялық консультация берудің міндеттері:

- мұғалімдер, ата-аналар және басқа да адамдар үшін мектепте оқудағы қиындықтарды психологиялық-педагогикалық түзету бойынша ұсынымдар жасау (педагог психологтармен немесе педагогтармен бірлесіп);

- балаларды отбасында тәрбиелеу бойынша ұсынымдар жасау (отбасылық психотерапия жөніндегі мамандармен бірлесіп);

- балалармен және ата-аналармен консультация кезінде жеке немесе (және) арнайы топтарда түзету жұмысы;

- халықты дәрістік және басқа да жұмыс нысандарының көмегімен психологиялық ағарту.