Білім және ғылым министрлігі ҚазаҚстан респуБликасы тҮзету пеДагОгикасыныҢ ҰлттыҚ ғылыми-практикалыҚ

157
Сауалнаманы түсіндіру
Сезімталдықтың дисфункциясы
1. тактильдік аса сезімтал бала (сенсорлық қабылдаудан аулақ болу – 
селқос және белсенді жанасу арқылы тактильді қорғаныс).
2. сезімталдықтың төмендеуі, жеткіліксіздігі бар бала (сезімталдыққа 
бей-жай қарайтын бала).
3. тактильдік сезімдерді іздейтін бала.
Вестибулярлық жүйенің дисфункциясы
1. Вестибулярлық жүйенің сезімталдығы жоғары бала: кез келген 
қозғалысқа төзбеушілік (1-4пп.және гравитациялық сенімсіздікпен (5-8пп)
2. Вестибулярлық сезімдерге сезімталдығы төмен бала (сенсорлық 
немқұрайлы бала).
3. Қозғалыс қажеттілігі жоғары вестибулярлық сезімдерді іздейтін бала.
Проприоцептивті сезімталдықтың дисфункциясы
1. проприоцептивті жоғары сезімталдығы бар бала
2. проприоцептивті сезгіштігі жеткіліксіз (1-3пп), проприоцептивті 
сезімдерінің нашар айырмашылығы және диспраксиясы (3-4пп), қозғалысты 
градустауда қиындықтары бар (5-7пп), постуральді бұзылулары бар (8п)
3. проприоцептивті сезімдерді іздейтін бала
көрнекі дисфункция
1. негізгі көру дағдылары (1-4пп) және көру ынтасына жоғары 
сезімталдық (5-8пп) проблемалары бар бала)
2. көру сезімдерін модуляциялау проблемалары бар бала (1-3) және көру 
сезімдерін іздеу (4-8)
3. көру және мотор үйлесімдігі нашар бала
Есту функциясының бұзылуы
1. Дыбыстық ынталандыруларға сезімталдығы жоғары бала (1-4пп) және 
дыбыстық ынталандыруды іздейді (5-8пп).
2. есту және сөйлеу ақпаратын қабылдау және өңдеу қиындықтары бар 
бала.

158
3-ҚОсымШа
Баланың мінез-құлқы мен әрекеттерін бақылау хаттамасы 
мінез-құлық 
параметрлері 
Бақылау 
(мінез-құоықтың мүмкін нұсқалары)
Бейтаныс жерге, адамға 
реакция
жалпы көңіл-күй аясы 
- қоршаған ортаға назар мен қызығушылықтың көрінісі
- немқұрайлылық, елемеу
- үрей, ширығу, қашу
- қорқыныш, наразылық (айқайлау, жылау, озбырлық)
сабырлы көңіл-күй; эмоциялардың көрінерлік көріністері жоқ
ата-анаға ынтызарлық
- ол жақын жерде, тізеде болуды жөн көреді, олардан кетпейді;
- олардан кетеді және алыстайды, бірақ сонымен бірге: олардың 
қатысуын көзбен бақылайды немесе мезгіл-мезгіл оралады, 
құшақтайды және денесіне басады, ата-аналарға бір нәрсе әкеледі, 
көрсетеді, олардан көмек сұрайды (оларды қажетті тақырыпқа 
тартады)
- ол бірден ата-анасынан кетеді, оларға жақындамайды, көмек 
сұрамайды, олардың өтініштерін елемейді
атын атағандағы реак-
ция, бірлескен назарға 
реакция
атын айтқанда бірден жауап береді, бірден емес (бірнеше 
өтініштерден кейін)
көрсетілген ойыншыққа, содан кейін ересек адамның бетіне 
қарайды немесе қарамайды
- ересек адамның қайда крсеткеніне қарамайды
Бөлмеде қозғалу
Бөлмеде үнемі қозғалмайды, еш жерде тоқтамайды
- қарқынды қозғалыстан кейін еденге біраз уақыт жатып қалады
- үнемі бұрышта отырады, терезе жанында, қозғалыссыз тұрады
Қозғалыс
Ол шеңберде, қабырғадан қабырғаға қарай жүгіреді, осьтің айна-
ласында айналады;
- жұмсақ модульдерге шығады және дөңестен түседі, тар 
саңылауға кіреді және онда отырады.
- жүру кезінде аяқпен жүреді немесе секіреді; аяқтар мен 
қолдардың бұлшық еттерін қатайтады және т. б;
- қолды сілкіп, саусақтарын жыбырлатады;
Бейрет ым-шара,
вокализация
Бет-әлпеті амимикалық:» қатып қалған « бет әлпет; кейде 
күлімсірейді, бірақ бағдарсыз
Вокализация (дауысты дыбыстарды созып айтады) — үнемі 
дерлік
таңдаулы 
сабақтар
Олардың ұзақтығы мен 
сіңуі.
мен жұмыртқада айналғанды ұнатады, айналғанда, 
тербелгенде…
жақсы көреді:
заттармен әрекеттер
Ол қандай заттарға сәйкес 
келеді, қабылдайды; 
олармен не істейді
- көпіршіктер, фортепиано,» дыбысталатын « кітап, мозаика
- шағын өлшемді заттар немесе заттардың бөліктері
- заттарға қарамайды, айналып өтеді немесе заттарға келеді, 
қолына ештеңе алмайды
- ойыншықтармен әлеуметтік ойын әрекеттерін орындамайды

159
Ойыншықтармен пәндік 
және ойын әрекеттерін 
орындау (олардың әл-
еуметтік 
мақсатына 
сәйкес)
әрекет етеді:
- бір затпен, ойыншықпен ұзақ уақыт бойы назар аудару мүмкін 
емес
- бір заттан екінші затқа ауысады
ересектермен 
қарым-
қатынас және өзара іс-
қимыл
- ата-аналармен
- психологпен
Басқа адамның жақын-
дауына қалай әсер етеді
көздің түйісуіне реакция
- тактильді байланыс,
- сөйлеу үндеуі (өтініш, 
пікірлер, талап, тыйым: 
«мүмкін емес», «қол 
тигізбеңіз»)
- мінез-құлыққа еліктеу
- сабаққа және ойынға 
араласуға тырысыңыз
- ересектерге заттармен 
ойын әрекеттерін көрсету
- әрекетті немесе тапсыр-
маны орындауды сұрау
- мақұлдауға, мақтауға 
реакция
Байланысты бастау (қай 
кезде
Қ а р ы м - қ а т ы н а с 
құралдары:
- ым-ишара
- көз түйісу
- вокализация
- қозғалыс, жанасу
- ым,
- сөздер, фразалар
ата-анамен:
психологпен
Осыған дейін айналысқанмен айналысуды жалғастырады 
көмек беруді өтінеді — өзіне ұнайтын затты ала алмаса, ересекті 
қолына тартады 
Дидактикалық тапсырма-
ларды орындау
(тапсырманы 
орындау 
тәсілдері)
1. пішіні, өлшемі, түсі 
(сұрыптар, 
лайнер-
лер, 
текшелер 
және 
т. б.) бойынша өзара 
байланыстылық)
тапсырманы қабылдамайды
Бей-берекет әрекеттерді, сынақтар мен қателіктерді, практикалық 
тырысуды, көрнекі корреляцияны орындайды
2. 
Үлгі 
бойынша 
құрастыру 
(таяқшалар 
мен текшелерден) 
тапсырманы қабылдамайды, үлгі мен шарттарға назар аудар-
майды, өз қалауы бойынша орындайды.

160
4-ҚОсымШа

жүктеу/скачать 0,71 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: