Биология • адам денесі • ЖҮрек және қАН


БИОЛОГИЯ • АДАМ ДЕНЕСІ • ЖҮРЕК ЖӘНЕ ҚАН



Pdf көрінісі
бет3/7
Дата28.11.2022
өлшемі1,29 Mb.
#53313
1   2   3   4   5   6   7
БИОЛОГИЯ • АДАМ ДЕНЕСІ • ЖҮРЕК ЖӘНЕ ҚАН
4
• Лейкоциттер мен тромбоциттердің атқаратын қызметі?
Қан эритроциттерден, 
лейкоциттерден, тромбоциттерден және 
плазмадан құралады
Лейкоциттер тасымалдауға қатыспайды. Олар 
– адамның иммундық жүйесінің бір бөлігі, яғни 
ағзаны инфекциядан қорғайды. 
Теріні жырып алған кезде, тромбоциттер 
қанды ұйытады. Олар ерімейтін фибрин 
талшықтарын түзетін фибриноген деп 
аталатын қанда еритін ақуыздарды тудыратын 
химиялық заттарды бөледі. Ал ерімейтін 
фибрин талшықтары басқа қан жасушаларын 
бөгейді және қан біртіндеп ұйиды. Ақыр 
соңында қотыр түзіліп, оның астында жаңа 
тері пайда болады.
ДИАГРАММА 04:
Қосымша сұрақ
С5. Көміртек монооксиді сізді не үшін өлтіре алады?
Құрамында көміртек бар заттар оттегінің аз мөлшерімен жанғанда көміртек монооксидін бөледі. Ол 
автомобиль шығаратын газдарда, темекі түтінінде және сынып қалған бойлер қалдықтарының құрамында 
кездеседі. Ол гемоглобинмен қайтымсыз түрде байланысып, оттегінің гемоглобинмен әдеттегідей 
байланысуына кедергі жасайды. Егер адамға қажетті гемоглобин мөлшері осындай жолмен тежелсе, бұл 
өлімге әкелуі мумкін. 
Қосымша сұрақ
С6. Гемофилия дегеніміз не?
Гемофилия – мұрагерлікпен берілетін ауру, бұл аурумен ауыратын адамның қаны дұрыс ұйымайды. Оларда 
қанды ұйытуға қатысатын ақуыздың бірінің гені жетіспейді. Ауру ер адамдарда жиі кездеседі және өлімге әкелуі 
мумкін. 
Ұсынылатын фильмдер
– Қан
– Қан құю: Вьетнам
– Қан құю: Фолкленд аралдары
• Ұсынылатын жаттығу
– Оқушыларға қанның құрамы мен
қызметі жайлы плакат салуды 
тапсырыңыз


БИОЛОГИЯ • АДАМ ДЕНЕСІ • ЖҮРЕК ЖӘНЕ ҚАН
5
Артерия қанды жүректен ағзаның ұлпаларына 
жеткізеді, ал вена болса, ұлпалардан жүрекке жеткізеді. 
Сол себепті артериялар қанды үлкен қысымда алады, 
қан түйіршіктерін өте үлкен қысымда өткізетіндіктен, 
олардың қабырғалары осы қысымға төтеп бере 
алатындай жуан, бұлшықетті және майысқақ болады. 
Венадағы қан қысымы төмен, сол себепті венаның 
қабырғалары жұқа және оның құрамында майысқақ 
талшықтар болмайды. Бірақ, веналардың қанның кері 
бағытта ақпауын қадағалайтын қақпақшалары болады. 
Артериялар веналармен капиллярлар деп аталатын 
өте ұсақ қан тамырлары арқылы байланысқан. Олар 
әрбір ұлпаға таралып жатады және жасушаларға 
жақын орналасады. Капиллярлардың қалыңдығы 
бір жасушаның қалыңдығындай және олар барлық 
жасушаларға жақын орналасады, сол себепті 
капиллярлар арқылы қоректік заттар жасушаға оңай 
еніп-шығады. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет