часть территории республики.
Климат района характеризуется резкими температурными контрастами.
Холодная зима, зачастую с морозами и метелями, Жаркое засушливое лето,
неустойчивость и дефицитность Атмосферных осадков, большая сухость воздуха,
интенсивность испарения и обилие прямого солнечного освещения в течении
весеннее – летнего периода, все это климатообразующие факторы, влияющие на
формирование резко – континентального климата данного района.
Для понимания влияния агроклиматических условий на развитие сельской
местности необходимо провести анализ времён года. Этот этап изучения вопроса
лучше провести во время выполнения практической работы. При этом в данном
случае можно использовать не только индуктивный, но и дедуктивный подход в
исследовательском методе обучения. Индуктивный подход основан на применении
эмпирического материала с последующей его экстраполяцией. В то же время
использование дедуктивного подхода основано на знаниях студентами общих
закономерностей движения атмосферы, которые в свою очередь должны стать
аргументом в обсуждении и обобщении наблюдаемых в своей местности явлений
природы. Краеведческий материал, собранный студентами в процессе наблюдений за
погодой, даёт основание для следующих обобщений. Зима снежная, морозная и суровая,
средняя температура января - 18˚ на севере, -22˚ на юге, минимум опускается до -35˚
мороза, в отдельные годы этот показатель может быть - 48˚ мороза.
БҚМУ Хабаршы №2-2016ж.
71
Средняя высота снежного покрова не превышает 30 – 50 сантиметров. В
течении зимнего периода наблюдаются частые ветры восточного и юго-восточного
направления, с переходом на западные и северные направления.
Лето жаркое, зачастую сухое. Так как в этот период господствуют прогретые
Тропические воздушные массы из пустынь Средней Азии, Ирана, а с севера нередко
вторгаются Арктические холодные воздушные массы. Последние представляют
собой холодные массы сухого воздуха, которые, прогреваясь под влиянием
подстилающей поверхности, трансформируются в континентально–тропические и
обусловливают развитие засух, суховеев и пыльных бурь. Средняя температура июля
+22˚. Годовое количество осадков в целом составляет 150 – 350 мм. И все же
максимум их приходится на летний период, однако они могут отсутствовать в
течение длительного времени. Недостаток влаги усугубляется сильными ветрами
(число таких дней колеблется от 32 до 105 в году, при этом скорость ветра 15 м/сек и
более). Нетрудно подсчитать среднегодовую скорость ветра, которая колеблется от 4
до 6 метров в секунду.
Для развития у студентов специальной информационной компетентности им
даются задания для перевода информации о местной погоде из вербального вида в
информацию табличного и графического вида – например, при построении розы
ветров – векторной диаграммы, характеризующей режим (направление и
повторяемость) ветра в данном месте (рис. 1).
Снеготаяние начинается 20-25 марта, в отдельные годы этот показатель имеет
отклонения от сроков в следующей цикличности – 1 раз в 10 лет. Средняя
продолжительность снеготаяния составляет 14 дней, однако и здесь возможны
отклонения от сроков в следующей цикличности – 1 раз в 10 лет.
Весенние процессы характеризуются интенсивным прогреванием воздуха и почв.
От марта к апрелю среднемесячная температура воздуха повышается на 13˚ - 14˚, а от
апреля к маю на 10˚. Ещё до конца снеготаяния, начинает оттаивать верхний слой
почв, за счет этого происходит накопление влаги в почвах [2, с. 26].
Весенний период, как правило, засушливый. По средним многолетним данным, в
марте выпадает 18 – 23 мм осадков, в апреле – 19 – 23 мм, в мае – 29 – 38 мм, однако это
повторяется лишь 1 раз в 10 лет.
Поэтому среднее количество осадков составляет 25 мм. Относительная
влажность воздуха весенний период составляет около 60 % в апреле, а в мае до 45 %.
Сухих дней, где относительная влажность менее 30 %, за весну достигает 17 дней.
Лето сухое, жаркое, сказывается влияние Тропических ВМ и ВМ умеренных
широт, которые трансформируются в континентальные. Средняя температура июля +
18˚. Однако, наблюдаются максимумы до + 42˚, + 43˚, которым соответствует
цикличность 2 – 3 года в 10 лет. Также как зимой оттепели, летом наблюдаются дни с
холодным воздухом (до + 10˚), основная причина – вторжение холодных
Арктических ВМ.
Лето сухое, жаркое, сказывается влияние Тропических ВМ и ВМ умеренных
широт, которые трансформируются в континентальные. Средняя температура июля +
18˚. Однако, наблюдаются максимумы до + 42˚, + 43˚, которым соответствует
цикличность 2 – 3 года в 10 лет. Также как зимой оттепели, летом наблюдаются дни с
холодным воздухом (до + 10˚), основная причина – вторжение холодных
Арктических ВМ.
БҚМУ Хабаршы №2-2016ж.
72
Рис. 1 – Розы ветров для Кобдинского района.
Одним из важных факторов жизни растений является плодородие почвы.
Рассматривая этот элемент как составную часть физико-географической
характеристики, студенты в процессе эвристической беседы актуализируют
присвоенные ими во время полевых практик знания и приходят к обобщению, что
степная зона представлена южными малогумусными черноземами и темно –
каштановыми почвами с отдельными участками солонцов и солончаков. Последние
формируются по надпойменными террасами рек, озерным впадинам и различным
понижениям [3, с. 19].
В целом, природные условия зоны степей благоприятны для ведения
земледелия. Растительный мир степей представлен: типчаково–ковыльной
растительностью, с участками полынной, многолетними травами – житняк, по
поймам рек и озер растут тальники, ивняк, а по оврагам - заросли чилиги и чия,
шиповника.
В наиболее увлажненных местах распространена луговая растительность –
пырей, костер безостый, мятлик луговой. Среди растений много лекарственных трав.
По старым руслам рек ближе к границе с Россией встречаются березово–осиновые
колки (рощи).
В степи водится много животных, приспособившихся к жизни на открытых
пространствах. Типичными видами млекопитающих в степи являются суслики, при
чем двух видов – обыкновенный степной и большой песчаный; тушканчики, полевые
мыши, степные пеструшки, сони. Обитает здесь и разновидность крупных сусликов –
сурки. В местах, где много тушканчиков, сусликов и полевых мышей, встречаются
барсук, степной хорек, горностай, лисица, лисица-корсак. Все они, принадлежат к
пушным промысловым видам [3, с. 24].
Поскольку в степях много озер, обычно они неглубокие, с плоскими берегами,
поросшие зарослями камыша, осоки и другими мелкими кустарниками, то здесь
БҚМУ Хабаршы №2-2016ж.
73
очень много водоплавающих птиц: гуси, утки – чистики, кряквы, шилохвосты, серая
пеганка, огари, серая и белая цапли, вальдшнепы и другие.
Помимо всего перечисленного, озера и реки, плотины и другие водоемы
богаты рыбными ресурсами. Степь преобразилась за счет вмешательства человека – а
именно, посадки лесозащитных полос, состоящих в основном из карагача, осины,
тополя, клена, а также кустарников смородины, акации, малины. В березово–
осиновых колках очень много ягод – земляники, ежевики и конечно же грибов.
Зона сухих степей (полупустынь) занимает самую большую часть территории
– 77 %. После такого обсуждения и обобщения очень полезной является работа с
картой, в процессе которой студенты экстраполирую полученные выводы на другие
степные территории республики. В связи с тем, что большую часть территории –
77 % занимает зона сухих степей (полупустынь), поэтому основное внимание в
изучении причинно-следственных связей системы «агроэкологические условия -
сельская местность» занимает зона сухих степей. По сравнению со степной зоной –
эта зона характеризуется более выраженной засушливостью, меньшим снеговым
покровом, интенсивным испарением влаги, более резкой континентальностью
климата [1, с. 26].
Продолжительность зимы составляет 140 дней, которая сопровождается
суровостью и сухостью. Средняя температура января - 15˚ – 17˚. Абсолютный
минимум составляет - 43˚ – 47˚.
Самый длительный период, после зимнего – лето, его продолжительность –
132 дня. Средняя температура июля + 21˚, + 23˚. Абсолютный максимум составляет + 40˚ -
+ 45˚. Основная масса осадков выпадает летом. Однако эти осадки носят ливневый и
грозовой характер. Период без дождя бывает длительным – более 2-х месяцев.
Относительная влажность воздуха составляет 35 – 40 %. До 13 дней
господствуют суховеи, с ветрами южного и юго–восточного направлений.
Зона представлена каштановыми почвами, среди которых светло–каштановые
песчаные, суглинки, аллювиальные речных долин, солонцы, солончаки и
карбонатные соленые. По структуре эти почвы являются малопродуктивными, не
случайно эта зона относится к статусу рискованного земледелия. Поэтому, учитывая
особенности развития сельского хозяйства и климатические условия, следует
классифицировать эту зону как животноводческо–зерновую.
Кобдинский район, как и большая часть территории республики. довольно
беден поверхностными водами. Речная сеть распределена крайне неравномерно.
Главной речной артерией района является река Большая Кобда со своими притоками
– Батпакты, Саукайын, Куагаш, Кугала, Терисаккан, Ащегара, Карагандинка,
Жанажол, Туманша, Ишкарган, Малая Кобда. Питание рек осуществляется в
основном, за счет весеннего таяния снега, на который приходится 75 – 95 % годового
стока, а также грунтовых и дождевых вод. Для режима рек характерно наличие
высокого весеннего половодья и очень низкой, вплоть до пересыхания – межени.
Начало весеннего половодья приходится на третью декаду марта до второй половины
апреля, однако, в отдельные годы эти сроки могут быть раньше или позже на 5 – 6
дней. Максимум длится от 3 до 4 дней, затем наступает спад воды. Постоянный сток
характерен для реки БольшаяКобда. Режим стока рек соответствует организации
лиманного орошения лугов [3, с. 22].
Характеризуя реку Большая Кобда, можно отметить следующее: река
относится к Илек–Эмбенскому бассейну.
Необходимо ввести также определенный режим использования вод реки
Большая Кобда. Особый упор сделать на приведение в порядок пойменной части
реки, расположенной вблизи населенных пунктов, так как ежегодно степень
загрязнения бытовыми отходами увеличивается.
В основном, населением используются воды, которые залегают, на небольшой
глубине. Так в северной части Кобдинского района, их глубина составляет от 6 до
БҚМУ Хабаршы №2-2016ж.
74
12м, в центральной части от 8 до 18 м, может быть и глубже, а на юге района – от 12
до 15м. На территории райцентра села Кобда имеется подземное море, которое
занимает площадь до 30 кв. км глубина залегания этих вод от 25м до 50 – 60м. Вода
отличается такими свойствами как: пресностью, наличием малого количества солей и
примесей.
Повсеместно население использует так называемые водозаборные колонки для
поднятия воды. Значение воды в нашем регионе очень велико, так как природные
условия и климат района весьма сложны в связи с возрастанием континентальности.
На территории района имеется большое количество озер. Так наиболее известны:
Сабындыколь в ауле Кумсай, Караколь вблизи села Караганда, здесь же Кузбак,
Кабаковые, Карасу и многие другие. Все они славятся разнообразными видами
рыбных запасов, уникальными растительными сообществами и животным миром.
Однако, с активизацией хозяйственной деятельности человека, природе наносится
значительный ущерб.
Вокруг этих озер, распаханы и заброшены земельные угодья. Они зарастают
сорняками, хотя есть немало примеров проведения рекультивации земель и засевание
их многолетними травами. Кроме того эти земли в большей степени подвержены
ветровой эрозии. Большое количество искусственных водоемов в настоящее время не
используется, за их состоянием, никто не следит. Поэтому многие пруды, плотины
находятся в аварийном состоянии или же потерянны безвозвратно.
Эта проблема не новая, она появилась в начале 90-х годов, основная причина
– распад колхозов и совхозов. Те земли, которые раньше использовались как
посевные площади, в настоящее время являются бросовыми. Много гектаров
плодородной земли, оказались никому ненужными, Не учитываются закономерности
природы и в строительстве новых водоемов: залегание пластов, наличие запасов
воды. Зачастую строятся водоемы очень простым способом, перегораживают, где–
либо овраг плотиной, или маленькую речку и водоем готов.
Однако, через определенное время, это оборачивается катастрофой. Исчезает
растительный и животный мир данной местности, теряется уникальность,
нарушается круговорот и обмен веществ. Непоправимый ущерб наносится и
использованием воды для полива огородных участков, в частности при выращивании
картофеля, овощных культур, бахчевых.
Однако в Кобдинском районе ещё достаточно, красивых и уникальных мест,
зон отдыха, растений и животных эндемиков, реликтовых рощ, оазисов.
Территория района, согласно уровня классификации экологического
состояния, относится ко второй группе – как сельскохозяйственный район, в котором
происходят изменения в результате неправильного использования водных и
земельных ресурсов.
В промышленности, сельском хозяйстве и в быту наиболее широко
используются пресные воды – речные, подземные, озерные. Они более доступны,
легче поддаются регулированию, непрерывно возобновляются в процессе
круговорота.
Завершая изучение вопроса использования краеведческого принципа в
изучении дисциплины «География Казахстана», и в частности – определения влияния
агроэкологических условий на развитие сельской местности, можно сделать
следующие выводы.
Краеведений принцип в вузовском образовании используют преподаватели
различных факультетов, но с учётом предметного подхода, лучше использовать понятие
«краеведческий подход», который опирается на индуктивный метод обучения.
Логику движения содержания учебного материала раскрывают индуктивные и
дедуктивные методы обучения. Логику изучения материала рассматриваемого
вопроса, которая заключается в развитии от частного к общему или от общего к
частному определяют индуктивные или дедуктивные методы обучения.
БҚМУ Хабаршы №2-2016ж.
75
Индуктивные методы наиболее эффективны при выполнении практических
заданий, в ходе которых студенты самостоятельно подходят к обобщенным выводам.
Однако, индуктивные методы для обучения студентов новому материалу требуют
значительно больше учебного времени, чем дедуктивные. Они опираются на
конкретные краеведческие факты, поэтому в меньшей мере развивают абстрактное
мышление.
Литература:
1.
Метеорологический бюллетень: метеостанция пос. Кобда. – Актобе,
2013. – 28 с.
2.
Метеорологический бюллетень (2006–2009 годы): метеостанции пос.
Краснояр. – Актобе, 2010. – 31 с.
3.
Власенко В.А. Природа Кобды. Учебно-методическое пособие по
краеведению. – Актобе, 2005. – 42 с.
Амельченко В.И., Касимов Е.К.
Ауылдық мекендерді дамытуға агроэкологиялық жағдайдың әсерін зерттеу
үшін «Қазақстан географиясы» пәнін оқытуда өлкетанулық принціпті қолдану
Мақалада жоо-дағы оқытудың тиімділігін жоғарлату мақсатында
географиялық пәнді оқытудың өлкетанулық принціпін қолданудың әдістемелік
бағытын қолдануға арналған. Мысал ретінде оқыту процесінде «Қазақстан
географиясы» пәнінде қарастырылады.
Тірек сөздер: Өлкетану принціпін оқыту, құзыреттілік, тиімді оқыту,
индуктивті және дедуктивті оқыту әдісі.
Amelchenko V.I., Kasimov E.K.
Using in the teaching of the subject "Geography of Kazakhstan" the Regional
Studies principle to study the effects of agro-ecological conditions for the development of
rural areas
The article shows how to use the principle of regional studies in geography teaching
in order to increase the efficiency of the learning process. As an example, consider the
process of studying the subject "Geography of Kazakhstan."
Keywords: Regional studies principle, competence, efficiency of training, inductive
and deductive methods of teaching.
***
БҚМУ Хабаршы №2-2016ж.
76
ӘОЖ 37.01
Сырым Ж.С. – педгогика ғылымдарының кандитаты, профессор,
М.Өтемісов атындағы БҚМУ
Абдығалиев Ә.А. – М.Өтемісов атындағы БҚМУ магистранты
Е-mail: alikhan.92@mail.ru
АҚПАРАТТЫҚ МӘДЕНИЕТТІ ДАМЫТУДАҒЫ ПЕДАГОГТІҢ
АҚПАРАТТЫҚ ҚҰЗЫРЛЫҒЫ
Аңдатпа. Бұл мақалада жаңа ақпараттық технологиялар, оларды қолдану
жолдары мен оларға қойылатын талаптар жайлы айтылған. Білім беруді
ақпараттандыру мен ақпараттық мәдениетті қалыптастыруда педагогтың рөлі
қарастырылады.
Тірек сөздер: Ақпараттық құзырлық, жаңа педагогикалық технология,
модель, коммуникация.
Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту
тұжырымдамасында: “Жоғарғы білімді дамытудың негізгі үрдісі мамандар даярлау
сапасын арттыру, қарқынды ғылыми-зерттеу қызметімен ықпалдастырылған
инновациялық білімді дамыту, білім беру мен ақпараттық технологияларды
жетілдіру болып табылады”, – деп атап көрсетілген.
Бұл мәселе жалпы білім беретін оқу орындарына байланысты айтылып
тұрғандығы белгілі. Сол оқу орындарына толыққанды сапалы білім алған, оның
бағдарламасын толық меңгерген ұрпағымыздан, болашақта жақсы маман, білімді
азамат шығары анық [1].
Ғылым мен техниканың жедел дамыған, ақпараттық мәліметтер ағыны
күшейген заманда ақыл-ой мүмкіндігін қалыптастырып, адамның қабілетін, талантын
дамыту білім беру мекемелерінің басты міндеті болып отыр. Ол бүгінгі білім беру
кеңістігіндегі ауадай қажет жаңару оқытушының қажымас ізденімпаздығы мен
шығармашылық жемісімен келмек. Қазіргі кезде егемен елімізде білім берудің жаңа
жүйесі жасалып, Қазақстан әлемдік білім беру кеңістігіне енуге бағыт алуда. Бұл оқу-
тәрбие үрдісіндегі елеулі өзгерістерге байланысты болып отыр. Себебі, білім беру
парадигмасы өзгерді, білім берудің мазмұны жаңарып, жаңа көзқарас, жаңаша
қарым-қатынас пайда болуда.
Білім беру саласында болып жатқан ауқымды өзгерістер түрлі ынталы
бастамалар мен түрлендірулерге кеңінен жол ашуда. Осы тұрғыдан алғанда ұрпақ
тәрбиесімен айналысатын әлеуметтік-педагогикалық қызметтің тиімділігін арттыру,
оны жаңа сапада ұйымдастыру қажеттігі туындайды. Бұл үшін оқытушылардың
инновациялық іс-әрекеттің ғылыми-педагогикалық негіздерін меңгеруі мақсат
етіледі. Ал жаңа технологияны пайдалану міндетті деңгейдегі білімді қадыптастыра
отырып мүмкіндік деңгейге жеткізеді. Сондықтан оқытушының біліктілігін көтеру
мен шығармашылық педагогикалық әрекетін ұйымдастыруда қазіргі педагогикалық
технологияларды меңгерудің маңызы зор.
Кез келген елдің экономикалық қуаты, халқының өмір сүру деңгейінің
жоғарылығы, дүние жүзілік қауымдастықтағы орны мен салмағы сол елдің
технологиялық даму деңгейімен анықталады. Жалпы қоғам дамуы мен жаңа
технологияны енгізу сапалығы осы елдегі білім беру ісінің жолға қойылғандығы мен
осы саланы ақпараттандыру деңгейіне келіп тіреледі. Ал білім беру саласындағы
технологиялық идеялар бұдан 400 жыл бұрын пайда болған. Бұл күнде оқыту
технологиясы үлкен өзгеріске ұшырап отыр. Оқытушылар мен студенттерге әртүрлі
дидактикалық материалдармен қоса оқытудың техникалық құралдары жәрдемге келеді [2].
БҚМУ Хабаршы №2-2016ж.
77
Бiлiм берудi ақпараттандыру процесi пән мұғалiмдерiне, әдiскерлерге
жаңа ақпараттық технологияны өз қызметтерiне жан-жақты пайдалану саласына
үлкен талап қояды.
Мұғалiм – ақпараттанушы емес, оқушының жеке тұлғалық және
интеллектуальды дамуын жобалаушы. Ал бұл мұғалiмнен жоғары құзырлылықты,
ұйымдастырушылық қабiлеттiлiктi, оқушыларды қазiргi қоғамның түбегейлi өзгерiстерiне
лайық бейiмдеу, олардың зерттеушiлiк дағдыларын дамыту бағыттарын талап етедi.
Білім
беруді
ақпараттандыру
–
бұл
ақпараттық-коммуникациялық
технологияның құралдарын білім беру саласына қолданудың методологиялық және
тәжірибелік құндылықтарын зерттеп, оқыту мен тәрбиелеудің психологиялық және
педагогикалық мақсаттарына бағыттап қамтамасыз ету процесі. Бұл процесс мына
бағыттар бойынша жетілдіріледі:
- білім беру жүйесінің басқару механизміндегі ғылыми-педагогикалық
ақпараттар мен ақпараттық-әдістемелік материалдарды автоматтандыру арқылы оның
қолданылу аясын жетілдіру және басқару ісіне коммуникациялық желілерді қолдану;
- ақпараттық қоғам жағдайында жеке тұлғаның даму бағыттарының
міндеттерін негізге ала отырып, оқытудың мазмұнын, әдістері мен оны ұйымдастыру
формаларын таңдау мен оның методологиясын жетілдіру;
- үйренушінің интеллектуальдық қабілетін дамытуға, өздігінен білім алуға,
түрлі ақпараттарды өздігінен өңдеу сияқты әрекеттерге бағытталған оқытудың
әдістемелік жүйесін ақпараттық-коммуникациялық технология арқылы құру;
- үйренушінің білім деңгейін бағалау мен бақылау әдістерін талдау бағытында
компьютерлік тестілеуді құру мен оны қолдану.
Білім беруді ақпараттандыру процесі жағдайында жеке тұлғаның
интеллектуальдық, қоғамдық, экономикалық, коммуникациялық және ақпараттық
сияқты іс-әрекеттерін түрлі салаларға қолдану арқылы құзырлықтарын қалыптастыру
негізгі талаптардың біріне айналады.
Жаңа технологиялар - болашақ педагогтың мүмкіндігін күшейтетін құрал,
бірақ ол мұғалімді алмастыра алмайды. Компьютер мүмкіндіктері психология мен
дидактика тұрғысынан талданып, керек кезінде педагогикалық талаптарға сай
қолданылуы керек. Сырткы эффектіні қуып кетпей, оқыту программасының тек
сыртқы емес, ішкі тиімділігіне көп көніл бөлген дұрыс. Компьютердің сызбалық
мүмкіндігін молдығы дәрістік экспериментті бояулы суреттермен, сызбалармен,
кестелер мен байыта түсуге жол ашады, оларды есеп шарттарына да пайдалануға
болады.
Компьютерді мұғалім косымша материалдар, әртүрлі анықтамалық
мәліметтерден акпараттар беру үшін көрнекі құрал ретінде пайдалана алады. Мұндай
мәліметтерге физикалык формулалар, физикалық шамалардьң өлшем бірліктері,
графиктер, схемалар, иллюстрациялар, физикалық кұбылыстардың динамикалық
бейнесі, тәжірибеге арналған кұрылғылардың тізімі, аспаптардың сипаттамалары
және т.б. жатқызуға болады. Мұғалім араласпай-ақ, оқушылар өздері меңгеруге тиісті
ақпараттар беріледі. Қажетті акпараттарды жинақтауда электрондық техникаларды
енгізу уакыт үнемдейді, қарастырып отырған кезеңде акпараттың толықтығын
жоғарылатады,
ақпараттық-аныктамалық
жүйе
құрамында
электрондық
кұрырғылармен жұмыс істеу дағдысын калыптастыруға мүмкіндік туғызады.
Жаңа ақпараттық технология кұралдарын сабақтарда пайдалану, оқушының
шығармашылык, интеллектуалдык қабілетінің дамуына, өз білімін өмірде пайдалана
білу дағдыларының қалыптасуына әкеледі. Компьютерлік техниканың дидактикалық
мүмкіндіктерін педагогикалық мақсаттарға қолдану, білім мазмұнын анықтауда, оқыту
формалары мен әдістерін жетілдіруде жақсы әсерін тигізеді. Есептеу техникасымен жұмыс
жасату оқушылардың алгоритмдік дүниетанымын қалыптастырады:
- өз әрекетін саналы түрде жоспарлайды;
- құбылыстарға модельдер кұра біледі.
БҚМУ Хабаршы №2-2016ж.
78
Қазақстан Республикасы бiлiм беру жүйесiн ақпараттандырудың Мемлекеттiк
бағдарламаларының негiзгi мiндеттерiнiң бiрi ретiнде мамандардың осы сала
бойынша бiлiктiлiгiн көтеру және қайта даярлау қарастырылған. Аталған мiндеттердi
жүзеге асыру мақсатында мамандардың бiлiктiлiгiн көтеру және қайта даярлау
бойынша курс тақырыптарының мазмұны өзгертiлiп, жаңаланды. Оның негiзгi
мазмұны бiлiм беру мекемелерiнiң қызметкерлерiнiң кәсiби шеберлiгiн жаңа
ақпараттық технологияны пайдалану бойынша жетiлдiруге, басқаша айтқанда, бiлiм
берудi ақпараттандыруға сай мамандарды жан-жақты даярлауға бағытталған [3].
Тәжiрибе жүзiнде дәлелденгенiндей, кез келген мұғалiмге өз қызметтерiне
компьютердi пайдалануы олардың әлемдiк ақпараттық кеңiстiкке енуде ақпараттық
мәдениетiнiң қалыптасатынымен өлшенедi. Сонымен бiрге, бұл жағдайда,
инновациялық әдiстер мен құралдарды оқу процесiне пайдалану оқушылардың
мектеп
пәндерiн
игеруде
қызығушылықтарын
арттыруда.
Ақпараттық-
коммуникациялық технологияны оқу-тәрбие процесiне пайдалану оның келесi
педагогикалық мүмкiндiктердi жүзеге асыруға мүмкiндiк бередi:
- студенттің дайындық деңгейiн, ынтасын және қабылдау жылдамдығын
ескеру арқылы жаңа материалды меңгертуге байланысты оқытуды ұйымдастыру
және оқыту процесiне жаңа ақпараттық технологияның мүмкiндiктерiн пайдалану;
-
оқытудың
жаңа
әдiстерi
мен
формаларын
(проблемалық,
ұйымдастырушылық-iс-әрекеттiк компьютерлiк ойындар және т.б.);
- проблемалық, зерттеу, аналитикалық және модельдеу әдiстерiн қолдану
арқылы классикалық әдiстердi жетiлдiру;
- жаңа ақпараттық технология құралдарын (жаңа типтi компьютерлер,
телекоммуникация, виртуальды орта және мультимедиа-технология) пайдалану
арқылы оқу процесiнiң материалдық-техникалық базасын жетiлдiру.
Мамандардың бiлiктiлiгiн көтеру мiндеттерiн шешуде оқу процесiнде
ақпараттық және коммуникациялық технологияларды пайдаланудың келесi
мүмкiндiктерi ұсынылады:
- ақпараттық мәдениет элементтерiн қалыптастыруда бiлiм мекемелерiнiң
мамандарының қажеттiлiгiн қанағаттандыру: желiлiк технологиялар саласы
бойынша жаңа бiлiмдер алу;
- пән мұғалiмдерiн жаңа ақпараттық технологияны өз қызметтерiне еркiн
пайдалана бiлуге үйрету;
- қашықтықтан оқыту формаларына мұғалiмдердiң қызметiн бағыттау;
- облыстағы бiлiм беру мекемелерiн ақпараттандырудың ғылыми-әдiстемелiк
бағыт бойынша жетекшiлiк ету;
- оқу процесi мен ғылыми-әдiстемелiк жұмыстарға жаңа ақпараттық
технологияны қолдану негiзiнде олардың озық тәжiрибелерiн тарату.
Бiлiм беру мекемелерiнiң қызметкерлерiнiң жаңа ақпараттық технологияны
меңгерту саласы бойынша бiлiктiлiгiн көтерудің даярлау мiндеттерiн шешуде осы
сала бағытында өткiзiлетiн курстарды сабақтастыру процесi жүзеге асырылуда.
Болашақ педагог мамандарды ақпараттық-коммуникациялық технология
негiзiнде дайындауда келесi қағидалар негiзге алынған:
-
вариативтiлiк – әрбiр бiлiм беру қызметкерлерiнiң жасақтаған
материалдарына сәйкес бiлiктiлiктi көтеру жүйесiн бағыттайды;
- болашаққа негiзделген – күтiлетiн нәтиженi анықтайтын кезеңдiк
бағдарламалардың бағытын орнықтырады және жеке тұлғаға бағытталған курстың
жалпылама мақсатын анықтайды;
- рефлексивтi-креативтi – жаңа ақпараттық технологияларды меңгерту
бiлiмдерiн ұйымдастыруда курстың бағыты даралық-шығармашылық негiзге
бағытталуы қажет;
- эргономикалық – нақтылы мәселелердi үйренуге қажеттi уақыт мөлшерi
талап етiледi;
БҚМУ Хабаршы №2-2016ж.
79
- iзгiлiктiлiк – бейiмделген оқыту жүйесiн құруды талап етедi, бiлiктiлiктi
көтеру жүйесiнiң құрылымы мен нақтылы нәтижесiн анықтау;
- тәжiрибеге бағытталған – оқыту көздерiнiң бiрi ретiнде оқытушылардың
тәжiрибесi қолдану идеясы жүзеге асырылады және нақытлы iс-әрекеттер бойынша
тыңдаушылардың танымдық процестерiнiң өзара байланыстылығы мен олардың
жеке тұлға ретiнде қалыптасу деңгейi анықталады;
- жекелеген консультация беру - тыңдаушыларға консультация беру
ұсынылады. Ол мына бағытта жүргiзiледi: әрбiр тыңдаушының өзiндiк ерекшелiгiн
ескере отырып қойылған нәтижелерге жетуге байланысты игерiлетiн мәселелердiң
мазмұны мен оған қолданылатын тиiмдi әдiс-тәсiлдер [4].
Жаңа ақпараттық технологиясына дайындау мынадай екi негiзгi модуль
бойынша құрастырылған: “Педагогтың ақпараттық құзырлығы” және “Оқытудағы
ақпараттық технологиялар”.
Ақпараттық мәдениеттi дамыту қазiргi педагогтың ақпараттық құзырлығына
қойылатын талаптарына сай анықталады:
1. қазiргi бiлiм беру жүйесiндегi ақпараттық кеңiстiк туралы бiртұтас
түсiнiктi
қалыптастыру
(бүкiләлемдiк
ақпараттық
ресурстарға
бағдарлау,
ақпараттарды iздеу алгоритмi мен ақпараттарды аналитикалық-синтетикалық
тұрғыдан өңдеу әдiстерiн меңгерту).
2. ақпараттық (дербес жағдайда, компьютерлiк) сауаттылық: оқу-әдiстемелiк,
озық тәжiрибелердi зерттеу, ғылыми-зерттеу нәтижелерiн түрлендiру мен
технологияларды қолдану әдiстерiн меңгерту; қолданбалы программалық
құралдарды меңгерту; жаңа программалық құралдарды меңгерту.
3. өз
қызметтерiн жаңа ақпараттық технологияның мүмкiндiктерiн
пайдалану: жаңа ақпараттық технологияның мүмкiндiктерi туралы бiлiм;
коммуникациялық қызметтердi пайдалану дағдысы; бiлiм беру процесiнiң
ерекшелiктерiн ескере отырып, педагогикалық программалық құралдарды қолдану
және оларды өз қызметтерiмiзге сәйкес бейiмдеп пайдалану.
Қазiргi кезеңде бiлiм берудегi ақпараттық және коммуникациялық технологиялар
мұғалiмдердiң бiлiктiлiгiн көтеру мен қайта даярлауда ерекше роль атқарады.
Компьютерлік техниканың дидактикалык мүмкіндіктерін педагогикалық
мақсаттарға пайдалану, білім мазмұнын анықтауда, оқыту әдістері мен формаларын
жетілдіруде жақсы әсерін тигізеді. Оның оқыту үрдісінде даралап және топтап оқыту
тәсілдерінде, өзіндік танымдық зерттеу жұмыстарын жүргізуге зор мүмкіндіктер
жасайтындығы дәлелденген. Бірақ, бүгінгі таңда информатика элементтерін
пәнаралық байланыс негізінде оқытудың қажеттілігі мен оны оқу үрдісінде жүргізуте
тиімді оқу-әдістемелік құралдардың, оқыту бағдарламаларының жеткілікті дәрежеде
болмауының арасында қайшылық бар [5].
Енді біз ақпараттық-коммуникациялық құзырлық дегеніміз не? деген сауалға
жан-жақты тоқталайық. «Құзырлылық» ұғымы латын тілінен «сотреію» аударғанда
«жасай алу» деген мағынаны білдіреді. ЮНЕСКО глоссарийінде мынадай анықтама
берген: Құзырлылық – бұл күнделікті өмірдің нақты жағдайларында пайда болатын
проблемалар мен міндеттерді тиімді түрде шешуге мүмкіндік беретін қабілеттілік.
Стенфорд комиссиясының директоры Г.Вайнер құзырлылықты адамның белгілі бір
әрекеттер аймағына сәйкес бағыттылығы ретінде қарастырады. Ал белгілі ғалым М.М.
Чошанов құзырлылықты білім, білік, дағдының өзара байланысы деп қарап, оның
төмендегідей формуласын ұсынады: білімді қолданудың жылдамдығы + әдістердің
оралымдылығы + ойлаудың сынаулығы. Аталған анықтамадан кейін біз ақпараттық
құзырлылық дегеніміз не? анықтамасына тоқталайық. Ақпараттық құзырлылық – бұл оқу,
тұрмыс және кәсіби бағыттағы міндеттерді шешуде ақпараттық-коммуникациялық
технологияның мүмкіндіктерін жан-жақты қолдану қабілеті.
БҚМУ Хабаршы №2-2016ж.
80
Әдебиеттерде «ақпараттық құзырлық», «компьютерлік құзырлық» терминдері
жиі кездеседі. Ақпараттық-коммуникациялық технологияның жеделдетіп дамуына
байланысты «ақпараттық-коммуникациялық құзырлылық» деген терминді қолдану
тиімді. Ақпараттық-коммуникациялық құзырлылық – бұл адамдардың кез келген
проблема мен міндеттерді компьютермен, ақпараттық құрылғылармен және
телекоммуникациямен шешу қабілеті[6].
Ақпараттық
қоғам
жағдайында
педагог
мамандардың
ақпараттық-
коммуникациялық құзырлығын қалыптастыру көрсеткіштері төмендегідей:
- білім беру жүйесінің әлемдік ақпараттық кеңістікке саналы түрде енуін
қамтамасыз ету;
- ақпараттардың шексіз көлемі мен осы ақпараттарды аналитикалық түрде
өңдеуді қамтамасыз етуге даярлау;
- ақпараттық ортада жеке тұлғаның шығармашылық сапасын дамыту мен
қалыптастыру және өзіндік ақпараттық ортаны құру дағдыларын қалыптастыру;
- ақпараттық ортада коммуникативтік мәдениетті қалыптастыру;
- ақпараттық ортада өзара байланыс қызметтерін қалыптастыру;
- ақпараттық ортада ақпаратты алу, таңдау, сақтау, қабылдау, түрлендіру,
жіберу және бір-бірімен сабақтастыру мәдениеттерін қалыптастыру;
-
интерактивтік
телекоммуникациялық
технологияларды
(Интернет,
қашықтықтан оқыту және т.б.) қолдануға даярлау;
- ақпараттық-білімдік ортаны модельдеу мен жобалау қабілетін қалыптастыру
және осы дағдыны өзіндік кәсіби қызметтеріне қолдануға даярлау.
Педагог кадрлардың білімін жетілдіру жүйесiне қойылатын талаптарға сәйкес
оқу жұмыстарын ұйымдастыруға бағытталған педагог мамандардың келесi
құзырлықтарын қалыптастырудың деңгейлерi қарастырылады:
1. Пәндiк – мамандық қызметтерiне байланысты қойылатын проблемаларды
шешу қабiлеттiлiгi.
2. Аналитикалық бақылау – пәндiк iс-әрекеттерiн талдау мен бақылау
проблемаларын шешу қабiлеттiлiгi.
3. Ұйымдастырушылық
–
оқушылардың
өзiндiк
iс-әрекеттерiн
ұйымдастыруға бағытталған проблемаларды шешу қабiлеттiлiгi.
4. Коммуникативтiк – «Мұғалiм-Оқушы», «Оқушы-Оқушы», «Мұғалiм –
Ата-ана» және т.б. жүйелердегi қарым-қатынасты проблемаларды шешу қабiлетi.
5. Бейiмделген – қазiргi жағдайдың өзгерiстерi мен талаптарына сәйкес
проблемаларды шешу қабiлеттiлiгi.
6. Ынталы психологиялық – психологиялық, жекетұлғалық, жекетұлғалар
арасындағы өзара қарама-қайшылықты шешу проблемаларының қабiлеттiлiгi.
7. Жобалық – мектептi, мұғалiмдi және оқушыны дамыту жобаларын
шешу қабiлеттiлiгi.
8. Ғылыми-iзденiстiк – мектептiң, мұғалiмнiң және оқушының даму
нәтижелерiн зерттеудi ұйымдастыру және оны өткiзу проблемаларын шешу
қабiлеттiлiгi (1-сурет).
БҚМУ Хабаршы №2-2016ж.
81
1 – сурет. Педагог мамандардың құзырлық қалыптастыру деңгейлерi
Мұғалiмнiң бiлiмi оқыту мен тәрбиелеудiң тұлғалық-бағдарлық мәселелерi,
оқушы деңгейiндегi ғылыми жобаларды жасақтап, оны жүзеге асыру әдiстерi,
оқушының
жеке
тұлғасын
дамытуға
бағытталған
жаңа
педагогикалық
технологияларды таңдау тәсiлдерi, мұғалiмнiң кәсiби шеберлiгiн дамытуға
бағытталған
теориялық-методологиялық
және
әдiстемелiк
проблемалар,
психологиялық-педагогикалық мәселелер курстың негiзгi бөлiмдерi ретiнде
қарастырылуы керек.
Әдебиеттер:
1. Жарқымбекова А.Т., Қадырова Ж.Б., Бейсенова А.С. Информатика.–
Қарағанды: «ҚарМТУ» баспасы, 2011. – 87 б.
2. Бидайбеков Е.Ы., Нұрбекова Ж.К., Сағымбаева А.Е., Информатика пәнінен
оқушылардың білімін бақылау және бағалау әдістемесі: әдістемелік құрал. –
Алматы, 2003. – 90 б.
3. Балапанов Е.Қ., Бөрiбаев Б., Дәулетқұлов А. Информатикадан 30 сабақ. –
Алматы, 1998. – 436 б.
4. Шәрiпбаев А. Информатика: жоғары оқу орындарының студенттерiне
арналған оқу құралы. – Алматы, 1992. – 72 б.
5. Камардинов О. Информатика: жоғары және орта оқу орындарына
арналған оқу құралы, – 2-шi басылымы. – Алматы: Қарасай, 2006. – 360 б.
6. Жарықбаев Қ. Психология. – Алматы: «Білім» баспасы, 1993. – 342 б.
Сырым Ж.С., Абдығалиев Ә.А.
Информационная компетентность педагога при развитие
информационный культуры
В данной статье сказано о новых информационных технологии, пути их
использования и поставленный к ним требования. Рассматриваются роль педагога в
формировании и информатизации образования и информационный культуры.
Ключевые слова: Информационная компетентность, новая педагогическая
технология, модель, коммуникация.
Педагог мамандардың құзырлық қалыптастыру
деңгейлерi
Пәндiк
Коммуникативтiк
Ұйымдастырушылық
Аналитикалық бақылау
Бейiмделген
Ғылыми-iзденiстiк
Жобалық
Ынталық/психологиялық
БҚМУ Хабаршы №2-2016ж.
82
Syrym Zh.S., Abdygaliyev A.A.
Information teacher competence in the development of information culture
In this article, said of the new information technologies, the way to use them and put
them demands. We consider the role of the teacher in the formation and information of
education and information culture.
Keywords: Information competence, new pedagogical technology, model,
communication.
***
УДК 796.8
Анарбаев А.К. – кандидат педагогических наук, доцент,
Международный казахско-турецкий университет им. А.Ясави
Е-mail: almas_6262@mail.ru
ДИНАМИКА И СТРУКТУРА ДВИГАТЕЛЬНОЙ
ПОДГОТОВЛЕННОСТИ КВАЛИФИЦИРОВАННЫХ БОРЦОВ
Аннотация. В статье представлены материалы, позволяющие объективно
оценить динамику параметров и структуру компонентов двигательной
подготовленности борцов в зависимости от их уровня квалификации с целью
изучения их информативности, а также повышения эффективности методики
тактической
подготовленности
спортсменов.
Нами
было
произведено
педагогическое тестирование, которое осуществлялось по 6 показателям.
Предварительный выбор педагогических упражнений, характеризующий уровень
двигательной
подготовленности
спортсменов,
осуществлялся
с
учетом
рекомендаций ряда специалистов и которые широко применяются в практике
контроля за процессом подготовки борцов.
Ключевые
слова:
двигательная
подготовленность,
педагогическое
тестирование, тактическая подготовленность, уровень квалификации.
Рост результатов спортивных достижений, усиление конкуренции на
международной арене требуют новых подходов при подготовке спортсменов. В
видах единоборств, особенно в спортивной борьбе, резервы повышения спортивного
мастерства заложены в научном подходе к решению вопросов тактической
подготовки спортсменов. Ряд специалистов [1; 2 и др.] считают, что дальнейшее
улучшение качества управления подготовкой спортсменов во многом зависит от
разработки модельных характеристик, включающих параметры тренировочной и
соревновательной деятельности. Многие специалисты отмечают, что на пути к
высоким результатам в современном спорте одно из решающих значений имеет такти
ческая подготовка. Тактически грамотная борьба позволяет не только реализовать
положительные стороны подготовленности борца, но и компенсировать отдельные
его недостатки [3; 4; 5].
Основой в понимании сущности спортивной борьбы является объединение
понятий «техническая подготовка» и «тактическая подготовка» без четких
определений понятий «техника» и «тактика» в более сложное понятие «технико-
тактическая подготовка». В связи с этим считаем необходимым более подробно
остановиться на том, что мы понимаем под «техникой» и «тактикой», и объяснить, почему
в спортивной борьбе процесс обучения этим сторонам мастерства протекает параллельно.
Техническая подготовка является основой мастерства борца. Без навыков
выполнения достаточного арсенала отдельных операций (перемещений, захватов,
рывков, тычков, упоров, швунгов и т.п.) и их устойчивых совокупностей (приемов
БҚМУ Хабаршы №2-2016ж.
83
атаки, защиты, контратаки, выведений из равновесия, угроз и других отвлечений
соперника) нельзя стать спортсменом высокой квалификации. Под техникой
спортивной борьбы мы понимаем все способы реализации отдельных операций и их
совокупностей, разрешенные правилами соревнований и позволяющие активно
воздействовать на соперника для достижения победы в схватке. Техника борьбы
включает операции в стойке и партере, которые должны быть освоены до
автоматизма, поскольку борьба быстротечна и соперник не позволяет особенно
раздумывать. В то же время каждая операция и устойчивые совокупности операций
могут, в зависимости от складывающейся ситуации, иметь различный смысл.
Приведем несколько примеров. В одном случае элементарный толчок соперника-это
операция, направленная на выяснение того, как будет реагировать соперник, каковы
его намерения, т.е. проводимая с целью разведки. В другом случае толчок
выполняют, чтобы вывести соперника из равновесия, т.е. для проведения атаки.
В третьем – для защиты, чтобы не подпустить соперника к себе. Одним словом,
каждая операция, кроме технической сути (выполнение ее доведено до автоматизма),
имеет и тактическую окраску (смысл). То же самое можно сказать и об устойчивых
совокупностях операций. Например, приемы атаки, защиты и т.п. могут иметь как
прямой, так и отвлекающий смысл. Более того, приемы атаки (броски, переводы,
сваливания, перевороты и т.п.) в поединке с достаточно опытным соперником
вообще нельзя провести, если не сопроводить их способами тактической
подготовкой, причем не одной, а несколькими в зависимости от особенностей
соперника. Только в этом случае прием становится полноценным технико-
тактическим действием. Все это неукоснительно требует от тренера при обучении
учеников каждой операции не только уделять внимание ее закреплению, доведению
до автоматизма, но и подробно останавливаться на тактическом смысле.
Общеизвестными являются методы формирования двигательного навыка в
стандартных условиях, так как именно в таких условиях проводились исследования
по изучению навыка как в физиологии, так и в теории спорта. Эти исследования
опираются на теорию И.П. Павлова об условных рефлексах. Двигательный навык
возникает в результате многократных повторений двигательных операций и их
совокупностей. В этой связи основной задачей тренера является эффективная
организация повторений с максимально возможным участием мышления спортсмена,
т.е. успешная реализация одного из основополагающих дидактических принципов
физического воспитания и спортивной тренировки - принципа сознательности и
активности обучающихся. В соответствии с этим принципом обучение строится на
сознательном отношении спортсмена к процессу освоения техники борьбы,
убежденности в обязательности точного выполнения предлагаемой тренером учебно-
тренировочной работы, а также предельной заинтересованности в совершенном
овладении технико-тактическими действиями.
Применение борцом техники в условиях соревнований проходит на фоне
постоянного конфликтного взаимодействия с соперником. Именно наличие
конфликтного взаимодействия придает определенные особенности технической
подготовке борца, которые заключаются, во-первых, в необходимости освоения
операций и их совокупностей не в стандартных, а в вариативных условиях, во-
вторых, в параллельном и одновременном с изучением технических приемов
усвоении тактики их применения. По-существу, речь идет о формировании навыков
проведения атак, контратак, защит и т.п. не в облегченных условиях, а в «боевых».
Рассмотрим начальный этап формирования у борцов «боевого» арсенала на примере
атакующих действий, поскольку эффективная атака является стержнем успешной
борьбы. Начальным и весьма ответственным этапом формирования навыка
конкретного атакующего действия является создание целостного представления о
нем. При этом спортсмен, что чрезвычайно важно, наряду со зрительными
представлениями о двигательной структуре действия, сведениями о его
БҚМУ Хабаршы №2-2016ж.
84
пространственных, динамических и других параметрах получает и первую
информацию о тактической сущности изучаемого приема, а также о возможностях
его последующего применения в соревновательных условиях.
Таким образом, создаются предпосылки для сознательного и активного
отношения борца к формированию прочного двигательного умения. В процессе
многократного повторения атакующего действия в вариативных условиях
сложившаяся программа и соответствующие механизмы организации движений
получают дальнейшее качественное развитие – они усложняются, оттачиваются и
автоматизируются. В свою очередь, это позволяет борцу при реализации действия
акцентировать внимание преимущественно на его смысловой структуре. Тем самым
при формировании двигательного навыка создаются реальные возможности для
практического освоения тактических вариантов применения, допустим, броска, в
моделируемых ситуациях единоборства, что обеспечивает успешное решение
главной педагогической задачи технико-тактической подготовки борца –
трансформацию приема в действие, а последнего - в спортивные достижения.
Как мы уже отмечали, в спортивной борьбе отчетливо видна тенденция к
расширению и усложнению технического арсенала спортсменов, которая сохраняется
благодаря во-первых, находкам новых эффективных операций и действий
выдающимися борцами и тренерами и во-вторых, созданию все более сложных
атакующих комбинаций.
Так, анализ международных соревнований по вольной борьбе показывает, что
использование новых эффективных технико-тактических действий и их комбинаций
ведущими борцами в схватках является неожиданностью для их соперников, а
значит, говорит о том, что спортсмены и тренеры постоянно находятся в поиске
новых форм и вариантов техники и тактики борьбы. Такой борец становится загадкой
для соперников, которым очень трудно приспособиться к нему. Наглядным
примером могут служить наши мастера ковра А.Фадзаев, С.Белоглазов, Б.Сайтиев.
На протяжении многих лет они успешно выступают на чемпионатах Европы, мира и
Олимпийских играх, постоянно совершенствуя технику и тактику борьбы. Это
говорит об их высоком спортивном мастерстве, которое высоко оценила ФИЛА.
В 1986 г. ФИЛА впервые определила лучшего борца года в мире, присудив
специальный приз «Золотая борцовка» А.Фадзаеву. В 1987 г. обладателем этого
приза стал С. Белоглазов. К такому успеху привели активное содружество борцов,
тренеров И.С. Ярыгина, Д.Г. Миндиашвили, А.А. Белоглазова, К.М. Дедекаева,
Г.И. Торопина и комплексной научной группы.
Расширение и усложнение технического арсенала борцов ставит перед
тренерами и другими специалистами ряд проблем по организации и управлению
технико-тактической подготовкой спортсменов. Суть этих проблем заключается в
том, что необходимость освоения борцами все большего арсенала действий и
операций требует конкретных ответов на вопросы:
1) как организовать и в какой последовательности проводить их изучение?
2) как управлять и контролировать их освоение?
Не является секретом, что технико-тактическое совершенствование - это
процесс овладения комплексом взаимосвязанных элементов, каждый из которых
должен быть доведен до высокой степени автоматизма. Чем большим числом этих
элементов владеет борец, тем выше его потенциальные возможности. При этом
взаимосвязь элементов во всех случаях должна быть прочной, гибкой и надежной.
Только тогда спортсмен сможет с легкостью переходить от одного варианта техники
к другому, своевременно реагируя на действия соперника. Однако на эту взаимосвязь
на практике обращают мало внимания, и вопрос пока состоит в том, как научить
борца самим техническим элементам (приемам, контрприемам и защитам), а не
самостоятельному осмысливанию и целенаправленному подбору их в своем
техническом арсенале.
БҚМУ Хабаршы №2-2016ж.
85
Техника и тактика в спортивной борьбе исключительно многообразны, причем
многообразие их постоянно растет. Развитие техники и тактики борьбы обусловлено,
с одной стороны, неослабевающей спортивной конкуренцией на международной
арене, а с другой – изменением правил соревнований. При этом, как справедливо
считают ведущие специалисты по спортивной борьбе, техника в сочетании с
тактикой является основой спортивного мастерства борца, тогда как остальные
стороны подготовки играют вспомогательную роль по отношению к этому
результирующему компоненту деятельности.
Таким образом, можно выделить непреходящую проблему, стоящую перед
теорией и практикой спортивной борьбы, а именно: совершенствование технико-
тактической подготовки спортсменов. Для того чтобы определить пути дальнейшего
совершенствования технико-тактической подготовки борцов, выделим основные
недостатки этого процесса в настоящее время. Самый большой изъян в подготовке
борцов, на наш взгляд, заключается в том, что их обучают приемам борьбы, а не
самому ведению борьбы с соперником. Безусловно, прием является результирующей
Достарыңызбен бөлісу: |