ЖОСПАР:
Кіріспе
Негізгі бөлім
1.Беттік керілу
2.Пайда болуы
3.Анықталуы
4.Рөлі
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиет
Кіріспе:
Қазіргі
жоғары технология ғасырында жаратылыстану
ғылымдарының адам өміріндегі маңызы арта түсуде. 21
ғасыр
адамдары өте тиімді компьютерлер, смартфондар шығарады және
бізді қоршаған әлемді тереңірек және тереңірек зерттейді. Менің
ойымша, адамдар біздің болашағымызды түбегейлі өзгертетін жаңа
ғылыми-техникалық революцияға дайындалуда. Бірақ бұл
өзгерістердің қашан болатынын ешкім білмейді. Әр адам өз
еңбегімен бұл күнді жақындата алады.
Бұл ғылыми-зерттеу
жұмысым физика ғылымының дамуына қосқан аз ғана үлесім. Бұл
ғылыми-зерттеу жұмысы қазіргі таңда өзекті болып отырған
«Капиллярлық құбылыстар» тақырыбына арналған. Өмірде біз
көптеген ұсақ арналармен (қағаз, жіп, былғары, әртүрлі құрылыс
материалдары, топырақ, ағаш)
тесілген денелермен жиі
айналысамыз. Сумен немесе басқа сұйықтықтармен байланыста
болған мұндай денелер оларды жиі сіңіреді. Бұл жоба
капиллярлардың тірі және тірі емес ағзалар өміріндегі
маңыздылығын көрсетеді.
•
Негізгі бөлім:
Беттік керілу
«Беттік керілу» терминінің өзі беттегі заттың «тығыз», яғни
кернеулі күйде
екенін білдіреді, бұл ішкі қысым деп аталатын
күштің әрекетімен түсіндіріледі. Ол молекулаларды сұйықтықтың
бетіне перпендикуляр бағытта тартады. Сонымен, заттың ішкі
қабаттарында орналасқан молекулалар орта есеппен қоршаған
молекулалардан барлық бағытта
бірдей тартылуды сезінеді; беткі
қабаттың молекулалары заттардың ішкі қабаттары жағынан және
ортаның беткі қабатымен шектесетін жағынан бірдей емес
тартылысқа ұшырайды.
Мысалы, сұйық-ауа шекарасында беткі
қабатта орналасқан сұйық
молекулалары ауа молекулаларына қарағанда сұйықтың ішкі
қабаттарының көршілес молекулаларынан күштірек тартылады.
Сұйықтықтың беткі қабатының қасиеттерінің оның ішкі
көлемдерінің қасиеттерінен айырмашылығының себебі де осында.
Ішкі қысым сұйықтықтың бетінде орналасқан молекулалардың ішке
қарай тартылуын тудырады және осылайша берілген жағдайларда
бетті минимумға дейін азайтуға бейім.
Интерфейс
ұзындығы бірлігіне әсер ететін, сұйық бетінің
жиырылуын тудыратын күшті беттік керілу күші немесе жай беттік
керілу σ деп атайды. Әртүрлі сұйықтықтардың беттік керілуі бірдей
емес,
ол
олардың
молярлық
көлеміне,
молекулалардың
полярлығына, молекулалардың бір-бірімен сутегі байланысын түзу
қабілетіне және т.б.. Температура жоғарылаған сайын беттік керілу
шамасына қарай төмендейді. сызықтық заң.Сұйықтықтың беттік
керілуіне оның құрамындағы қоспалар да әсер етеді. Беттік керілуді
төмендететін заттарды беттік белсенді заттар (беттік белсенді
заттар) деп атайды. Суға қатысты БАЗ-ға мұнай өнімдері, спирттер,
эфир, сабын және басқа да сұйық және қатты заттар жатады. Кейбір
заттар беттік керілуді арттырады. Мысалы,
тұздар мен қант
қоспалары. Бұл туралы МКТ түсіндіреді. Егер сұйықтың
молекулаларының
арасындағы
тартылыс
күштері
БАЗ
молекулалары мен сұйықтың арасындағы тартылыс күштерінен
үлкен болса, онда сұйық молекулалары беткі қабаттан ішке қарай
түседі, ал БАЗ молекулалары бетке күшпен сыртқа шығады.
Капиллярлық құбылыстар
Капиллярлық құбылыстар[1]– бір-бірімен араласпайтын заттардың
шекарасында, беттік керілудің әсерінен пайда болатын физикалық
құбылыстар.