Борибаева сафура болатовна

 
сияқты.  
–  М.  Əуезовтің  «Абай  жолы»  роман-эпопеясындағы  есімді  сөйлемдердің 
қолданылу  сипатына  қарап,  бұл  құрылымдар  дербес  синтаксистік  құрылым 
ретінде анықталып, оның өзіндік синтаксистік мүмкіндіктері бар, парадигмалық 
жүйесі қалыптасқан. 
–  Зерттеу  жұмысында  есімді  сөйлемдердің  роман-эпопеяда  кездесетін 
мынадай  түрлері  бар: 1) есімді  сөйлемдер  (зат  есімді  есімді  сөйлемдер;  сын 
есімді  есімді  сөйлемдер;  сан  есімді  есімді  сөйлемдер;  есімдікті  есімді 
сөйлемдер); 2) құрама  баяндауышты  есімді  сөйлемдер  (зат  есімді  құрама 
баяндауышты  сөйлемдер;  сын  есімді  құрама  баяндауышты  сөйлемдер;  сан 
есімді  құрама  баяндауышты  сөйлемдер;  есімдікті  құрама  баяндауышты 
сөйлемдер; «бар», «жоқ»  сөзді  құрама  баяндауышты  есімді  сөйлемдер); 
3) «бар», «жоқ»  сөзді  есімді
 
сөйлемдер;
 
көмекші  есімді  құрама  баяндауышты 
есімді сөйлемдер.
 
- «Абай 
жолы» 
роман-эпопеясындағы 
есімді 
сөйлемдердің 
парадигматикасы  мен  мəтін  түзушілігі,  олардың  құрылымдық  толықтығы, 
коммуникативті  дербестігі  мен  мəнмəтінге  мазмұн  жағынан  (шартты  түрде) 
тəуелсіз бола алатындығы дəлелденді.  
 
 

 
115
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ƏДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 
 
1 Балақаев М. Қазіргі қазақ тілі. Сөз тіркесі мен жай сөйлем синтаксисі. – 
Алматы: Ана тілі, 1992. – 247 б. 
2 Казамбек М.А. Грамматика турецко-татарского языка. – Казань, 1839. – 
1-издание. – 416 с.  
3 Мелиоранский П.М. Синтаксис / Краткая грамматика казах-киргизского 
языка: в 2-х ч. – Санкт-Петербург: Типография имп. АН, 1897. – Ч. 2. – 92 с.
  
4 Байтұрсынов А. Тіл тағылымы. – Алматы: Ана тілі, 1992. – 446 б. 
5 Жұбанов Қ. Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер. – Алматы: Ғылым, 1999. – 
581 б.  
6 Жиенбаев С. Синтаксис мəселелері. – Алматы: Қазмембас, 1941. – 43 б
.  
7 Аманжолов С. Қазақ тілі ғылыми синтаксисінің қысқа курсы. Қолжазба 
ретінде. – Алматы, 1940. – 141 б.  
8 Аманжолов С. Қазақ əдеби тілі синтаксисінің қысқаша курсы. – Алматы: 
Санат, 1994. – 320 б.  
9  Сауранбаев  Н.  Қазақ  тіліндегі  құрмалас  сөйлемдер  жүйесі.  Очерктер. – 
Алматы: ҚазССР ҒА баспасы, 1948. – 86 б. 
10  Сауранбаев  Н.  Қазақ  тілі.  Педучилищеге  арналған. – Алматы, 1953. – 
219 б.  
11 Балақаев М. Сабақтас сөйлемнің кейбір ерекшеліктері туралы // Қазақ 
тілі мен əдебиеті. – 1959. – № 2. – 39-48 бб.  
12 Қордабаев Т. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлемдер синтаксисі. – Алматы: 
Санат, 1995. – 171 б.  
13  Балақаев  М.,  Сайрамбаев  Т.  Қазіргі  қазақ  тілі.  Синтаксис. – Алматы: 
Санат, 1997. – 237 б.  
14  Амиров  Р.  Особенности  синтаксиса  казахской  разговорной  речи. – 
Алма-Ата: Наука КазССР, 1972. – 180 с.  
15 Əмір Р., Əмірова Ж. Жай сөйлем синтаксисі. – Алматы: Санат, 1998. – 
191 б.  
16  Оңалбаева  К.Қ.  Қазіргі  қазақ  тіліндегі  есімді  сөйлемдер:  филол.  ғыл. 
канд. дис. автореф.: 10.02.02. – Алматы, 2002. – 25 б. 
17  Елікбаев  Б.  Қазіргі  қазақ  тіліндегі  есімді  құрмалас  сөйлемдер:  филол. 
ғыл. канд. дис. автореф.: 10.02.02. – Алматы, 2000. – 24 б. 
18  Поцелуевский  А.П.  Избранные  труды / Отв.  ред.  А.А.  Курбанов. – 
Ашхабад: Ылым, 1975. – 291 с. 
19  Севортян  Э.В.  О  некоторых  вопросах  структуры  предложения  в 
тюркских  языках // Исследования  по  сравнительной  грамматике  тюркских 
языков. Синтаксис / Под ред. Э.В. Севортяна. – М.: Наука, 1961. – С. 21-28
. 
20  Гаджиева  Н.З.  Основные  пути  развития  синтаксической  структуры 
тюркских языков. – М.: Наука, 1973. – 408 с. 
21 Сапашев О.С. Көне түркі тіліндегі сөйлем мүшелері: филол. ғыл. канд. 
дис. автореф.: 10.02.06. – Алматы, 2000. – 25 б. 

 
116
22 Гаджиева  Н.З.,  Серебренников  Б.А.  Сравнительно-историческая 
грамматика тюркских языков. Синтаксис. – М.: Наука, 1986. – 284 с. 
23  Дыренкова  Н.П.  Грамматика  ойротского  языка. – М.-Л.:  Издательство 
Академии Наук СССР, 1940. – 302 с.  
24 Щербак М.М. Очерки по сравнительной морфологии тюркских языков. 
Глагол. – Л., 1981. – 311 с.  
25  Поцелуевский  А.П.  Основы  синтаксиса  туркменского  литературного 
языка. – Ашхабад, 1943. – 169 с.  
26  Кононов  А.Н.  Грамматика  современного  узбекского  литературного 
языка. – М.-Л.: Изд. Академии наук СССР, 1960. – 446 с. 
27 Кононов А.Н. Грамматика турецкого литературного языка. – М.-Л.: Изд. 
Академии наук СССР, 1956. – 569 с. 
28  Баскаков  Н.А.  Историко-типологическая  характеристика  структуры 
тюркских языков. Словосочетания и предложения. – М.: Наука, 1975. – 286 с. 
29 Потебня А.А. Из записок по русской грамматике. – М.: Наука, 1958. – 
535 с.  
30 Потебня А.А. Мысль и язык. – Харьков, 1926. – 110 с. 
31  Виноградов  В.В.  Русский  язык.  Грамматическое  учение  о  слове. – М.: 
Высшая школа, 1972. – 784 с.  
32  Твердохлебова  Е.А.  Функционирование  предложений  именного  типа  в 
тексте. – Алматы: Наука, 1998. – 190 с.  
33 Шахматов А.А. Синтаксис русского языка. – Л.: Наука, 1941. – 620 с. 
34  Бабайцева  В.В.,  Максимов  Л.Ю.  Современный  русский  язык. – М.: 
Просвещение, 1987. – 255 с. 
35  Галкина-Федорук  Е.М.  Современный  русский  язык:  В 2-х  ч. – М.: 
Издательство Московского Университета, 1964. – Ч.2. – 637 с. 
36  Шведова  Н.Ю.,  Лопатин  В.В.,  Улуханов  И.С.,  Плотникова  В.Н. 
Изучение  грамматического  строя  русского  языка // Теоретические  проблемы 
советского языкознания: Сб.ст. – М.: Просвещение, 1968. – С. 39-41. 
37 Белошапкова  В.А.  Минимальные  структурные  схемы  русского 
предложения // Русский язык за рубежом. – 1978. – №5. – С. 55-59. 
38  Александров  Н.А.  О  предикативном  строении // Теоретические 
проблемы  синтаксиса  индоевропейских  языков:  Сб.ст. – Л.:  Наука, 1975. –  
С. 29-35.  
39  Золотова  Г.А.  О  структуре  простого  предложения  в  русском  языке // 
Вопросы языкознания. – 1967. – № 6. – С. 90-91. 
40 Золотова Г.А. Очерк функционального синтаксиса русского языка. – М.: 
Наука, 1973. – 351 с. 
41 Табакова  З.П.  Структурно-семантические  типы  безглагольных 
предложений  в  современом  русском  языке:  дис.  д-ра  филол.  наук: 10.02.01. – 
Алматы, 1994. – 52 с. 
42  Марр  Н.Л.  Историко-грамматические  исследования. – М.-Л.:  Наука, 
1949. – 312 с.  
43 Ысқақов А. Қазіргі қазақ тілі. – Алматы: Ана тілі, 1991. – 383 б. 

 
117
44  Ермекова  Т.Н.  Қазіргі  қазақ  тіліндегі  есім  баяндауыштар:  филол.  ғыл. 
канд. дис.: 10.02.02. – Алматы, 1995. – 146 б. 
45 Қаратаев М. Қазақтың тұңғыш эпопеясы // Мұхтар Əуезов тағылымы: 
Əдеби-сын мақалалар мен зерттеулер. – Алматы: Жазушы, 1987. – 145-154 бб. 
46  Сəтбаев  Қ.  Аса  үздік  шығарма // Мұхтар  Əуезов  тағылымы:  Əдеби-
сын мақалалар мен зерттеулер. – Алматы: Жазушы, 1987. – 35-45 бб.  
47 Нұрқатов А. Ел өмірінің айнасы // Мұхтар Əуезов творчествосы: Мақалалар. – 
Алматы: Жазушы, 1965. – 18-146 бб. 
48 Қабдолов З. Менің Əуезовім. – Алматы: Санат, 1997. – 395 б.  
49 Əкімов Т. Түсініктер // Əуезов М. Абай жолы. – Алматы: Жазушы, 1989. – 
1-кітап. – 592-604 бб. 
50  Əуезов  М.О. ...ескермедім,  қабылдамадым... (ашық  хаттар). – Алматы: 
«Əуезов Үйі» Ғылыми-мəдени орталығы, 1998. – 227 б. 
51  Қабдолов  З.  Нар  сүтіне  шыққан  құмаршық // Ана  тілі. – 2007. –  
29 тамыз. 
52  Бабайцева  В.В  Русский  язык.  Синтаксис  и  пунктуация. – М.: 
Просвещение, 1979. – 268 с. 
53  Мұсабаева  Ұ.К.  Екі  негізді  жай  сөйлемдердің  синтаксистік  жүйедегі 
орны: филол. ғыл. канд. дис.: 10.02.02. – Алматы, 2000. – 136 б. 
54  Бектаев  Қ.Б.,  Жұбанов  А.Қ.,  Мырзабеков  С.,  Белботаев  А.Б.  М. 
Əуезовтің «Абай жолы» романының жиілік сөздігі. – Алматы: Ғылым, 1979. – 
317 б. 
55 Сайрамбаев Т. Сөз тіркесі мен жай сөйлем синтаксисі. – Алматы: Рауан, 
1991. – 175 б. 
56  Серғалиев  М.,  Айғабылов  А.,  Күлкенова  О.  Қазіргі  қазақ  əдеби  тілі. – 
Алматы: Зият-PRES, 2006. – 255 б. 
57  Хасенов  Ə.  Қазіргі  қазақ  тіліндегі  сан  есімдер. – Алматы:  Қазақтың 
Мемлекеттік оқу-педагогика баспасы, 1957. – 91 б. 
58 Төлегенов О. Қазіргі қазақ тіліндегі жақты жай сөйлем баяндауышының 
жасалуы  жəне  оның  негізгі  типтері:  филол.  ғыл.  канд.  дис.: 10.02.02. – Алма-
Ата, 1955. – 228 б.  
59 Есенов Қ. Қазіргі қазақ тіліндегі шартты жəне қарсылықты бағыныңқы 
сөйлемдер. – Алматы: Ғылым, 1969. – 193 б. 
60  Əлиева  М.Б.  Басыңқы  сыңардағы  есімдіктің  валенттілігі:  филол.  ғыл. 
канд. дис. автореф.: 10.02.02. – Алматы, 2000. – 23 б. 
61  Аманжолов  С.  Қазақ  тілінің  грамматикасы.  Морфология. 5-6 кластар 
үшін. – Алматы, 1939. – 95 б.  
62 Ысқақов А. Көмекші есімдер // Халық мұғалімі. – 1948. – № 9. – 7-9 бб.  
63 Ысқақов А. Наречия в современом казахском языке – Алма-Ата: Наука, 
1950. – 85 с.  
64  Ысқақов  А.  Қазақ  тіліндегі  сөздерді  таптастыру  туралы // Халық 
мұғалімі. – 1950. – №9. – 5-7 бб. 
65 Ысқақов А., Аханов Қ. Қазақ тілі грамматикасы. – Алматы: ОҚБ, 1952. 
– 190 б. 

 
118
66  Қадашева  Қ.  Көмекші  сөзді  сөйлем  мүшелері:  филол.  ғыл.  канд.  дис. 
автореф.: 10.02.02. – Алматы, 1993. – 24 б. 
67 Əбуханов Ғ. Қазақ тілі. – Алматы: Мектеп, 1967. – 288 б. 
68 Сайрамбаев Т., Оңалбаева К. Есімдер синтаксисінің кейбір мəселелері. 
Алматы: Қазақ университеті, 2005. – 173 б. 
69  Белошапкова  В.А.  Минимальные  структурные  схемы  русского 
предложения // Русский язык за рубежом. – 1978. – №5. – С. 55-59. 
70 Гордлевский В.А. Грамматика турецкого языка. – М: Изд. Московского 
института востоковедения им. Нариманова при ЦИК СССР, 1928. – 159 с. 
71 Төлегенов О. Қазіргі қазақ тіліндегі жалпы модальді жəне мақсат мəнді 
жай сөйлем типтері. – Алматы: Мектеп, 1968. – 178 б. 
72  Убрятова  Е.И.  Исследования  по  синтаксису  якутского  языка.  Простые 
предложения. – М.-Л.: Изд.Академии наук СССР, 1950. – 304 с. 
73 Убрятова Е.И. Исследования по синтаксису якутского языка. Сложные 
предложения. – М.-Л.: Изд. Академии наук СССР, 1975. – 214 с. 
74  Есенов  Қ.  Қазақ  тіліндегі  күрделенген  сөйлемдер. – Алматы:  Ғылым, 
1974. – 198 б. 
75 Есенов Қ. Мезгілдес салалас сөйлем // Қазақ тілі мен əдебиеті. – 1993. – 
№6. – 31-32 бб. 
76  Есенов  Қ.  Қарсылықты  бағыныңқылы  сөйлемдер // Қазақ  ССР-ның 
хабарлары. Филология жəне өнер сериясы. – 1960. – №5. – 50-69 бб. 
77 Есенов Қ.Сабақтас құрмалас жайында // Қазақ тілі мен əдебиеті. – 1958. 
– №10. – 40-48 бб. 
78  Есенов  Қ.  Сабақтас  құрмалас  сөйлемнің  бірер  түрлерінен // Қазақстан 
мектебі. – 1977. – №5. – 92-96 бб. 
79 Есенов Қ. Сабақтас құрмалас сөйлемнің жасалу жолдары // ҚазССР ҒА-
ның хабарлары. Қоғамдық ғылымдар сериясы. – 1969. – №5. – 63-69 бб. 
80 Есенов Қ. Сабақтас құрмалас сөйлемнің құрылысы. – Алматы: Ғылым, 
1982. – 141 б. 
81  Сағындықұлы  Б.Аралас  құрмалас  сөйлем  компоненттерінің  байланысу 
ерекшеліктері // Қазақ тілі мен əдебиеті. – 1997. – №7-8. – 54-58 бб. 
82  Сағындықұлы  Б.  Аралас  құрмалас  сөйлем  мəселесіне // ҚазМУ 
хабаршысы. Филология сериясы. – 1998. – №17. – 72-76 бб. 
83 Хасенов Ə. Салалас құрмалас сөйлемдер жəне олардың тыныс белгілері 
жөнінде // Халық мұғалімі. – 1954. – № 1. – 36-39 бб. 
84 Есенов Қ. Құрмалас сөйлем синтаксисі. – Алматы: Білім, 1995. – 136 б. 
 
 
 
 

 
119
ҚОСЫМША А 
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН КӨРКЕМ ƏДЕБИЕТТЕР 
 
1  Əуезов  М.О.  Абай:  тарихи  роман. – Алматы:  Қазақтың  Біріккен  Мем. 
Баспасы, 1942. – 397 б. 
2  Əуезов  М.О.  Абай:  тарихи  роман. – Алматы:  Қазақтың  Біріккен  Мем. 
Баспасы, 1947. – 441 б. 
3  Əуезов  М.О.  Абай  жолы:  роман-эпопеясы. – Алматы:  Қазақтың 
Мемлекеттік көркем əдебиет баспасы, 1952. – 801 б. 
4  Əуезов  М.О.  Абай  жолы:  роман-эпопеясы. – Алматы:  Қазақтың 
Мемлекеттік көркем əдебиет баспасы, 1956 – 830 б. 
5  Əуезов  М.О.  Абай  жолы:  роман-эпопеясы. – Алматы:  Қазақтың 
Мемлекеттік көркем əдебиет баспасы, 1961. – 801 б. 
6  Əуезов  М.О.  Абай  жолы:  роман-эпопеясы. – Алматы:  Қазақтың 
Мемлекеттік көркем əдебиет баспасы, 1961 – 830 б. 
7  Əуезов  М.О.  Абай  жолы:  роман-эпопеясы. – Алматы:  Жазушы, 1989. –  
1-кітап. – 605 б. 
8 Əуезов М.О. Абай жолы: роман-эпопеясы. – Алматы: Жазушы, 1989. – 2-
кітап. – 611 б. 
9 Мұқанов С. Ботагөз. – Алматы: Жазушы, 1989. – 479 б. 
10  Мүсірепов  Ғ.  Оянған  өлке. – Алматы:  Қазақтың  Мемлекеттік  көркем 
əдебиет баспасы, 1962. – 500 б. 
11  Мұстафин  Ғ.  Миллионер. – Алматы:  Қазақтың  Мемлекеттік  көркем 
əдебиет баспасы, 1951. – 295 б. 

 
120
НАУКОВЕ ВИДАННЯ 
 
 
 
БОРІБАЕВА Сафура Болатівна 
 
 
 
 
 
 
 
ІМЕННІ РЕЧЕННЯ РОМАНУ-ЕПОПЕЇ 
«ШЛЯХ АБАЯ» 
 
 
 
Монографія 
 
 
(казахською мовою) 
 
 
 
 
 
 
Верстка: Борібаєва С. Б. 
Відповідальний за випуск: Селенділі Л. С. 
 
 
 
 
 
 
Формат 60х84/16. Ум. друк. арк. 6,98. Тираж 500 прим. Замов. №. 
 
Видавництво «ДІАЙПІ» 
м. Сімферополь, пр. Кирова, 17 тел./факс (0652) 248-178, 711-687. 
dip@diprint.com.ua, www.diprint.com.ua 
Свідоцтво про державно реєстрацію ДК №1744 від 8.04.2004 р.  
 
Віддруковано з готового оригінал-макету в поліграфцентрі «КУБ» 
95000, м. Сімферополь, пр. Кірова, 82. Тел. 050 4971790