“Буын үндестігі мен дыбыс үндестігіне бағынбайтын


Дауыссыздар мен дауыстылардың үндесуі



Pdf көрінісі
бет8/11
Дата07.01.2022
өлшемі1,71 Mb.
#18740
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Байланысты:
Боранбай Гүлден

Дауыссыздар мен дауыстылардың үндесуі

š

Қазіргі қазақ тілінде б, в, г, ғ , д Ұяңдарынан басқа дауыссыздардың бәрі де сөзді аяқтап тұра алады



және бұларға даустылардан басталатын қосымшалар ретіне қарай жалғана береді. Түбір соңындағы

дауыссыздардың ішінде келесі морфеманың басында кездесетін дыбыстың сапасынан сергек

қарайтын үш дзыбыс бар. Олар—қ, к, п. Түбір соңындағы қатаң қ, к, п дауыстыдан басталатын

қосымша жалғағанда ұяңданып ғ, г, б дауыссыздарымен алмасады.




Бір қарағанда бұлжымастай көрінетін осы заңнан ауытқу да

ұшырайды:

а) Еліктеуіштер бұл заңға илікпейді: жарқ етті, жарқыл, күңк

етті.


ә) Екінші буынындағы қысаң дауыстылар түсіп қалған

жағдайда. Үрік: үрк-ек, үрк-е, үрк-іп, үрк-у.

б) Сын есім тудыратын -ы жұрнағы жалғанғанда: қазақы

қалмақы, тозақы.

в) Фамилияға -ов, -ев қосылғанда: Беков, Кеңесбаев.т.б.

г) Тәуелдік жалғауы жалғанғанда екі сөздің соңындағы п

сақталады: тарапы,сапында.



Дауыссыз дыбыстардың бір-біріне ықпалын

үшке бөліп қарауға болады:

1. Прогрессивті ассимилияция

2. Регрессивті ассимилияция

3. Тоғыспалы ассимилияция





Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет