Үндестік заңы көрші дыбыстар мен буындардың бір-біріне ықпал етіп,бірінің екіншісіне бейімделіп
мен буындардың арасында болады.
ә) артикуляциялық – айтылу орнына қарай.
Игеретін дыбыстың орын тәртібіне қарай
қазақ тілінде дыбыстардың бір-біріне ықпалы
үш түрлі болады.
1) Ілгерінді ықпал ( прогрессивті) — алдыңғы тұрған дыбыстың кейінгі дыбысқа әсер етіп, өзіне
ұқсатып алу.Көрші дыбыстардың алдыңғысы кейінгісін үнемі дауыс қатысы жағынан тәуелді етіп,
игеріп тұрады.
2) Кейінді ықпал ( регрессивті ) – сөз бен қосымша немесе сөз бен сөздің арасындағы кейінгі
дыбыстың өзінің алдында тұрған дыбысқа әсер етіп, ұқсатып алуы.Соңы қ, к, п
қатандарына біткен
сөздерге дауыстыдан басталатын қосымша жалғанғанда әлсіз қатаңдар күшті дауыстылардың
регрессивті ықпалына ұшырайды; ықпал күрделі сөздердің буындары арасында жиі кездеседі;
3) Тоғыспалы ықпал — көрші дыбыстардың ілгерілі-кейінді қарсы әсері. Әдетте, мұның өзі екі-ақ
жағдайда оның өзінде де сөз беғн сөздің арасында ұшырайды.Мысалы,
меңгелдім- мен келдім,
күңгөрдү- күн көрді, дошшаран- дос-жаран, қошшан-қос жан.т.б. Сөйтіп, көрші дыбыстардың көбіне
алдыңғысы кейінгісіне, кейде кейінгісі алдыңғысына, ара-тұра ілгерілі- кейінді ықпал етіп, бірін-бірі
игеріп, біріне-бірі бейімделіп тұрады.
