Дәріс жоспары: 1. Жасуша және ұлпалар биологиясы пәні, оның бөлімдері. 2. Жасуша және ұлпалар биологиясы пәнінің негіздері. 3. Жасуша және ұлпалар биологиясы ғылымының даму тарихы. 4. Жасуша жөніндегі ілім, клеткалық теория.
Жасуша және ұлпалар биологиясы - жасушалар мен ұлпаларды зерттейтін ғылым. Соңғы жылдары мағанасы кеңейіп, жануарлар ұлпаларының құрылысын, қызметін, ағзаның әртүрлі ұйымдасу деңгейіндегі даму заңдылықтарын микроскоппен зерттейтін ғылым.
Ағзаны микроскоппен зерттеу 4 деңгейден тұрады: 1. Субклеткалық деңгей - электронды микроскоппен жасушалар және олардың органоидтарының ультрамикроскоптық құрылысын зерттеу.
Жасушалық мембрана
Лизосома
Гольджи комплексі
Вакуоль
Қосынды
Пиноцитозды көпіршік
Ядрошық
Ядро
Эндоплазмалық тор
Клетка орталығы
Митохондрия
Рибосома
Цитозоль
Ядро Ядрошық 2. Клеткалық деңгей – жарық микроскопымен жасушалардың құрылысын және әртүрлі әсерлерге беретін жауаптарын зерттеу.
Жануарлар клеткасы
Өсімдіктер клеткасы
3. Ұлпалық деңгей– ағзаның ұлпалық жүйелерінің құрылысын, қызметін және дамуын зерттеу.
Эпителий ұлпалары Ішкі орта ұлпалары Бұлшық ет ұлпалары Жүйке ұлпалары Бір қабатты эпителий
Көп қабатты эпителий
Май ұлпасы
Сүйек ұлпасы
Шеміршек ұлпасы
Борпылдақ дәнекер ұлпасы
Тығыз дәнекер ұлпасы
Көлденең жолақты бұлшық ет ұлпасы
Тегіс бұлшық ет ұлпасы
Нейрон
Безді эпителий
Жүрек бұлшық ет ұлпасы
Қан
Миелоидты ұлпа
Лимфоидты ұлпа
Алғашқы екі деңгей жасуша биологиясы пәнінің негізін құраса, үшінші деңгей жалпы ұлпалар биологиясы бөлімінің негізін құрайды, төртінші деңгей жүйелік ұлпаның немесе микроскопиялық анатомияның негізі болып табылады.
4. Мүшелік деңгей– ағзадағы әртүрлі мүшелердің микроскоптық құрылысын зерттеу.
Трахея
Ми
Бүйрек
Бауыр
Жүрек
Асхазан
Өкпе
Аш ішек
Тоқ ішек